agricolis,edere frumenta non foleat : nec paftor 1
cuftodire vìdetur pecus, qui eligere pabula profutura
non noverit,lupos cavere', canibus vallare
ovilia Tua, nefciac potum , cùm opus f i t , mini
ftrare. Nam produeere tantummodo fine ulla
cura mutum pecu s , tancumdem eft quantum
Scripturas legere tantùm populum Jud«orum.
U bi fine fpiritalis pafeua facramenti, ubi littera
occid at, ubi intelligibiles incurfent lu p i, ubi fit
requies refe&ionis, ubi fpes refurre&ionis , qui
fint canes qui pro gregis poifint latrare cufto-
dia,populus& ipfo grege magismutusignorat.
27. Itaque fi dic&t : Mandata cuftodio j ref-
vfai. 4-?- pondetur ei :Tu vero odifii dificiplinam,& projecifii
l] '^Q\19 ' fermones meos pofi te. Si videbas furemfimul curre-
bus cum eo, & cum a dui ter is porti onem tuamponebas.
Os tuum abundavit ncqui tia, Ó4 lingua tua concia-
nabat dolos. Sedens adverfus fratrem tuum detrahe-
bas. N o n eft hoc cuftodire mandata, fed prie varicari
: ftatutis facére contraria,non eft*intellige-
r e , fed ignorare. Quomodo poflunt verba De i
, dulcia effe in faucibus tuis,in quibus eft amaritu-
do nequiti« ? Quomodo mel & lac fub lingua
tua ?cùm dolum lingua tua componat j ut aliud
pedore concipias,aliud forenfi fermone praten-
das,ut decipias incautum : cùm tìbi Petrus apóf-
tolusdicat, ut deponas omnem malitiam, & fu-
i.ret. i. i. cum fimulationis abjicias, dicens: Si cut nunc geniti
infantes, rationabiles. ó 4 fine dolo,lac concupifei-
te. O ftendit enim nobis quid fit mel & lac habere
fub lingua ju t non maledicere maledicenti- ;
bus, fed benedidionem referre noverimus : nefe.
ciamus odiflenifi viam iniquitatisjutfacere quod
exfecramur, reludanti caveamus affedu. Ideo
Rom. 7. xj. Paulus cavebat in carne fiia mal uni; quia oderar.
1. ithan. z. Ideo Johannes monet in epiftola fu a ne diliga-
mus fieculum : Quia omne quod in fieculo efi, concu-
pifeentia efi carnis, ó 4 concupifcentia oculorum , dr
jaefantia vita.
z8. Eft ergo in nobis ut & bene aliquid oderi-
Matth. s- mus,& bene aliquid dilieamus. Sicut enim bene
44' amare pofllimus fervos Dei,6c bene diligere pof.
fumus inimicos noftros fecundùm verbum Do_
miniata beneodiile poflumus inimicos Dei,odif-
fe iniquitatem,odifle perfidiarci,odiife turpitudi-
nes,odifle mundi iftius vanitates.Odio igitur efle
debent qua: («culi funt5 ne fecuris affedibus &
otiofis blanditer conciliatricula voluptatis irre-
pat illecebra. Facile capitoculospetulantis forma
meretricis,nifi eos odiapremantjufta,& im-
puritatem indignatus avertatafFedus.inflat ple-
a rumque homines, & a tumido refupinat faftidio
nobilitatis jadantia, & rerum adfluentia ixcula-
rium jnifi pudeat in te aliena magis,quam propria
laudari. Chriftus cùm dives efiet, pauper fadus
eft : in paupere,non indivite te redemit. Confi-
tentibus D e i filium imperabat tacere 5 ut operi-
bus magis quam fermonibus Deusagnofeeretur:
& tu nobilem te dicis.qui es fadus è terra ? Da-
pf*l. 101. yid rex dicit : Memento , Domine, quiapulvis fu -
a. Edit. vet. tumido ore fupinat faftigium nobilitatis, jaclantia & c.
Rom. & duo miT. tumido refupinat faftigio nobilitatis j¡telantia.
A lii magno numero , tumido ore fupinat fapigio & c. Quacuor
tantum, led , noftro quidem j u d i c i o h i c prccfcrendì, le gun t, ut
in corpore. K ‘ ,
b. Omncs edit, intirpretatio, epua eft, pafeua eorttm, hoc eft, fide- 'j
Hum. g)«£ funt pafeua , nifi Chriftusì MIT. ad unum , ut in cextu. I
* . Rofam, eo forte Dominicum fanguinem vocat , quod fr e - |
mus : & tu in hoc caduco atque limofo genere
gloriaris, & divitem te putas, qui cras potes effe
mendicus j cùm vita tua non in abundantia tua,
fed in D e i fit mifericordia ? Cui hon o r , gloria ,
lauSjperpetuitas à fieculis, & nunc, & (èmper,Sc
in omnia fiecula fieculorum. Amen.
S E R M O Q U A R T U S - D E C IM U S .
.2 Nun.
; 1. X T Vn littera heb rxa eft quarta-decima cu-
J \ j jus interpretatio e f t , Vnicus : vel in alia
i n t e r p r e t a t i o n e : eorum.Ecce ipfie Hebrieo-
rum litter£E teftincantur dominum Jefum elle
unicum Patris Filium, Verbum Dei. Denique
primo ftatim verfu David de unico Filio De i di-
ci t: Lucerna pedi bus meis Verbum tuum & lumen fe-
mitis meis. Unde intelligimus ideo per litteras
Hebrxorum pfalmum hunc eilè digeftum j ut
homo nofter tamquam parvulus, & ab infantia
^ per Iitterarum dementa fòrmatus, quibus £etas
puerilis adluevit, ufque ad maturitatem virtutis
excrefcat.Litterieaùtem fingul« velut titilli funt
eorum verfuum , qui fub iifdem litteris adicri-
buntur, feriem & continentiam declarantes, fi-
cu th ic unicum fignificat litte ra ,& de unigenito
D e i F ilio , atque ejus «terni luminis claritate
piàlmihujuspoirtio prophetat.
1. N e c lane ab ifta abhörret etiam illa in alio
reperta codice litter« hujus binterpretatio.Q u « 1,
) funt enim pafeua noftra , hoc e f t , fidelium , nifi
Chriftus?In cujuspafeuis fe locatumPropheta
l«tatus eft., dicens : In locopafeua ibi me collocavìt. Pfal. im
Ipiè enim nos pafcir,&:rencit.Bona pafeua divina
iàcramentafunt. Carpis illic novum florem,
qui bonum odorem dedit refurredionis. Carpis
lilium, hoc e f t , fplendorem «ternitatis. Carpis
*roiam, hoc eft, Dominici corporis lànguinem. <
Bona etiam pafeua libri funt fcripturarum c«-
leftium,in quibus quotidiana ledione pafeimur,
7 in quibus recreamur ac reficimur ; cùm ea qu«
Icripta funt, deguftamus, vel fummo ore libata
frequentius ruminamus. His pafciiis grex D o mini
làginatur
3.c Bona etiam Chrifti pafciia,qui pafeit in li- c
liis,in fplendore làndorum : bona pafeua etiam
montes convallium.Nam & in hispalcitur Chriftus,
ficut capreolus,aut hinnulus cervorum.Montes
funt convallium, ficut luminaria iftius mundi
iedula humilitate fulgentes,qui virtutum diver-
^ farum pr«ftant cacumine,& luprà mundum me-
ritis fuis eminent. Ifti funt de qiiibus dicitur : Ve uhm.\i
hoc m un do non funt,ficut ét4 ego non fum de hoc mun- !+‘
do j quia fupra mundum funt qui Chriftum fe-
quuntur. Convallis autem mundus eft : ideoque
difpofuit in convalle fletusjeo quod in hoc mundo
fletus fint lacrym«que. Et providens Dominus
difpofuit in hoc mundoTeftamentum fuum}
ut magishic fleamus peccata noftra, quam flen-
da lèrvemus.
| qucntiiis è vino rubei coloris confteraretur maxime oh fi mi li cu-
| dinem. ConiuJc fuper ea re lib. +. De Sacram. cap. 4. EcJib. 1.
I De Liturgia Cali. cap. j . mim 9. pag. 4 0.
! c. Ita fex mir. melieris nota: : in aliis vero , & ant. «die. omit-
I tumur , Nam & in h it . . . . montes funt convallium. At Rom. edic.
I verba fie inverccrac : Bona etiam Chrifti pafeua montes convallium
I ( nam & in his pafcitUr Chriftus , ficut capreolus , aut hinnulus c,r-
1 vorum) hoc eft, in fplendoribus fanctorum, ficut & c •
4. Pafeua ‘noftra etiam ifti verfieuli fu n t, de A tulerunt,hoc eft.nöü habUerunt fiderà ,tton prò.
quibus hodie tradaturi fumus, in » quibus Da vid dentiam, non mifericordiam, anione in hoc con-
1. . — r t . : 4 ì r i t r - > / 'A r r ÌA t * f l m i a r i r /M n f i / i p l t r 'i dicit:Pafcebam oves patris mei,oftendens veram r K P V f l i l l v il i n r
Iucernam,docens humilitatem.In pafcùis talibus
verus D a v id , verushumilis, & manu fortis, qui
non rapinam arbitratuseft elfe fe æqualem Deo,
fed femet ipfum ex in an ivit,& homo natus per
Virginis partum humiliavit te ufque ad mortemr
oves Patris fui divina prædicatione pafcebatj
cùm fecündum Scripturas fuum probarec ad.
ftitut« corpore,merito infidelitatis excluf«funt.
Ideo & tu habeto femper' lucerriam ardentem,
vel lucentemfacem.Si enim neque lucerna, ne-
que lampas tua luceat, fluita virgo diceris , nec
introibis in thalamum Sponfi tui lùperioris : fed
remanebis in tenebris c«citaris, quali qui oderis
lucemj ne opera tua flagitiofa prodantur. Omnis j.
enim qui male agit, odit lucem. Habeto fidem, lia_ 1 °*
ventum, cùm quinque panibus & duobus pifei- B beto prudentiam, ut femper habeas in vafistuis
bus hominum millia multa faturaret. oleum mifericordi« , devotionis gratiam; quia
5. H æ ce rg o noftra funt pafeua, hæc eorum prudentes acceperunt oleum in va fis fuis cum
qui pofTunt dicer e-.Quam dulciafauci bus meis verba
tua ! Hæc eorum pafeua qui dicunt : Lucerna
fuis. Ungite, o homines, lanrpades
veftras: cum jejunatis, ungite caput veftrum.In-
fundamus mencibus noftris oleumjut corpus noftrum
pedibus meis verbum tuum, Dòmine. Pafcitur enim
os noftrum v e rb o , cùm loquimur mandata De i
lucidum fit. Luceat tibi femper lucerna
Verbi.Pafcitur & oculus nofter interior lucern«
Verbum De i: luceat & lucerna corporis tui oculus
fpiritalis lumine, qu« nobis in hac mundi noéte
tuus.Confcientia tua lucens,bene in hoc cortelligibilis
pr«lucet;ne ficut in tenebris ambulantes,incertis pore lucern« lux eftjquia ipfa eft oculus tuus. Sic
titubemus veftigiis, 8c viam veram invenire n e -C purus oculus tuus. Si confcientia tua munda fìr,
queamus. Intelligibilis igitur pedum greifus, in- munda eft caro tua : fi autem tenebrofa eft conlampadibus
& lucerna; quia Verbum De i lucerna
eft. Nonne hoc in principio erat Verbum apud
Deum •: quomodo ergo lucerna eft ? Nonne hoc
erat verum Iumen,quodilluminar ómnem hominem
venientem in hunc mundum: quomodo eri
go lucerna dicitur ? Efaias clamat: Populus qui fe-
debat in tenebris , lucem v idit magnam : quomodo
Eie dicitur lucerna ?
feientia tua,etiam corpus tuum confcienti« tu«
nofte tenebrofum eft. Lucern« ergo & nos fu-
miis toto operti corpore , vix aliquid éxigiiuiti
habentes unde lucere poffimus. .
• 8. Denique & Johannes lucerna erar,ficut dix
it Dominus de eo-.llle erat lucerna ardens^ó4 Ulu- Iohlt>
minans. Bona lucerna, qu« lumen accipiebac à n '
Chrifto -,ut lucere poftetin hocficculo: meritò
6 . Sed videamus ne fo r tè idem Verbum D e iD a rd en s ;, merirò illuminans ; quia erat nuntius
aliis magna lux f it , aliis lucerna. Mihi lucerna
Angelis lux eft; Petro lux erat,quando adftitit ei
Angelus in carcere, 6c lumen circumfulfit eum:
Paulo lux erat^ quando euntem ad perfequen-
-dum popuIumChriftianum circumfulfit eum lux
de c« lo ,& audivit dicentem fibi:Saule,Saule,quid
■meperfequeris ? E t magna quidem lux. Denique
lucern« Pauli lumen evanuit, ubi divin« fplen-
dor lucis emicuit.
Chrifti,illuminans pr«dicatione fidei pedora fin-
gulorum. Sed & iftis lucernis dedit,ut lux mundi
effent, dicens ad ap.oftolos : Vos efiìs lux mundi. Matth. j.
Ergo fi gloria fandorum nunc ficut lucerna,nunc h-
•ficut lux mundi fulgebat in hoc f« cu lo , quid di-
cimus de Verbo D e i, quod & lucerna eft pedi-
bus meis ?
9. Et fortaile ubi non funt tenebr«,non eft lucerna
Verbum Dei,fed fupra lucernam 5 quia lux
7. Et vere, lucerna eft mihi Chriftus, quando E eft.Tenebrariis non funt qui vident tuçem. Deni.
ifto nofnt ro ore recenfetur.t L__u___c__e__t_ !i.n. Îl!i mo« , rf.u. Il—gea t- n n p iri li./rotitene (ìrut (ni. in YPtlVM tia.t.YlC fili.
in vaie fidili thefaurus illé,quem habemus in vafis
b fidilibus. Mitte oleum, ne deficiat tibi; quia lumen
que,tunc ]uHi fulgebuntßcut fo l in regno patrisfui. Matth. 13.
Et fortafle fecundum Legem lucerna eft Verbum 4}-
D e i , fecundum Evangelium lux magna eft. Ju-
lucern« eft oleum, non oleum terreftre,fed
d«is lucerna e f t , de lucerna fub modio. Lucet
Lex,fed non videturjquia operta. eorum dödri-
na eft & c cogitatione vitiorum , & c«citate per- c
fid i« : populo autem ex nationibus lux eft.Deni-
qu e , populo qui fedebat in regione umbra mortis , lux Efai. 9.1.
orta efi eis. Aperi igitur feneftras.tuas} ut fplendor I/UIU U l t lW lU lU U U V im i u i V U .J .V .» , . . . . ------------ J 1 . ^ ' •- j ,
vulnerato illi à latronibus, deicendenti ex Hie- F tibimagnælucis m troeat. Paratum fac candelarufalem
illud oleum mifericordi« cæleftis & grati«,quo
ungebantur prophet«. Oleum tuum humilitas
eft, quo cervicis noftræ dura mollefcunt : óleum
tuum mifericordia tua eft,quo etiam collifà feo-
pulis peccatorum foventur corpora. H o c oleum
Evangelicus ille Samaritanus infudit
qui videns eum,mifericordia motus eft,8c alliga-
vit vulnera ejus,infundens oleum & vinum.Ho c.
oleum fànat «grotos j mifericordia enim à peccato
liberat.Hoc oleum lucet in tenebris,fi opera
noftra luceant coram hominibus.Hoc oleum
lucet in Ecclefi« folemnitatibus. Denique qui-
bus oleum non defuit, nec lumen fidei defecit;
fed cum lampadibus in locum nuptiarum introi-
re meruerunt-.qu« autem in vafis fuis oleum non
a. M(T. Ìcpccm, in quibus D avid pafeebat oyes patris fui.
b. Omncs edic. ac non pauci miT. fiftilibus. Lumen lucerna eft ,
mitte oleum ne deficiat tibi lumen lucerna. Et oleum non olea terreftris
& c . Scpccm a lii m it mehoris notse, ut nos in textu.
c. S ic plerique rniT. A lii nonnulli ,, & cimila: edic. contagione
vitiorum. Non ma le: fed tamen allunò videtur liic fieri ad opi-
nionem faccrdocum Judaici populi , qui -cogicationes ac delideria
S. Ambr. T om. I.
brum tiiumjut lux tua non operiatur integumento
corporis tui,&menfu'ra terren« hujus fragilità
tis:fed fupra menfuram corpore« infirmi tatis ani-
m« tu« v irtutepr«fulgéas.d A u t fi ad meniùram
teneris, vide ne fiiper efficiant ipf« menfur«, nc
fupereffluant: fed bonis feminibus fint content«.
N o n fitotiofus fermo tuus, non ferietur &.va -
ce t verbum tuunij ne fiat lucerna fub modioiPo-
tens eft Deus qui iùper candelabrum cònftituac
lucernam tuam; ut luceat omnibus qui in domo
I Lègi contraria non condcmnabant.
d. Rom. edit. Aut f i menfuram tenueris , vide ne. deficient ipfa
men fu n , nec fupereffluant & c . Ver. cum cunélis mS. Aut f i ad
I menfuram teneris. In reliqua vero parte mlT. incer fe divifi partim
vóci teneris , continuofubjungunt , fupercffluat ipfa men fura , fu -
pereffluat ,fed bonis f i t con/erta feminibus : partim cum vet. edit.
Icftioncm prarferunt , quam iecuti fumus.
C c c c ij