lob. i l . i
& ijalieni
à fid e , fed etiam qui videntur non medio- A hi corona juStilU, quam rcidct mthi Vomimtj w ilia
criaScripturarum præcepta guftaffc, ten tari ío-
lent proíperis fuperborum proceífibus : videntes
eos qui prævaricantur le gem, impietatis arbitros,
arrogantes,contemtores fidelium, extollen-
tes fe adverfus eos qui humiliant cor fuum fecun-
dùm timorem D e i 8c præcepta cæleftia,abundare
in hoc fæculô divitiis, præconio, honoribus,
poteftatibus 3 eifque quo graviora commiierint,
eo adfluentiores fucceffus commodorum fæculadie
juftus judex ; non folum autem mihi, fed & iis qui
diligun t advent um ejus.
13. Sed hoc ille a i t , qui poterat dicere : A lege
autem tua non declinavi j in quo non folum boni
operis elucet g ra tia , fed etiam intim æ puntas
confcientiæ. Le x enim non folum agendi munus
informât : verumetiam fecretæ emundat mentis
affedum.Non enim folum in operibus,fed etiam
in ipfis occultis fecundum legem Domino milirium
fecundare : contra autem julios vitos pie- B tantos, quia L e * dicit : Non fiat verbum injnJÍMa ■
. . • nr . : i ¡ciíl nnn rumque laborare inopia, amiííionibus filiorum, inlnm mnimnere rar.rllfterilitatibus
conjugurc^quoexagitati atque turbati
, fenfum mentis inclinent, utputent De i in
hoc quodammodo errare judicium riion'tenen-
tes caput veritatis, quo evidentiífime Compre-
henditur non in h oc faeculo, fed in futuro repo-
firam noftrorum remunerationem effe merito-
rum.
11. Sed paucorum eft iftud advertere. Deniocculta
in corde tuoi ut non folum nihil opere fa&if-
que delinquas,cùm fuperbos videris gloriari, nec
fermone labaris: fed ne in corde quidem intimo,
dum de De i judicio difceptas, contrahas iniqui-
tatis offenfam : quæ quo putatur occultior , eo
frequentior effe confueviC3b quia tuto putat unuf-
quifque quod hujufmodi difceptationes , velut
ieptus vifceribus fuis,confcientiæ fuæ credat3cùm
ipfe fui accufator in d ie judiciifit futurus ; .quia
que in principiisetiam David ipfe tentatus eft j C revelantur cordisabfcondita,teftimonium perhi-
fJi cut h. aKb es f^crri- ptum : E-,c ce ipfi p ec ca t ore s W(fif mabauMn lv
»nf* r'rtnfrìpnria arrufianonibus noitns.
dantes infaculo obtinuerunt divi ti as, efi dixi: Num-
quidfine caufdjufiificavi cor meum, efi lavi inter innocentes
manus meas ,efi fuiflagellatus tota die ì Ita
igitur 8c noftrûm unufquifque, qui perfetti non
fumus, hæc videns dicit :Ubi eft providentia Dei,
ubi jufticia ? Superbus ifte abundar,arrogaos ifte
locupletane,impius iite beatus 8c potens elhjuf-
tus autem ille,vides quemadmodum jacet dejecbente
conlcientia accufationibus noftris.
14. Cujufmodi igitur fit propofitum viri E licti,
hoc evidentius loco exponitur. Primum enim
memor effe debetpromiuorum cæleftium:lècun-
do quæ viventibus merces ftatuta debetur. D e inde
aliud propofitum viri fancti eft, ut etiamfi in
periculis8cadverfispofitusfit ; fpe tamen quàm.
haufit ex ferie Scripturarum,le debeat confolari.
Tertium propofitum, u tetfi impios 8c facrilegos
tus atque defé&us, quemadmodum ipfo victu in -D videat, 8c fuperbos inique agentes abundare di-
dnig et :I amffIi ci• tur cont. um eliis ab ifto impio, ^a bk ;i fto 1 ; - I
infoiente conculcatur, excluditur ? N o n medio-
cris utique ifta tentatio e f t , nifi ad ea quæ funt
ventura proipicias ,nifipræceptisplenius cælef-
tibus inftruaris.-
12. Denique 8c David putabat fe ante hæc co-
gnofcereffed nefciebatj 8c ideo anxius fluctuanti
animo laborabat.Unde ait: Et afiimabam mefcire:
hoc labor eli ante me,donec ingredtar in fanctuapum
vitiisin hocTæculo, non quafi incredulus décliner
à lege 5 fed in ej us femitis perfeveret,8c fugiat
fuperborum contagia. Gontaminat enim omnis
immundus : immundus autem fuperbus, de quo
fcriptum eft : Immundus ante Drum omnis tumidi pnv. 1
cordis.
ïj. Quartum propofitum viri famfti, ut memor
fit judiciorum cæleftium, ficut Da vid ad-
fe r it , qui dicebat : Memor fu i judiciorum tuorum f-
D e i ,& i n telligam in novifimts. In qmbus per id E qua dfaculofunt, & me confolatus fum. enim
quod fe extulerunt fuperbi, vidit prophetico fpi-
ritu dcjediores fore, 8c ait : Quomodo fa tt i funt in
defilati onem ,fubito defecerunt, efi ex terminati funt
propter iniquitatem fuam,ficutfomnium exfurgentis?
Cognovit igitur impiorum fucceffus in hoc fie-
culo fomnii effe fimiles , non veritatis : quorum
emolumenta tamdiu videntur e ile , dum dor-
miunt.Ubiedormierintaiomnium iuum qui vide,
bantur fibi pota re,jam fitiunt : qui epulabantur,
unufquifque legis inftrudus 8c informants exem.
p lis , credat fèmper vera effe De i ju d ic ia , cito
déclinât à lege. Qui autem præterita rep e tit, 8c
ex fernet colligit fèriem vetuftatis , cognoicit
quod neque peccator poenam fuæ improbitatis
evadat,nequejuftusæquitatisfuæ præmiis de-
fraudetur. Retexit enim animo quod ab initio
Adam propter mandati cæleftis prævaricatio-
nem de paradifi ejedus fit incolatu, 8c C ain parefuriunt,
nihil folidum ex ifto fomnio,perfedum.- F ricidalis fceleris pretium divinæ fèntentiæ aucque
referentes.Et bene fomnium dormiunt fxcu-
lares viri,qui licet fxculo vigilent,Deo dormiunt,
de quibus bene fendus J o b , qui eorum ante ad-
• fluentiam mirabatur,ait:^«#/ificutpalea jattantur
d vento, efi ficut pulvis turbine difiipantur moriuntur
autem cum amaritudine anima fu a , nihil
manducantes > nihilque boni h a b e n t e s autem
habens bonx fiduciam confidenti«, in fiiis magis
novillìmis gratulatur, 8c fe vit« hujus exitu à la-
boribus intelligit libe rar i, mercedemque boni
operis 8c fadorum requirit dicen s-.Repofitaefimia.
is ad quem allufum videtur. Pfal. 7 S- verficuius 6.«/V»»irw tifi,a,
cw&r. MA', tamen propc ad unum repugnant, quorum hauddu- |
bie fenfus eft hoc loco concinnior. . I
b. Edic. Rom. ex uno cod. Vac. quia futo hoc viri fa n iii ejjè j
Omnes edit, formumfuum-, & ile deinceps. Et faveequidem |
toritate damnatus exfolverit: quod Enoch propter
devotionem raptus ad c«Ium, terren« inaliti
« virus evaferit : quod N o e propter juftitiam
diluvii vidor,generis fadus fuperftes humani fit:
quod Abraham propter fidem feminarium pofi.
teritatis fu« toto orbe diffuderit : quod Ifrael
propter laborum tolerantiam, populum creden-
tium proprii nominis fignaculo confecraverir :
quod ipfe David propter manfuetudinem regali
honore donatus,fenioribusfratribus antelatus
fit:quod Elias propter zelum D e i , curru eleva-
I propofitum, quo putat See. Edit, autem vet. ac m(T. omnes Gallic,
ut nos in corpore ; nifi quod vet. edit, cum imo aut altero mi.
Icgunt : hujuj'modi difeeptatione, ubi nos ex aliis rcpofuimus.. . .
I difceptationes. Quod apeius ad fenfum congrucre non n egabit, qui
locum paulo accuraiius ihfpexcrit.
tus in aerem, cæleftis fedìs hóipitium novi gene- A
risadquifierit incolatu.
16. Hæc qui novit retexere, h^>et unde gratiam
fuæ confolationis adquirat : * 8c contt^quia
judicia De i vera fu n t,ficut habesiiudicia Dei ve-
rajufiificata infemetipfa, defiderabiliafuper aurum
efi lapidem prctiofum,efi dulciorafuper mel efifavum\
etenim fervus tuus cufioditea. Cuftodienti igitur
dulcia funt divina judicia : negligenti autem ea
amara effe non dubium eft } b quia advertir in
opprobrii turpitudine peccatorum propofitum B
fibi divinæ eventum effe fententi«. Qui autem
bene fibi confcius e ft, non turbatur utique di-
cens : Heredes fumus Dei, coheredes autem chrifii ;fi
tamen compatiamur, ut efi fimul glàrificemur.
ij.' Sed quis noftrûm hujufmodi,ut fe divino-
rum judiciorum ferie confoletu#?TerribiÌia funt
peccatoribus etiam humana judicia, quanto magis
divina formidini funt? Denique ut hoc illa
quæ vere æterna funr,colligamus exemplo,vide-
mus in hoc fæculô innocentes lætos ad judicium C
feftinare , odiffe moras, celeritatem a ffid a re ju-
dicii :reos autem refugere& pavere, differre vitare
, moeftificari denique , cùm diem judicii au-
dierint conftitutum. Beatus itaque ille qui illud
cælefte judicium lætus exfpectac. Seit enim fibi
regnum cælorum, Angelorum confortium , co-
ronam quoque bonorum repofitam effe merito-
rum.-
18. Confideremus nunc quod fit aliud propofitum
viri iàncfci, 8c ex ièquentibus «ilimemus. I
Pufillanimitas, in q u it, detinuit me d peccatoribus
derelinquentibus legem tuam. N on eft hoc commune
cum multis3 nam plurimorum eft contriftari,
fi quam ab aliquopatianturinjuriam, fi læ fi, fi
appetiti, fi decolorati fint.Noftraenim caufa eft :
nos infirmiores fraudi nobis aliquos dolemus
fuiftè. A t vero qui fortiór eft,non propriam con-
tumeliam d ole r , fed aliena peccata 5 8c in fua injuria
lapfum alterius ingémifeit, 8c caufam fe
fuiftè deplorar lædentis erroris.Exem plum acci- ]
pe apoftolicum ; Paulus enim in peccato flebat
alieno,ficut ipfe ait: Nam ex multa tribulatione efi
angufiia cordis fcripfi vobis per multas lacrymas. Et
cum ipfe contriftaretur, eos ipfos quos ar<mebat
contriftari nolebat.Denique addidit: Nonutcon-
trißemini,f id utfeiatis quam caritatem habeo in vobis
abundantius. Contriftari enim volebat ufque
ad pcenitentiam lapios, non ufque ad mceftitiam
profundiorem;tantùm ut eorum qui argueban-
tur,mceftitia gaudium fieret arguenti. Unde ait : ]
• S i enim ego contritto vos, quis efi qui me latificet, nifi
qui contrfiatur ex me ? Arguir itaque ut allevet
■diuturniratem moeftitiæ,quo poenitentiafieret
in fàIutem:damnat,utabfolvat : excludir,ut reci-
piat : non ignofeit, ut liberet. Ideo talis Paulus,
quia beneperitus in le g e , cognoverat præcep-
tum dicentis-.Pufillanimitas detinuit me d peccatori-
bus derelinquentibus legem tuam.
19. Dolebat David,non quia contemnebatur
non quia ipfe appetebatur : fed quia lex D e i rea.
Edit. E contra , qui non novit , non habet unde confoietur.
Quapropter cuftodiamus judicia Dei ; quia judicia Dei vera. Cod
v cio iiilT. magno confenfu Et contra ¡ quia judicia Dei Si c. ut
fupra in contextu. Scd videtur aliquem fupplcrc voluifle , quod
lettori tuo eogiraiidum rcliquit Anibrófius.
. b: Itam ff. Edit, v e ro , quia non advertit. Sed ea npgationc fen-
lum everti manifeftum eft.
linquebatur} & eorum qui hoc faciebant, damnum
doleb at, quòd périrent Deo. Sicut bonus
pater in phrænefi conftituti filii,cùm ab eo male-
dicatur, verberetur,afficiatur injuriis,non fuam,
fed ægroti defletærumnam3& contumeliam do-
Iet,non quo fibi fit irrogata,fed quia per furorem
quid faciat,æger ignorât: ita vir bonus cùm videt
peccatorem non revereri, non honorare etiam
canos fenioris, quo præfente, faciat aliquid indi-
gnum3 nonagnofcere quadam peccandi infan'à
quam indecora 8c inhonefta committar, quali
moriturum dolet,quafi defperatum àmedicis in-
gemifeit: & ut bonus medicus primò monet, deinde
etiamfi gravia patiatur, tamen tamquam ille
ægrum,etfi cædatur, fuftinet : & fi maledicatur,
non relinquit: & quidquid poteft medicinæ ad-
hibere,non denegat.-nec tamquam contumacem
deferir, fed tamquam bene defe meritumomni
ftudio fanare contendit, exercens non folum ar-
tis peritiam,fèd etiam mentis benignitatem.
20. Ita ergo etiam juftus 8c cùm contemnitur
à peccatore,non avertitur : 8c cùm læditur,furo-
.ris illud putat e ffe, non improbitatis 5 magifque
vulneri ejus medicinam adferre defiderar,8c conpati
tur,& doler non propter fe,lèd propter ilium
qui defperato Iaboratincommodo:& dicit hunc
unum ex fratribus fic laborare,fic affici,ut faciat
mihi injuriam 3 qui fi agnofeeret me, honoraret
utique, certe non læderet. Quid enim Jæfus eft
meo faclo , ut habeat lædentis affe<ftum ? Erao
) cùm non fuppetit caufa lædendi, non poteft cu lpa
effe propofiti.Ergo fi juftus fum,afficior propter
caritatem, propter dileélionem, propter Ec-
clefiæ damnum, propter corporis detrimentum.
Poffum etiam illud dolere , quod etiam fi ego
Iædentem non Iæferim,8c non firn mihi confcius
quodeum in me aliquibus injuriis excicaverim;
tamen caufà illi fuerim lapfus ejus, quod inno-
centem lædendo de lin q uat, quod fadus firn ei
materia peccati.
I 2.1- H o c ergo dolet D a v id , 8cideo doler ; quia
cùm unum membrum patitur, 8c cetera membra
compatiuntur. Ideo forte 8c illud pofitum eft:
hfius in exordiofermonis accufator efi fui. N am erfi Vrov. 18
polfit juftusc habere in le quod accufet, 8c juftus 17\
effe (quia nemo fine peccato præter untimDeiiin) *
8c polfit etiam peccator hoc iplo juftus effe, quia
accufator eft fui, iècundùm illud : Die iniquitates efai. 43
tuas, ut jufiitìeeris ; artarhen forfitan etiam a'liqui- l6-
bus non videaturabfurdum, ut etiam de ilio dic-
j? turn f it , quod juftus fit qui fe acculât pro alio ,
etiamfi in fe nihil habeat quod accuièt.
22. Quam igitur in his omnibus fan&o David
viri jufti prima perfona conveniat, confideremus.
Accufavit fe, nullo accufante: peccatum confef-
fus eft proprium,quando percuffus eft corde, eo
quod numeraverit plebem. Qui 8c dixit ad D o -
\rìmxsm.Peccavi,Domine,qu)}dfecerim hoc verbum-.efi ì■ RtS-
nunc, Domine, a u f er iniquitatemfervi tui, quòd deli- 1 ® '
qui vehementer.Itaque quamvis Scripturahabear
quod appofita eft ira D e i , ut irafeeretur in If-
! c. Edit. Rom. cum paitcis mil', habere nihil iti fie quod accufet
I & jufius non effe. Forte quod crcditum fit allufionem clic ad illud
j Pauli : Nihil mihi confcius fum See. Melius tamen ant. edit, ac
j re li qui mil- ut in textu. H îc fiquidem fignificatiir jullos , etfi
I peccata gravia quibus ju ilit ia amittitur , in fe non videanr j ea fa!-
! t« " v »<iere q u * fufficiant, ut le ipfi vercpoAìnt acculare : quem-
I admodum locus è Prov. laudatus fatis oftendit.
V U u iij