8 0 3 Saniti Ambrofii
il
negavit. N e c dereli&us David cui regnum dedit,
ut populo imperaret eleéto : quem partici dalibus
p reliis appetitimi , regni fui depulfum finibus,
viétorix jure reftituit. Ipiì quoque Jacob , Elias
>2c Elifieus , Se Johannes Bap tifta, Se ceteri qui in
caprinis pellibus circumeuntes errabant in foli-
tudinibus Se montibus Se Ipeluncis Se foveis ter-
tx , licet ludibria multa & acerba fupplicia tole-
raile videantur ; tarnen non derelitti funt. Siqui-
dem cùm fratrem fugeret J a co b , Se per deferta
incomitatus erraret,obdormivit,Sc furgensvidit
■ ibi multitudinem cxleftis militia:,Se ait : Hiclocus
vocatur* cafira Angelorum. N o n fads fuit caltrum
vocare j led c a ilra , qua: tanta: multitudini con-
venirent. Vides ergo quia iòlum fe p u ta ba t, Se
caflra eum cxlellis exercitus iequebantur } ficut
Se patres noilros Moyfis tempore, ne in deierto
lìtirent,petra ( utferiptum e ftjlequebatur.Nam
■ cùm in Exodo Iegerimus quod iitiente populo,
percuffit Moy lès virga petram, Se aqua flu xit, Se
bibit populus De i : iterum in Levitico Iegerimus,
vel in Numeris quod rurfus Moyiès tetigerit pe.
tram'virga , Se fcaturiverit aqua patribys ad bi-
bendum -} preclare Apoftolus hoc interpretatus
e il dicens : Bibebant autem de conferenti eos petra •
petra autem erat chrißus. Illos igitur querulos ,
illos murmurantes, illos prevaricantes, tarnen
non deferebat Dominus, fed lèquebatur. Quid
de Elia Se Elifieo dicam,quibus per deierta gra-
dientibus equi de ex io , Se igneus currus occur-
rit > Quomodo derelictus Eliajs, qui eft invitatus
à Chriito : quomodo dereliétus in terris,qui raptus
ad cxlum ; quomodo egenus 8e nudus Scina-
n is , qui geminati ipiritus hereditatem difcipulo
dereliquit ; ut una melotide heres donatus flu-
vios filteret, Jordanem revocaret in fontem, re-
gum exercitus pafeeret in deferto, Se potum fi-
tientibus miniftraret ? A d ejus arbitrium de cario
profluebant pocuIa,in terris mortui refurgebant.
Quomodo derelictus e il E lifeus , qui cùm Syro-
rum vallatus eifet ex ercitu, ut captivus rapere-
tur ad regem , dicente G iezi fervo : Domine, quid
faciemus, ait : Noli timere ; quoniam plures nobifeum
fitn t, quameum iìlis. Et dixit: Domine, aperi cerilo
s ejus , ut videat. Et aperti funt oculi ejus, dr v i di
t montem dr omnia in circuita equis innumeris dr
edeßibus repleta legionibus. Paulus quoque qui di-
x ir , periculis in mari, periculis in deferto le eile
jaclatum , tarnen ipfe tellificatus e li dicens : s i
Deus pro nobis, quis contra nos ì Ergo fi ille dere-
l id u s , Se deilitutus ab hominibus, apud Deum
abundatSe profluit.Nam Se Elias deilitutus erat,
ita ut diceret : Domine, accipe animam me am ; Se
tarnen vigebat apud D e um , ut ipfis eifet regibus
virtute terribilis.
59. Quomodo juvenis hoc Da vid potuit com-
prehendere ? Juvenis enim magis temporalia,
quam eterna confiderà^quia a:tas ea propendet
ad vitia. Sed funt quidam in juventute fenes, Se
alii juvenes in feneclute. Sunt, inquam, viri quorum
animi fenilium gravitate cenfentur, in qui-
A bus x tas leneclutis fit vita Immaculata,in quibus
vigeat incana prudentia : qualis erat Hieremias ,
qui cùm iè juvenem contuitumemoraret a:tatis,
Se per juventutem excuiaret ,qu o d predicandi
impar officiò videretur,ait illi Dominus -.Noli di- Hier i. 7.
cere : Q uia juvenis ego fum ; quoniam ad omnes ad
quofeumque mifero te, abibis. Ita juvenem non pu-
tavit,quemaptum prophetica: gratia: judicabat.
TalisergojuvenisfuitDavid,quirenovatuseÌret,
Se refloruiflet, ut ipfe d ix it, velut aquila: juven- rfal io t . ; .
B tus fua. Sic ergo intelligi oportet: Iuvenis fu i ;
iediànSlificatus, ied propheta in genti bus pofi-
* . Hunc locum meinoriter citavit Ambroiius j quandoquidem |
Jacob fugienti fratrem ea tribuic, qua: ab co in pacriam rcdeuntc
di-ita memorantur. Ac ibi etiam repcritur aliqua variccasj cum pro, I
caftra Angelomm, L X X . Interp. iiabcanc Ttupt/iSoA«1 ¿v-m: 1
qua in legione ipfis facri omnium idiòmatum codices conlènciunt. I
a. Edic. Rom. P 0ftea quoque fenui ; id eft ufuroboratus & c . I
tus, qui jam pòilèm regni cieleftis iacramenta co-
gnolcere,Se vera premia confiderarejuftitiie: fed
non vidi jußum dercliófum. a Poftea quoque alibi a
Se ufu roboratusSe munere,adqWfivi incrementa
fapientiiE. Eadem circa juilum viia e il mihi gratia
permanere.
60. ExplanavimuSjUr potuimus, quomodo di-
xerit : Juvenis fu i j ièd quomodo addiderit : Etc-
Q nimfenui, confideremus. Bonajuventus,fedme-
Jior ièneSlus ; qui enim ufque in finem pericyera-
v e r it, hic iàlvuserit. Unde non perfunftoric de
patriarcha Abraham diélum e i l , quod nutritili ctn. i;.s.
eilèt in iènedute bona. £tJohannes fenex coepit
feribereEvangelium, vel Epiilolas, qui cum re-
fugeret apoilolum le fcribere, feniorem fcripfit-i epìft. a. &
nec minor eil x ilima tus , cui * cygnea qu^darii ^ •
fuppeteret gratia fenedutis. Ipie Vas eledionis
d om in ic i fcribens ad Philemonem ait : cùm fis philcm. <>.
D t d i s , u t Paulus fenex ¡nunc autem dr v in ft us Chrißi & 19 ■
Jefu, obfecro te pro meofilio, quem genui in vinculis ,
Onefimo, V olensitaqueilli plurimum deferre, femori
Paulo eum, non juveni comparavit5 & ibi
feienem elle g Ioriatuseil,ubi jam in vinculis te-
nebatur. E t videte diilantiam : adolefcens figni- ah. si-
ficatus e il in alterius paffione,fenex in fua. Ibi ut
adolefcensjquiajudieorum veilimentafervabat :
h ìc fenex, ubi fui corporis exuvias exucbat. D e -
nique Se Petrus ibi ienex dicitur, ubi certamen
E e il paffionis : Cùm junior, inquit, ejfes, cingebas te , uhan. 11.
Ó4 ambulabas ubi volebas : cùm autem fenueris, ex- 18 •
tendes manus tuas , d 4 ali us te cinget, & duce t quo
tu non vis. Hoc autem dixit ,ßgnificans qua morte
clarificaturus effe t Deum. A nte certamen junior di-
citur , in cercamine fenex, qui omne certamen
impleverit. H o c ergo dicit David ille in juventute
bellator, in fenedute pacificus : Juvenis, in-
quiz,fui j ièd nolo me adhuc juvenem putes :Ete-
nim fenui, d* non vidi jußum dereliftum, necfernen
F ejus quarenspanem.
6i. Quod eli fernen ju iliì Abraha difta funtpro- G*lat.yii.
mißiones, dr femini ejus ; non dicit: Etfeminibus ,
tamquam in multis j fed ficut in uno : Et femini tuo
quod efi chrißus. Audi juili fernen. Filioli mei, quos GaUt.w
ego parturio, donec forme tur chriHus invobis. Et
nunefi quis ex gentibus veniens fermonem au-
diat noftrum, Sc Dominus juvare dignetur uc
formetur Chriftus in animo ejus, quo partus fi-
dei ferat : fernen ei Chriftus erit. Illic in utroque.
Abraham icaque Se generationis pater erat fe-
Optimus fenfus. Sed ei tamen ant. edic. ac mlT. omnes 'ìec la -
manc, quorum confenfuin Ìècuci fùmus.
- * . Cygnea . . . . gratta feneclutis, id eft , fuavior feneiftus j ex
communi fciliccc errore vccenim, à quibus cygni Tub mortem imminentem
liiaviiis canereadicrebantur. Sed hoc mérum elle eom-
mentitm jam difficetur nemo.
a
cundiim èàrnem,, Se is qui verbum Domini in A fidem gentibus , ut tibi abundet gratia : tu au*
pedoribus juftorum primus infuderit. Et ideo
h oc fernen Abrahiepanes iftos quibus prebeatur
corporahs alimonia, non requirit ; quia habet
panem jufticiiE,qui defeendit de cado. Sicut enim
negantur filii Abralre qui opera Abralre non fe-
cerint : ita fernen Abraha: fun t, Se inter filios re-
cipiufìtur, qui opus ejus effecerint. Verum Abra-
h x femen»Elias, cui Angelus alimenta prebebat,
Se in virtute efex illius quadraginta dierum curtem
noli mutuari quafi indigus} fed quali dives
Se locuples foenerato. Fceneravit Petrus, foene*
ravit Paulus, fceneravit Johannes Evangelista,
vel * uterque,Se non indiguit j hoc e l i , foenera-
runt pecuniam C h r if t i, non feenerarunt peciu
nias ad ufuram. Fcenerà ergo,Se noli defiltere fee*
nerare. Audis quid dicat Scriptura : T ota die mifere
turdrfcenerai. Julius per diem foeneràt, ava*
rus in n od e ; gratia enim lucis eft, avari eia autem
riculis ambulabat. N o n requirebat illam corpo- B ufura tenebrarum eli. Et ideo fernen feenerantis
ris hujus alimoniam verum feme'n A b r a h x , cui
panes deferebantur de cxlo. Denique corvi ei
quotidianum convivium miniftrabant. Ita indigus
erat omnium, ut nihil haberet fuum, Se mit-
tebatur ut vidum aliis largiretur. Verum lernen
D a n ie l, cui inter leones pofito aereä fercula per
H ab acuc prophetam referta mellbrum epulis
vehebantur. Eft ergo panis Ang elo rum, quem
manducavit hamoj fic enimferiptum e f t : Panem
fidem in benedidione e r i t , habens utique p rx -
mium benedidionis.
63. Declina a malo, d* fa c bonum : k dr inhabita ^ 1
in fecula feculorum. Quoniam Dominus amatjudi- ^ ,
cium , & non derelinquet fanftos fuos : in aternum
confrvabuntur. Jnjufii autem punìentur, d 4 femen
impiorum peribit. Jufii hereditatepofidebunt terram: ir- j
d 4 inhabitabunt in feculum fieculi fuper eam. His
verficulis demonftrat Propheta quod pertinea-
Angelorum manducavit homo. H ic e li panis , d e C mus ad Dominum, Sc ipfe arbiter cogitationum.
faI. i t . ! , quo dixit D a v id : Dominus pafeit me,dt4 nihil mihi
deerit: in loco viridi ibi me collöcavit. Super aquam
refeftionis educavit me. Bonus Da vid doeuit me
panem Angelorum , Sc ipfe me doeuit aquam
refedionis. H x c refedio ipiritalis eft , h x c re-
fe d io requies eft mentis internx. Bona aq u a ,
qua: peccatum la v a t , mundat interna. Q u x fit
oh.m. 7 . aqua h x c , andiamus. Si quis, inquit,ß t i t , Veniat
a d me, dt4 bibat. Q u i credit in me, ficut dicit Scripoperationumque
nollrarum f it , fpedans merita
fingulorum,qui nihil fine Judicio a g i t ; fed malos
Sc bonos adus judicio difcernit. Declinandum
ergo eft a malo , Se faciendum eft bonum. N e
bona malaque confundas ,.prius eft ut crimine
careas: pollea ut innocentix frudum deferas,
quo poffis elfe perpetuus. N o li putare quod
Deum tua peccata pretereant.j fic enim pleri-
,que labuntur. Ipfe univerfa cernit Sc damnat, SC
tura ,fluminade ventre ejus fiuent aqua viva. Hocjj) impiorum fernen exterminât -, femen utique non
corporalis generationis, lèd mentis interna: Sc
impietatis fucceffionem. Nam utique Job de iè-
mine Elau genitus Scripture reftificatione figna-
tur. Quomodo ergo femen Elau periit in Job ,
.cùm tantus ifte vir fu e r it, ut venturum in terras
Dominum p rev id ere t, qui cetum iftius ixeuli
diabolum fubjugaret ?Ergo hoc quæritur,ne ma-
litia transfundatur in polleros. H o c per baptift
matis facramentum Chriftus operatur, ut exuac
dicebat de Spiritu, quem incipiebant nccipere%
qui credituri erant in eum. Ergo nec hoc pane,nec
aqua refedionis indiget ju llu s , cui Spirituslanc-
tus eft requies Sc refedio.
61. Quomodo autem poteritindigere, qui tota
die miferetur dr foenerat ? Quid eft quod fcenerat
jullus ? Nona:s, non ferrum, non plumbum: fed
argentum igni examinatum. H o c a e fe r t ad men-
fam Domini, Sc dividit requirentibus: cui unam,
cui duas, cui quinqué mnas quotidie d iv id it, Sc E unufquifque quod natus e f t , induat quod renaautem
fob. I
numquam deficit. Sed fcenerationem audivimus
in Lege reprehenfam, dicente Moyfe : Non fcene-
rabis. Duplex eft foeneratio : una pecunia:,altera
gratia:. Divideutramque 5 quia fcriptum e ll: s i
refte offer a s , non refte divi das, peccafii : quiefce. Et
tu red e divide , ne pecces. Ipie Moyles aoceat
te dividere, qui admonuit red e dividendum ; a ut
fequaris, quod Abe l egit,qui red e divifit : fugias
quod Cain parricida fecit,qui red e dividere nell
tu s : f ia t c non familix heres, fed g ratix ju t per*
petuum domicilium habitationisxternx fibipofi
fit adquirere. Qui autem habitare meruerit in
fieculum ix c u li , Sc ipie honorificabit Deum in»
ix cula ixculorum.
64. Ubi moralibusjuftum inftituit difciplinis,
ut qualis deberet e lfe , te doceret, quxve eilet
p e r fed x fo rm ajuftitix ; ad lapientiam Sc * theo-
remata mentem vult ejus adlurgere: Sc excitat
ciebat. Divid it ergo Spiritus fandus divifiones, p ejus intentionem, ut fpedet intento corde e x -
qui operatur omnia dividens fingulis prout vult :
ille.prout vult,tu prout potes, prout ingenio va-
les. Divid e quando Le x de pecunia dicat, quando
de gratia. D ix it enim tibi : Feenerabis gentibus
, cujus Dominus ufuras exigit j tu autem non,
mutuaberis. Eft Sc pecunia feenoris, e il Sc gra tia,
cujus Dominus ufiiras exigit : pecunia foenoris ,
x s hab e t, gratia fidem confert. Foenerato ergo
a. Codices aliquot inanu exarati : ut fequaris quod Abel , qui
reclt divifit -.fugias, quod Cain erat, parricida erat, qui recle Sc c.
* . Vttrque, nimirum Evangclifta Si Baptifta
b. Roin. edit, hunc v erfum, ac 19. ita mutavcra t, ut in hoc
poncret : Et inhabita in ftculum f t c u l i ; in illo autem : Et hono-
rificabunt Deum in fecula feculorum. Haud dubic ad id refpexe-
r a t , quod infra legimus : Qui autem habitare meruerit in feculum
feculi See. Sed hoc contra miE & vet. edit, conienfuin parum va-
Icre cxiftimainus.
c. Edit, ac mlT. Vi£t. Si Colb. fiat non famule heres, fed gratia.
le ftia, Sc divina intra le volvat oracula,atque ad
ea qux complaceant D e o , fuum informet affectum:
fit meditatus in Lege,ne c ullaeum Domini
mandata pretereant • d motus divini Sacramenti
cognofcat. Denique abhinc vide in pre-
ceptis fandum Prophetam adfurgere : Os jusii i- >
meditabitur fapientiam, dr lingua ejus loquetur ju dicium.
Lex Dei ejus in corde ipfius : necdamnabit, f -3
Codex Va t. cum quinque Gallic, fiat non familie & c . Melius. ;
h ic enim generis five fucceftionis heredibus hcredcs g tatix oppo-
nuntur.
* . Theoremata, id eft , contemplationis argumenta , five , ut
vocant > obje&a.
d. Vet. edit, a c miT. V i£t. Sc Colb. Modos divini ferramenti
cognofce. Rom. Motus divini facramenti cognofce. MiT. fex ut in
textu , nifi quod Reg. habet , [acramenta. Haud leimiis an omnium
optimc, ut fenfus illeefficiatur : Motionis atque operationis
divina: myfteria cognofcat