Pfd. 44.1
I oha», j .
18 . ó> 19
P fd . 14 1 .
fcriptic Spirita fancto, ift« reritabuntur. Si bene
egeris, mànebit Scriptura. Vide ne tollas Spiritus
fancti gratiam : vide ne deleas, &c fcribas
atramento flagitia tu a , ne veniat dies jud icii, &
dicat Judex : Recitentur libri, recitentur tabula:
geftorum ejus •, & dicat tibi : Ego fcripiì tabulas
tuas, cur delèfti apices meos? Ego fcripiì dona
m e a , quomodo delefti munera m e a, Se fcripfiiti
opprobria tua ? N o n legifti quiaferibo ì N o n tibi
dixi per os Prophet« mei: Lingua mea calamus
fcriba velociter fcribentis : judicium autem Verbi
eft.
53. Multi ergo dormientium in tumulo terra f urgent,
qui bene egerunt, in refurreftionem vita : qui
male egeruntì in refurreftionem judicii. Quod D a niel
ait : in vitam aternam >' hoc Salvator : in rejur-
.refitionem v ita , dixit. Item quod ait Daniel : in
opprobrium & confußonem ; Salvator dixit : in refurreftionem
judicii. Unde non expedit nobis ad judicium
v enire, & non expedit non venire -, ne aut
pr«damnati videamur, aut in haclabe vitiorum
iùbeamus tanti pondus judicii. Propheta rogat
ne intret Dominus in judicium cum. fervo fu o }
i - quanto magis nos judicium Domini timere debemus?
Pone quia mifericors Dominus ignofeet:
quanta prodentur qu« latere credebam ? Qui
. pudor, qua: confufio erit mihi, cùm is qui alios
profitebar do cere,ipfe in eo deprehendar,in quo
alios arguebam ?
* 54. E t ideo quoniam & Salvator * duo genera
refurreétionis p ofuit, &Johannes in Apocalypfi
A p o c .io .6 . dixit : Beatus qui habet partem in prima refurrectio-
ne; ifti enim fine judiciò veniunt ad gratiam: qui
autem non veniunt ad primam refurrectionem,
fed ad fecundam refervantur, idi urentur, donec
impleant tempora inter primam & fecundam refurrectionem
: aut fi non impleverint, diutius in
fupplicio permanebunt.Ideo ergo rogemus ut in
prima reiurre&ione partem habere mereamur.
Sunt qui refurrexerunt in paflìone Chriitij & ifti
piane beati, quia acceperunt Chrifti ^ litiam, 8c
ioha». $. audierunt vocem ejus, de qua feript I eft : Venit
bora quando audient mortui vocem F J Dei, &
Matth. 17. qui audierint, vivent. E t: Ingreßifunt in fanctam
civitatem.Vuzo quod magisillam fignificet fuper-
nam , quàm iftam Hieruiàlem, qu 1 reliquit,
quam iiìcuiavit, quod in iftam p ed k .1 s , inillam
autem fuaernam meritis intraverint.
jj. Se<rac illud caveamus, ut h ìc politi furga-
mus de tumulo terree. Sunt qui viventes fepul-
cro funt circumdati & repleti mortuis, quorum
guttnr fepulcrum e ft, non loquentium verba vita:
, fed mortis. Si hìc refurrexerimus à mortuis,
& illic refurgemus : fi hìc non fuerimus olla ari-
* . Vidctur iiic non mulcum recedere fandhis Ambroiius ab opinione
Chiliaftaruin. N o lim autem cani i :lligas , qua Daniaf-
cemis iib. de Hairefibus tiadit Origenilla.' ìcuiifc Chrifti regnum
tandem ahquando defiturum , & fimul gelos defituros , neque
etiam Gobari critlteicae blafphemiam qua adferuic cumjuftts refur-
reclura quoque omnia animalia & c. Sea cam qua dicebantur jufti
primam omnium revicluri, & cum Chrifto in flemma face ac voluptate
regnatati per mille annos ; poft quod fpatiumfieret refuneclio generalis
atque univerfale judicium. Quod quidem ctfi Ambrolio rribue-
remus , noneflec cur mirari quilquam dcberct. Certum enim eft in
ea opinione non tantum Origencm cujus fententias fubindein fcri-
pta iua tranftulit Sandusnofter j fed etiaro complures alios fuifle
magni nomipis Patres tum Graicos tum Lr os. Horum reveren-
• tiaeamdem fententiam damnare non aufi 1. Hieron. in Hiere-
iemiic 19. r i. & Auguft. Iib; io - cap. 7. q . hoc ipfo loco fatis
declarat niliil in hoc dogma te libi magis difplic erc , quam quod
iftic fpiritaies vbluptates non admitterentur -, fed ab Ambroiio
f - f t
ED
da5 fed acceperimus rorem Verbi, humorem Spiritus
f a n d i , & illic vivemus : fi hìc nos excita-
verit Jefus voce fua magna, ut excitavit Laza-
rum , & per Difcipulos fuos folverit à vinculis
mortis, & induxerit in B ethaniam, ubi erat Lazarus
, hoc e f t , in domum obeditionis, & adhi-
buerit hìc convivio fuo 5 & illic cum eodem, re-
cumbemus, & illic cum eo femper epulabimur,
& illic nobis redolebit unguentum, quod folus
.proditor dolebat efFufum.
5 6. Ergo impii non refurgunt in judi ciò, hoc eft,
inportionem eorum qui judicium fubituri luntj
nec peccatores refurgunt in conßlio juftorum. Vides
quia lurgunt im p ii, & non furguntin judicio ju f
torum j quia peccatores etfi non refiirgunt in
confilio juftQrum: refurgunt tarnen in judicio.
.Unde videntur qui bene crediderunt, & fidem
fuam etiam operibus exfecuti funt,ipfi non judi-
c a r i, fed furgere in confilio juftorum : peccatores
autem qui non poftunt inter juftos furgere,
furgent in judicio. Habes duos ordines. Tertius
fiipereft impiorum, qui quoniam non crediderunt,
jam judicati fiintj & ideo non furgunt in ju dicio,
fed adpoenam : dilexerunt enim magis te- ioha». j.
nebras quam lucem ; & ideo judicium eorum pce- 19’
na eft,& forte poena tenebrarum.Etpoterat qui-
dem intelligi quod ii qui mala opera ha ben t,cre-
dentestamenin Chriftum, volentes quidem recte
vivere j fed vi&i illecebris peccatorum, dilexe-
•runt plus tenèbras quam lucem : id eft ,utrum-
que dilexerunt, fed magis tenebras. Sed quia de
illispriemifit qui non crediderunt, fic accipien-
dum puto quod dilexerunt tenebras, & non lucem
j lux enim Chriftus eft. Q ui ergo non crediderunt
lu c i, abfurdum eft ut lucem vel dilexille
credantur , quam nefeierunt. Nefcierunt enim , f f» l. si. /.
neque intellexeruntf in tenebris ambulant, ficut
feriptum eft.
57. Sequitur : Jguoniam novitDominus v iam juf 6‘
torum, dr iter impiorum peribit. Ad verte fenfum :
Non refurgunt impii in judicio ; quoniam novit Dominus
viam juftorum. Vias eorum utique novit,
quorum d irigit greflus j funt enim greiTushomir
num,qui à Domino diriguntur.Diriguntur à D o mino
& v i« viri. Has novit Dominus vias, qua:
funt recta:,qua: ad illam vitam tendunt dicentis:
Egofum v ia , veritas, ó" vita. Ha:c bona eft via : ;
tortuola autem eft via fieculi. N o n dignatur illam
viam nofle. IIIos enim agnofeit, qui funt ip-
fius, qui operantur opera ejus : qui autem ope-
rantur iniquitatem, his dicit Dominus : Difcedite ‘
àme, omnes operarii iniquitatis,non novi vos. N o n
per ignorantiam, fed per id quod indigni fint
feientia D e i , nefeiuntur.
atquc aliis quibufdam ipfas admitti potuiiTc hinc intelligi datur,
quod ipfc Auguftinus ibidem fateatur fe i]las dum prius cum millenari
is fcntirct,admi(ìfle. Quod vero non pbfcure vidctur h ìc &
infra n um .j6. atquc a libi doccri omnes peccatores qui in Chriftum
crcdiderint, poft expurgata per ignem crimina falvandoseiTc , non
modo Origcnis aliorumque multorum ejufdem xtatis Patrum
ea fententia fu i t , vcrum & ipfiufmet Hieronymi lib. 1. adverfus
Pclag. cap. $. & alibi pluribus locis- Unde colligascrrorem hunc
illis temporibus needum ab Ecclefia liquido fuille reprobatimi. Sed
cum Ambroiiuspra:fat. inpfalm. x x x v i r num. z . ablblute dicat :
Nam f i hinc peccata gravia portaveris, illic , nempe in futura vita,
requiem no» habebis -, & alibi non diilimilia tradat : cum hoc loci
non tam ex propria, quam ex memoratorum Patrum mente Jo-
cutum polfumus judicarc. Porro de hac omni Chiliaftarum doc-
trina qui plcnius aliquid dcftderabit, ■ Sixtum Senenfem Bib
lio thc cs fa lid a :lib j . Annot. 135. & l 6. Annot. 347. nec non
P. D. Huctium Origen, lib. z . quseft. 9.
Iohan. 14.
58. Pulcre autem a lt: Et iter impiorum peribit. À taritúr, folum iter impietatis amittent, quod ned
Separavit latinus, ut iter d ic e re t, & tamquam
diferevit iter à via: grifecus autem in utroque
viam dixit.Nòn otiofe tamen latinus j‘q uìa& D o -
minus : Ego fum via -, dixit • non dixit : Ego fimi
iter. Perire autem iter impiorum dixit, non im-
pios. Servat eorum fubftantiam, qui fi converab
initio fu it , nec erit. Quod accidens igitur eft
perit : quod fubftantivum, manet. Pereunt autem
ita impii, quomodo dicitur : Ànima qua pec- eùc. ft.4.
eat, ipfa morietur; ut peccati aculeo , non omni
fiibftantia: iua: diiTolutione móriantur.
I N P S A L M V M X X X V . P R Æ F A T I O .
críp- tire. x. T ^ V I c tu ru s P rop h e ta a in pfalitio fequenti
^ Y J e^c t f ° rma ju f t i, ante formam ex-
preflít injufti. Neque enim poííumus cognofcere
qua: fit forma ju ftitix , nifi cognofcamus q u x fit
iniquitatis effigies j funt enim fibi adverfie atque
contraria:. Namque in altera fimplex habitudò
natura,in altera fallax verfutia nequitia::alia vir-
tutum imagines pra:fert,alia vitiorum com meri
eia pra:tendit. .Convenire autem hunc ordiriem
& ipfa ratio docet j 8c fi de contrariis fiimenda
funt teftimónia,ipfi doitores philoiophiit c o n - 1
feffi fu n t , dum fequuntur. Quis àutem dubitet
longe anteriorem Davidem Platònis Fuifle tem-
f. poribus,quem non folum *magifter ejusjfed nec
avi quidem avorum ejus videre potuerunt : cùm
ille in principio regni fuerit Judieorum ( quod
per innumera annorum curricula propagatum
eft) ifte poft tempora captivitatis, quibus regnum
gentis ejus jam fuerat diflblutum.Ergo ip-
fe qui tenet in omnes fiecularis iàpienti« princi-
p atum,cùm diceret non poilè formam juftiti«]
compreh cndi, nifi ante difeutiendam injufti ti«
feriem putaviflent,exemplum adtulit quod ii qui
Velintaurum quxrere,prius fè luto obliniant. Aurum
itaque juftitia, iniquitas lutum eft. Quod á
noftris quoque prius dictum effe non dubium
*l- *7- e f t , cùm feriptum fit : yt lutum plate arum delcbo
eos. E t yere lutum ; quia eos inquinai qui fibi ap-
propinquaverint. Fugiamus ergo injuftitiam, ne
Iuteis iordibus inquinemur, atque in ejus voragi-
nem non pes nofter ex te r ior , fe d , quod eft gra- ;
vius,mensnoftramergatur. Etphilofophia quidem
aurum fe qu«rere dicit 5 fed lutum verfet,
qu« divinitatem quxrit in ftatuis : fed vafa figuíi
virga confringet.Nos aurum qu«rimus,quo corpora
noftra mundemus, mortificationem Jefii
Chrifti in corpore noftro circumferentes 5 ut &
vita je fu C hrifti in corpore noftro manifeftetur.
Boniim aurum, ianguis eft C h r ifti, dives ad pre-
tium, profluus ad lavandum ornile peccatum.
Ordinem diximus, titulum confideremùs.
, i. b jn ßnem, inquit ì fervo Domini pfalmus David.
In toto piàlterii corpore folus hic titulus eft,
quo pfalmum ferì ' Domini fefcripfiife teftetur.
Quis ifte eftfervus Domini, videamus: quid pialmi
feries fignificet : cui didus hic piàlmus fit ?
L 6• Audiamus ad quem loqilatur : Domine, inquit, in
calo mifericordia tu a , dr veritas tua ufque ad nubes.
Iußitia tua ficut montes Dei ,judicia tua abyßus multa.
Cui hoc, nifi Filio D e i dicitur? H « c enim non
89. i. Euman« ì fed divina: funt poteftatis. Sed quid fibi
vult quod fervo Domini dici pfalmum hunc
a. Rom. edit, fola , in pfalmo trigtfimo quinto. Minus bene;
tjuandoquidcm non hunc , fed ttigeiimum Icxtum Ambroiius in-
dicatum voluit : quod utiiufquc pialmi argumentum conlidcranti
planum cric.
B titulus declaravit, cùm orationem Moyfi hominis
D e i maluerit,quàm fervi D omini in pofterid-
re titulo nuncupare ? Quod ergo confilium Prophet
« fuerit non intelligo, vel potiüs ipfius domini
Salvatöris * (Jni locutus eft in Propheta. V ere
judicia ejus ficut abyfius multa * ut fervo ho-
norificentiam refervaret, fibi conditionem fervi-
tutis adferiberet. Videor mihi intelligere, videor
haufifle aliquid de gratia fpiritali. Adverfus irijuf.
titiam,ut diximus,pfalmus hic fcriptus eft5& ideò
) plus gravatur injuftitia perfidorum i qui Chrif.
tum Jefum dominum recipere noluertint, cùm
ille propter ipfos fufeeperit fervitutem. Quid
enim tam iniquum, quam ingratos fuifle tantis
beneficiisj u t quibus ille falutem d a ret, hi fàh'_
guinem ejus effunderent ? Deniqiie alibi cùm de
iua paflìone loqueretur,ad acervandamJudaic«
impietatis invidiam ficait:iVi avertasfaciem tu am pfd.ss.it.
à puerotuo : quoniam tribulor, velociter exaudi me...
Pauperd *dolens ero Cum.
”-T • t* t • . . * Ibidem, io. i 3. V en i, Paule, interpretare n o b is , qua ra tiene
D ominus c«Ii atque terràrum fe pauperem
dixerit, & q u« fit ifta paupertas. T u certe illum
divitem dixifti : quomodo idem dives &: pauper
eft ? Audiamus teftimonium Pauli. Scitis, inquir, z .Cor, t ?.
gratiam domini no ft fi le fu chrifti ; quia propter vos
pauperfatfus e f i , cum dives efièt, ut vos ejus inopi A
ditaremini. Veni & tu , Efaia, interpretare nobis
quomodo fe dolentem dixerit Chriftus, qui dolores
vulnerum fanare coniuevit. Medicus vehit
ut curaret «gros : quid ipfe habuit quod dole-
ret ? Audiamus etiam Efai« teftimonium. Pro no- Efd. ;3. 4.
bis , in q u it, dole t^d* nos aftimavimus e um effe in
doloribus. Expreffit medici a ffectum, qui etiàmfi
ipfe nullum vulnus habuit quod d oleret, tamen
compaffus eft vulneratis. H o c igitur in piàlmó
Dominus exprobrat Jud«is: Ego propter vos
pauper, ego pro vobis dolens ,& vos mihi ma.
nus ìmpias intuliftis dicentes : Tollamus juftum, ftap. t.u .
quia inutilis efl nobis. Injiciamus lignum in panem Hier. u.
ejus. Bene panem dixit pro carne ejus. Ille ali-
mentum detulit ,ifti pro beneficio retulere fupì.
plicium. N o n mirum ergo fi efuriunt, qui fibi vi-
t« «tern« alimoniam denegärunt. Pulcre etiam
duo ifta junxerunt: Injiciamus lignum in panem
ejus. Nefciebant quid loquerenturJud«i,&: myC
terium loquebantur. Paradifum nobis Crux reddidit
Chrifti. H o c eft lignum qupd Ad« Dominus
demonftravit, dicens de ligno vit«., quod ■
eflet in medio paradifi, edendum : de ligno autem
feienrix boni & mali, non edendum. Erra-
v it Adam, mandata non tenuit, interdidum gufi
* . Magi ft cr ejus , id eft, Socrates, ad q tieni à regno David efflux e- '
re,ex quoiumdam chronologia, anni 633. Quod vero ad regni J u -
dxonim duracionem , cam fui Ile annorum 484. iidem tradirne,
b. Rom. edit. pra;cerinifcrat vocem, Vfalmus.