l i
I li1!"1
I Bi H]
: I I I!
dùm hominem triftem eiTe,fecundùm hominem A cuit, c qui majeftatem pròdidit ; adeò ut fibi ipil
' dixifle : Pater meus,fipoßibile eft. Quod utique non
impofíibile De o ; ied hominis elt dubitare , De i
confirmare.Ideo promtiores adfumíit,quaíl electos
ultimi judicii fui teftes, qui verborum ejus
agnofeerent facramentum.Denique alii dormie-
bant, illi foli fida mente vigilabant. Unde Se per
Hieremiam nondum fufeepto co rp o re , ipfeait:
• a Ego ficut agntts ducitis far», (ft nefeivi. Quid eft
quod nefeiat Sapiencia D e i, qua: inarcano Patantifceleris
reatus non poflèt ablui.I taque abiit,
pecuniam refudit j hoc e l t , condemnavit avari-
tiam fiiam tantæ impietatis au&orem , pretium
perfidia: fyn ag o g x reddidit. N o n excufatur proditor,
qui poenitentiæ locum in venire non potuit;;
fed acervatur iàcrilegium Judæorum, qui etiam
proditoris vocibus arguuntur. Ule fuum crimen
agnovit dicens ; quod tradiderit ianguinem juf.
tuimifti Se pretium feeleris receperunt,& acrioritris
femper elt? Et ideo enarravit omnia Filius B bus ftudiisjuftitiæ principem perfecutifunt. Ideo
D e i.q uiaDe i Parris ipfe fapientia eft. Quomodo
prxfeivit fe ficut agnum efle ducendum, Se quo
duceretur nefcifle fe dicit ? Aut quomodo in fu-
pfkl. u - 1- pcrioribus per os ipfius David ait*.Deus,Deus meus,
refpice in me:quare me dereliquifti?Quomodo dere-
ioh*n. 16. hnqUitur a P atre Filius , qui ait: Etnon fum folus; ■
p%l. 8 7 .9. quia Pater mecum eft.Et a lib i: Traditusfttm , (ft non
p f*l. 138- egrediebar?Et alibi; Exfurrexi,(ft adhttc tecum fum ;
l8‘ nifi ut advertas quod hominum fenfum exprimit,
ad iftorum omnium perpetuam condemnatio-
nem latro crucifixus abfolvitur-, quia ille Chrifi
turn in ilippliciis agnovit fuis, quem ifti in bene-
ficiis non agnoverunt:& peccatum fuum confef.
fus eft C h r ifto , quifciretignofcere-.quiain cruce
fua regnum Domini mente confpex it, quod in
convivio Chrifti Judas videre non potuit. Ideo-
precationem latronis vox fecuta eft cæleftis hu-
jufmodi : Amen, amen,di co tibi,hodie mecum eris in Luc. 13.4
Pfal. 13. 3.
OftA. 14.
Pfal.91. 7.
qui putant le à Domino fuo, quandofunt in peri- c pnradifo. Tripud iabas, d ra co , quod apoftolum
’■ ’ ’ ^ •T' - ----- fobtraxeras Chrifto:plusamififti quamiuftulifti, -
cuIis,derelictos?Denique audiquod fequitur :£<>»-
ge, inquit, a falute mea, verba deltttorum meorum;
hoc eft,alia verba font delictorum,alia facramen-
ta falutis sterna:.Non prajudicant verba virtuti:
fuis viribus fubftantia divina fulcitur.Homo vi-
detur, homo auditur, Deusin operibus agnofci-
tur.Ettamen de hochomine dictum eft : Ethomo
e si,(ft quis cognoscet cum ? Quid e ft, quis ? N o n quo
nemo,fed quo rarus,quo fapienSjficutillud: £ u is
dfcendet in montem Domini?Qigis fapiens (ft intel- £) eft5quia&infeparabilis majeftas,& potentiaTr
liget en ? Denique alibi; Vir inftpiens non cognofcit
en,(ftft ul tu s non intelligit h ac. Et tu ergo cùm legis
Evangelium, •> quafi fapiens Se nonftultus cog-
nofee quæ legis ; illuminet te Sapientiæ fulgor
æternæ.Verba quidem funt;fed& ipfa mundantj
& ipla illuminant,& ipfa confirmant, Sc ipfa vi-
vificant.Undeait Petrus*.Domine,ad quem ibimus?
Verba v it a ater na hohes, (ft nos relinquemus te?
qui latronem vides in paradifum efle tranflatum.
Nemo eft qui poffit excludi,quando recepcus eft
la t r o , minifter tuus ; Se eo p erv enit, unde ipfe
deje&uses.
18. Subtexuimus ifta propter ilium verficulum,
quia dixit: Vtfaciam voluntatem tuam: Veus meus,
'uoluiyhoc e f t , divinitatis mihi tecum, P a te r , una
voluntas eft.Et quia una voluntas,unafubftantia
17. Denique ut adverteremus,quodfecundùm
nitatis.Sed alia vox carnis,8c tarnen ad voluntatem
De i,Sc ipia coniènfit dicens. Non quod ego vo- Marc t
lo fe d quo.d tu vis. Et alibi; Si non poteft hoc tranfire, 37-^
ntfi illudbibam, fiat voluntas tua. Communis af- ‘ 11
fectus eft mortem timere, quam fufeepit Chrif-
tusjut crucifigeret,ficut crucifixit,8c carnemjmi-
hi enim eft luclatus, ut mihi vinceret. Etfi caro
Chrifti fortis,nec peccato obnoxia. ; tarnen peccata
fufeepit : infirmitatfcs fufeepit, etfi nihil ha-
Mxtth. i6. hominem lo.cutus e flet, paulo polt dixit: Ecce a f - E huit quod doleret. Denique audi dicentem, quia sfai. jj.
lohan. 3
propinquat hora, ut Filius hominis tradatur in ma-
nus peccatorum.Etjuda: ofculanti ait:Iuda3ofculofi-
lium hominis frodisihoceft,venenum infundis ofi-
culo,quo gratia caritatisinfunditur-.ofculo.quod
facra: pacis infigne eft: ofculo , quo amicitia fida
firmatur : ofculo,quo fides iàncta fignatur ? H o c
ergo ofculo tradis periculo,quem propter ofeu-
li commercium venerari deberes ? E t tradis fi-
lium hominis homo , qui propter hominum fiu
lutem deficendit de c x ì o ì Sic enim fcriptum eft : p
13. Filius hominis qui eft in calo, ipfe eft qui defeendit è
calo. Filium hominis tradis, qui te ex peccatore
apoftolum fecit: Filium hominis tradis,qui venit,
ut in fanguine fuo omnium peccata dilueret?Ego
ofculum non nego-. ipfe videris, qui violaveris
6» ofculifanclitatem.Annon legiftiquodutiliafunt
vulnera amici, quam voluntaria ofcula inimici ?
N e c immeritò graviore telo tanta: dignationis
percuflus eft Judas, quam fi eum fulmine percu-
liflet.Denique patientiam Domini ferre non popro
nobis dolet. . . . donec ejiciat in ventate judicium, ibidem. ^
N on enim alteram carnem,fedhanc fufeepit ju t 4J‘
Apoftolus docet dicens : Oportet enim corruptible 1. cw.ij.
hoc induere incorruptionem,(ft mortale hoc immortali- s3 •
totem. Etfi de Virginenatus eft Se Spiritu iàn&o,
tarnen hominis eft filius; quia homo Virgo. Et
ideo quod natum eft ex carne,caro eft:8c qui na-
tuseft de homine,homo dicitur,mediator D e i Se
hominum, homo Chriftus Jefus.
iq. Propterea incorruptibilis fufoepit hanc
carnem,ut faceret incorruptibilein : Se immorta-
lis , ut faceret immortalem. Si quis ergo eum fe-
quitur, induet immortalitatem. Si quis voluntatem
eiusfacit,nonmorieturinxternum 5feddicit
eiChriftus:iW/V mecum eris inparadifo. Quid Lue. iHJ
eft, hodie? H oc eft, de node tranfifti,mecum eris
in lumine. N o li tenebras formidare, quem e te r na
lux fufeepit. Pulcre etiam fubjunxit : Mecum ibidem-
eris in paradifo; hoc eft,noli dubitare decarne, 8c
me iii carne vidifthnoli timere, ne 8e tu cadas de
a. Rom. edit. "Ego ficut agnus innocent ductus fur,
ic ilicet quo grarcum locum rcdderet , ubi legimu:
thjtuor ¿YÓ/ñhn v floítSjb.
facrificarer; I I ieris reatuspoffet ablui: fed abiit See. To tum vcro locum cod. quin
\yd i s a f tin I j- qUC Gallic, ita cxhihenc: g f f
Quinqué niff, quafi fapiens & juftus eognofce.
c ‘ Sic edit. & mil. V i¿t. & Colb. nifi quod hi legunt.
feeleris reus & c- Rom. edit, cujus majefiatemprodidit, utfibi
__. . —. . . . . majorem reatum prodiit: adeo ut
fibi ipfi ( quatuor , ut fibi ipfi a Veo ) tanti feeleris reatus non pojfet
I I fibi iffi ( quatuc
1 1 ablui. Itaqise alii
1 taque abiit, pecuniam reftttavit; hoc eft, contcmtus avaritiam
fuam tantc impietatis auctori pretium Si cparadifo
?
paradifo, ficut cecidit Adam ; fed audi quia me- A a gn o v it, recepit. Indicio eft. quod non agnove-
cum eris’quo prsiènte,cadere non ppffis. G eci- rit Chriftum,qui audita voceiSmie,Smle,quid me
dir caro’ in paradiro, ancéquam fuicipereturl^; ferfeyueris-, refpondit:^»« es Domine > Non quas-
Chrifto. Ibi erisfufceptus,iibi & illè qui,ftifcspi|; fiflèt quis eflèt, fi cognoviflet. Unde & Dominus
quia non nientitus eft dicens : Volout ubi egofitm, quafi ignoranti dicit : Ego fum lefrs„Naz.nrenus ,
d r illi ftntmecum. Nonreced etp k ftorà greg ib us j uem iuferfeijuerii.DummtibiefiuJrverfusjtimulum
¡i;is;iicetjani lupum inparadiiò timere non noi- calcitrarelEtWledixit:Domine,quidineoprìetfncè-
fis,cui diiftum eft: rUebamfatanamfiiutfulgur de re fV id e congruentia utrimque rpagifteria. Mé-
cdocadentem.ldeo ante confummatioriem adver- -;aicus;minatui:;utcorrigat;terret,ttrcuret: s g e r
làrius dejicitur in incendiuui, catenis quoque . primo medici peffonam req uir it, fi fit idoneus ì
perpetuìsalligaturj ut tu jamnullasinfidiasper- B quofanari fepofleprxfumàfjubixnedicin^audi.
timcicas • W m ■ : vie auclorem, remedium popqfciqfialutcm ihveio
. Et Adam ut cad eret,‘,àferpente deceptus nit.Deniqgé ab accedSfltenon folum expulit c x -
eft',**8c flexus eft ab uxore. Ideo jam nullx inpa- citatem : fed_etiam lucem quamnon habuerat
radifo n u p tix , fed „qmnes erunt fine celebritati.
bus nuptiarum. ficut Angeli in cxlo. N o n dixe-
r a tA d x :Mecum eri, \ quia feiebat ilium eife cafu-
rum, ut rediineretur à Chrifto. Felix ruma, qux
reparatur in pelius. Ideojam pius paftor, bonus
ncgotiacor gregem fuum , Se mercem propriam
A t f p. 4.
ibidem f .
ibidem. /»*
ibidem. 6.
accepit j ut Chriftum v id e re t, quem antea non
viderat.
i i . Sed videamus iequentia j repetito tarnen
veríiculó,b de quo videturefle traftarus: Ecce vento,
utfaciamvoluntatcm tuamiDeus meus volui, (ft
legem tuam in medio ccrdis mei. Bene nuntiavi juftt-
non reliquir. Erit quidem & adhuc in paradifo C tiam tuam inEcclefia magna-.eccelaba meanonprocum
Angelis pugna ferpenti, donec dejiciatur
fed qui cum Chrifto eft , timere non poterie.1
Adam cum Chrifto non fuit, quando deceptus
eft.Nam fi cum Chrifto fuiífet,S¿ in ej us præcep-
tionè permarififlet,a perire utique non potuiflet.
No n manfitin Chrifto, quia non inejus fermone
permanfit. Denique audi, qui manear in Ch rif.
to .Si manfiritis,inc[mz,in me,(ftverbamea in vobis
manferint quodeumque volueritis,petetis\(ft fie t vobis.
hibebo,Domine,tu cognovisti. luftitiam tuam non abf-
condi in corde meo. D e fuperiore iraque verficulo
intelligimus : Ecce venio non folum ut voluntatem
tuam faciam 5 fed etiam legem tuam in medio
cordis mei. Alii habent : In medio ventris met.
Eft enim venter & m entis, c qui femina conci-
pit fenfuum ; de quo EÌàias dixit : In utero accipi-
mus » éft parturivimus fpiritumfalutis. H o c utero
,parturivit &: Paulus ,qu i ait : F il ioli mei, quosego
E fai. z 6.
li .f t
Gal. 4 . 19.
Et infra. Si pracepta me afervaveritis, manebitis in D p&rturio ; donecformetur chriflus in vobis. Chriftus
meadiletfione. Vis feire,quia cum Chrifto Adam
non in ventre corporeo,ied in ammx quo-
non erat ? Dixit ei Dominus : Adam ubi es ? Qui
utique quafi abièntem requirit, non diceret: Vbi
es;Ci eum in ie manere cognofceret.Sed quis eum
abièntem fe ce r it, audiamus. Abfconderuntfe, in-
q u it , ambo a facie Domini. Omnes videt Chriftus:
ièd qui iè abfcondit, abfconditur 5 quoniam qui
ignorât,ignoratur.Cognofcit enim eos Dominus
qui funtipfius.HIe omnes fuos vult efle,quos conergo
dam ventre formatur.Hoc ventre Apoftolus ge-
nuitjficut fcriptum zík-.Ego vos per Evangelium ge-
nui.Ideo alii bene habent: In medio cordis3 alii: In
medio ventris ; ut interioris hominis ventrem in-
telligas,qui in medio eile cordis accipiturün quo
naturälis legis pneferipta iervamusj qiue non folum
cuftodicur, fed etiam fit in'cordibus noftris.
Unde & fcriptum eft, quia non folum auditores ledidit
& creavit. Utinam , tu homo , non fugias , E gis juftifunt apud Deum -, fed etiam f aflores legis ju-
Se te ipie à Chrifto non abfcondas.. IIle etiam fu-
gientes requirit ,Sc abfconditos non vult perire;
fed clamar dicens : Adam ubi es ? H ò c e f t , homo
ubi es ? Egó te in lumine p ofui, tu tenebras re-
quififti.
11. Denique in paradifo,ubi femper matutinitò
erat dies,veiper eft faftus j quoniam omnia peccata
tenebroià funt. Ideoquehabes, quiaaudie-
runt vocem domini De i deambuiantisad vefpeftificabuntur.
Suntenim qui naturaliter ea qua: le-
gis funt,facinnt; ficut genres qua: legem non au-
diunt,d& fibi lex funt,qui cognita fibi legis prx-
cepta conièrvant.Ergo quafi gentilis populi con-
grega tor , perfonam noftram fufeepit hoc loco
Chriftus -, ut diceret facere fe legem in jnedio
cordis fui. Siquidem populus nationum legem
quam non audivit,impIevit;Utagnofceret Chrifi
rum vquem populus Juda:orum qui legem acceramin
paradifo. Simul cognofce myfterium.Ma- F p e ra t, non recepit, nec cognofcendum putavit;
ne errafti : ad vefperam liberaberis. Quomodo r1||É||'>' ° a '
enim ve lp e ra, ubi Chriftus eft ?.Nam licer ièdes
ejus fupra ca:lum cariorüm, tamen in fandkis fuis
Chriftus eft. Quomodo ergo vefpera ubi Deus
e f t , cum Deus lux fit ? Denique Saulo in itinere
lux re fu lfit, quando ei Chriftus occurrit. Unde
etiam lumine De i refulgente, cxcatus eft perfe-
cutor. Cur ergo cxcatus ;flifi quia non agnoye-
ratChriftum>Nam fi cognoviflet lucis arbitrimi,
non amififlet lumen oculorum. Denique Se ubi
Efai. i. 3.
lohan. 7.
a. Ed it. ant. cum mlT. V i t t . & Colb. deceptus non eßet.
b. MIT. a liq u o t , de quo videturejfe traciatum ; id e f t , qui verfus (
jam videturefle expofitus : & certe multa jam in eum di£ta funt |
in fuperioribus. Melius tamen a l i i , atque edit- ■ ■ ■ effe traclatus -,
hoc eft , qui videtur cfl'c hujus . tradatus aigumentum. Namque
ab ipfo expofitibnis iftius exördio hunc pfalmum verfari in e x -
quia fcriptum eit:Agnovit bospojfejforemfuum, (ft
aftnus prafepe domìni fui: lfrael autem me non cogno-
T'/V.lriicergo credentium venter eft, in quo Spiritus
landus operatus eft,&.eum (emine ipiritali
implere confuevit ; ficut teftificatur in Evangelio
dominusJefus,qui ait'.J$ui credit in me,ficut dicit
Serif tura f lumina de ventre ejus ftttent aqua v i -
va. Ex ilio flumine ifta funt flumina, de quole-
gimus i F lumi ni s impetus latificat civitatem Dei. Pf*1- f-
D e quibus ergo fluunt hujufmodi flumina fpiri-
! plicando Chrifti domini adventu aifirmaverat Ambrofius.
I. c. Va t. cod. quifemine concipit fpiritum. Rom. edit. qui femine
\ verbi concipit rpiritum. C t tcri mff. ac edic. ut in contextü.
I d. Codex Reg. & f i b ì , quia ex uno funt cognita fibi legisprteepra ,
conférant. Cui còncinunt alii quatuor, prsetcr quam in vo ce , cognita
, prò qua habent, incognita.