praeceptis, et in prophetia. Historia est in his, quae gesta sunt;
Praecepta in his, quae iussa sunt. Prophetia in his, quae futura
praenunciata su n t,
12. Lex diuina triplici sentienda est modo . Primo , vt histolb
. Distinguitur etc. De partitionibus
veteris , et noui test ament i vide Epiphet-
nium lib. de mensuris, et ponderibus, et
loannem Damns cerium lib. 4. de orthod
o x . fid. et Gregor. Nazianz. in car mi-
nib us , et Hier on. in praefatione lib. Re-
gum , et Isidor, lib. 6. Etymolog, cap. 1.
Obiter adnotandum d u x i, non aliter hie
Jsidorum de partibus diuinae legis dissever
e f quam in lib. 6. Ely mol. Ham ibi
post veteris testamenti partitionem in le-
galia 9 prophetic a , et hagiographa, sic inquit
, Summa vtriusque testamenti tri-
£arie distinguitur, id e s t , in historia , in
moribus, in allegoria . Haec ille : v t in-
telligas , praecepta ad mores : prophetas
nd allegoriam pertinere . Nam diuisio ilia
Celebris , ac peruagata, in tres explanations
species , seu partes, allegoricam,
tropologicam , anagogicam , iuxta tripli-
cem praeteriti, praesentis , ac futun dif-
ferentiam , ah antiquis patribus traditur:
ita v t allegorica expositio practeritaruni
in veteri lege vmbrarum, ac figurarum
praenotiones, etprodigia manifest e t , vn-
de prophetae ad allegoricam exponendi
rationem pertineant. Adde etiam , merito
prophetis tribui dicendi genus allegori-
cum 9 propter tropos , verb or um aenigma-
1a 9 et translationes , v t Tertullianus ad-
itotauit aduersus Marcionem I.3. LOXlS.
Ib. In historia. Ita habent omnes
vodd. mss. LOAISA .
lb . Laudatur a Icaisa Amalaricus
Tauriensis, qui videtur esse Amalarius
Treuirensis 9 cui a maltis ascribitur opus
de ecclesiasticis officiis, ab aliis Ama-
lario Metensi, ab aliis Amalario Lugdu-
nensi attributum . Vide Fabric. Bibl.
med. cum notis Mansi. AREV.
12. Augustinus lib. vnico super Gene
sim ad liter am cap. 2. Quatuor modi 9
inquit, a quibusdam Scripturarum tra-
ctatoribus traduntur legis exponendae :
secundum historiam 9 secundum allegoriam9
secundum analogiam 9 secundum
etymologiam . Historia . est, quum siue
diuinitus 5 side humanitus 9 res gesta com*
memoratur . Allegoria 9 quum figurate
dicta intelliguntur . Analogia 9 quum veteris
, et noui testamenti congruentia de-
monstratur . Etymologia 5 quum dicto-*
rum 9 factorumque causae redduntur .
Idem de vtilitate credendi ad Honora-
tum cap. $. diuidit Scripturam secundum
Historiam , Etymologiam 9 Analogiam 9 et
Allegoriam . LOAISA .
Ib. Historice . Sensus historicus Scri-
pturae , qui literalis est , inter omnes est
potentissimus , et ejficacissimtis , et ad
probandani iidei auctoritatemt reliquis
mv.lt0 illustrior :estque fundamentum , el
basis omnium-expositionum diuinae scri-
pturae9 cuius difficultatem adnotauit Hieronymus
in praefatione commentariorum
in Abdiam 9 et Augustinus lib. 1. retract
ationum . Verum si sola historia 9 et
nuda legatur, non in te lle c ts literae spiritus
, mo die am habet vtilitatem 9 et ita
appellatur a Hieronymo Ezcch. 4. v iliot
intelligentia, et Augustinus lib. 15. de
ciuitate Dei cap. 27. non esse illis con-
sentiendum asserit, qui solam historiam
recipiunt sine allegorica signification t
nec illis , qui solas figuras defendant re-
pudiata historiae veritate. Sensus enim
vtilis Scripturae ad docendum , ad arguen*
dum 9 ad corrigendum 9 et ad iusta eru-
diendum, v t perfectus sit homo Dei , e x
litera , et spiritu constat : litera enim sola
occidit : spiritus autem viuificat 9 ant-
mumque in omne opus bonum instruit .
Vnde Gregorius lib. 16. Moral, cap. 10.
Vt 9 inquit, modo nos nuda pascat historia
9 modo sub textu literae velata me*
dullitus nos reficiat spiritualis allegoria •
LOAISA .
Ib. Tropologice . Tropologica expositio
idem e s t , quod moralis . Exemplum
ponamus aquae : e x Ulo Geneseos 1. Con;
S E N T E N T I A R V M .
rice : secundo , vt tropologice : tertio, vt mystice intelligatur. Hi"
storice namque iuxta literam : tropologice iuxta moralem scien-
tiam : mystice iuxta spiritualem intelligentiam . Ergo sic historice
oportet fidem teuere, vt earn et moraliter debeamus interpretari,
et spiritualiter intelligere.
13. T r ia ,e t septem, decern praecepta sunt : sed tria ad amogregatae
aqrtae in locum vnum, signifient
aquam elementalem : verum tropologice
tribui ationes signifient, v t in illo
psalmi 65. Transiuimus per aquam 9 et
ignem 9 et eduxit nos in refrigerium .
E t Isai. 43. Quum transieris per aquas 9
tecum ero , et flumina non operient te .
E t illud : Intrauerunt aquae vsque ad
animam meam . Signifient etiam tropologice
sapientiam , Proucrb. 18. Aqua
profunda verba ex ore viri , et torrens
redundans fons sapientiae . Et illud :
Fiet ci fons aquae salientis in vitam ae-
ternam . Eccles. Aqua sapientiae saluta-
ris potabit eos . Signifient etiam haere-
ses 9 Prouerb. 9. Aquae furtiuae dulcio-
res sunt. Et humanas prosperitates, Ioann.
4. Omnis 9 qui biberit ex hac aqua ,
sitiet iterum . Spiritus sancti infusionem ,
Ioann. 7. Qui credit in me 9 sicut dicit
Scriptura, flumina aquae viuae de ventre,
eius fluent. Euangelista id interpre-
tatur, Hoc autem , inquit, dixit de spi.
ritu, quem accepturi erant, credentes in
earn . Signifient etiam populos , Apocal.
17. Aquae vero populi sunt. De sensu
tropologica Hieronymus sic scribit in E-
zech. cap. 4. Eisdeni literis historia cur-
r it ,e t tropologia, sed ilia humiliorest9
ista subtilior, ilia haeret terrae 9 ista ad
caelestia subleuat . LOAISA .
Ib. Mystice . Mystic-um sen sum hie
Isidorus vocat spiritualem intelligentiam .
Hieronymus, cuius diuinae scripturae partitioned
Isidorus sequitur 9 sic habet in
12. quaest. in Abdiam : Triplex in corde
nostro descriptio, et régula Scripturarum
est : prima 9 vt intelligamus eas
iuxta historiam : secunda iuxta tropolo-
giam : tertia iuxta intelligentiam spiritualem
. In historia eorum 9 quae scripta
sunt 9 ordo seruatur • In tropologia de
1 1
litera ad maiora consurgimus 9 et quid-
quid in priori populo carnaliter factum
est, iuxta moralem interpretamur locum
, et ad animae nostrae emolumen-
ta conuertimus . In spirituali S-zuaicf. ad
sublimiora transimus, terrena dimittimus,
de futurorum beatitudine , et cae-
lestibus disputamus, vt praesentis vitae
meditatio vmbra futurae beatitudinis sit •
Hactenus Hieronymus . D. Eucherius in
libro spiritualium formularum quatuor po-
nit diuinarum expositionum genera , hi-
storicum , tropologicum , allegoricam, a-
nagogicum . De historica , tropologica , et
allegorica expositione iam e x mente A u -
gustini disputauimus . Nunc de anagogi-
ca expositione , quam Eucherius vocat 9
quae ad sacratiora caelestium figurarum
secreta perducit : v t si aquam expona-
mus de aeterna beatitudine: v t in lere-
. mine 2. Me dereliquerunt fontem aquae
viuae : et de Angelispsalm. 148. Aquae ,
quae super caelos sunt , laudent nomen
Domini: poteris subjnystica , et spirituali
intelligentia allegorica , et anagogica
collocare. Ita Eucherius , Hieronymus ,
Augustinus , et Isidorus consentiunt in
multiplici , et varia Scripturarum parti*
tione . LOAISA .
13. T r ia ,e t septem, decern präece-
pta habent omnes codd. mss. quam le-
ctionem maxime probo . Sic enim est a-
pud August, lib. de decern chordis cap.
( vnde sententiam desumpsit Isidor. ) et
lib. 15. contra Faustum cap. 4. LOAIS.
Ib. In vna tabula . Hanc partitionem
praeceptorum in tabulis9nempe quodfuerint
tria in v n a , et septem in alia scripta ,
sequuntur plurimi latinornm sanctorum,
v t Augustin, in locis c ita tis , et lib. de
decern chordis cap. 5. probat suam sententiam
e x illo P a u li: Primum manda