14 6 L I B E R P R I M V S
Sapient.9.15. parte vertitur ad peccandi infirmitatem, Salomone docente : Corpus
corruptibile aggrauat animant, et deprimit terrena inhabitatio sen-
sum multa cogitantem .
C A P V T X I I I .
De sensibus carnis. nt mm g HM WW r. X ^lon virtatejfflon sensu corporis,sed ratione mentis excel-
limus animalibus ceteris.
2. Pro rebus corporeis vtendis sufficit sensus carnis, non pro
spiritualibus capiendis . Illecti autem homines vsu corporearum
rerum, nihil putant aliter esse, praeterquam quod carnis sensu con-
cipiünt. Sicut praecellunt sibi corporel sensus diuersitate locorum ,
ita sibimet virtute sentiendi praecellunt. Nam sicut praestantior
est odoratus sapore,et positione loci, et sentiendi longinquitate ,
sic auris odoratu, longius enirn audimus, quam odoramus : et sic
oculi auribus , longius enim videmus , quam audimus .
3. Animus autem et lo co , et merito his vniuersis sensibus su-
perfertur. In arce enim capitis constitutus, quod illi corporaliter
non attingunt, iste intellectualiter contuetur. Amplius excellit
oculorum sensus ceteris sensibus : quandoquidem quae ad alios
pertinent sensus , inde dicamus, veluti quum dicimus : Vide, quo-
modo sonat : -vide, quomodo sapit etc.
4. Quemadmodum oculus, ita et animus cetera videt , sese
non intuetur . Aliarum enim rerum origines, species, et magnitu*
dines perspicit : de se autem tanta veri ignorantia inficitur , vt in
his omnibus nihil incertius contempletur.
5. Homo, qui miraris siderum altitudinem, et maris profun-
ditatenv, animi tui abyssum intra , et mirare,si potes. Multa co-
Cap. XIII. n. 1. Codex Lucensis, o-
naisso titulo , sic caput continuât, Per
sensus carnis morbus irrepit mentis etc.
vt cap. 28. lib. 2. AREV.
2. E x August. lib. confess. 10. c .i* .
LOAISA .
lb . Sicut praecellunt. De varia hii-
manorum sensuum positione, et praeemi-
nentia inter1 se Galenus de vsu partium,
Cicero in libris de natura Deorum, Basilius
, et Ambr. in Hexaemero, et Greg.
lib. Moral. 11. cap.3 . LOAISA .
3. Excellit. Id Aristoteles probat
lib% 2. de anima cap. v it. visus, inquit 9
maxime est sensus . LOAISA .
1b. Inde etc. Integra sententia est ex
Aug. lib. epistolarum,epist.112. LOAISA.
5. August, confess. 10. ç. 8. LOAISA.
S E N T E N T I A R V M . 147
gîtantes sine sensu carnis5 et sine imaginibus viuis> animo tantum
cernentes intuemur? rnemonac^ue mente sibi eas fîgente 5 tenemus.
Milita quoque intelligimus sensu , quae lingua explere non pos-
sumus •
6. Innoxios esse infantes opéré, non esse innoxios comtatio-
ne, quia motum , quem gérant mente , nondum possunt explere
opéré i ac per hoc in illis aetas est imbecillis, non animus • Ad
nutum enim voluntatis nondum obtempérât illis fragilitas corporis
. nec adeo opéré nocere possunt, sicut Cogitatione mouentur .
7. Ex causa vocabulum sortita est cogitatio . Co^endo enim
animum reminisci, quod memoriae commendatum est, dicitur cogitatio
. Rerum omnium thesaurus memoria est. Ipsa est enim cu-
stos rebus inuentis , ipsa cogitatis : de qua ad liquidum difficile est
aliquem disputare, quia grandis eius perplexitas est , et animus
ipsa e s t.
8. Imago a sensibus corporis remota,suae speciei similitudi-
nem relinquit in memoria: beatitudinem autem non per imagines,
sicut cetera, sed sicut gaudium sine imagine reminiscimur . Dum
obliuionem memoramus , non per seipsam adest. Quod si per sei-
psam adesset, vtique non obliuisceremur .
Ib. Memoriaque mente e tc. al. memo-
riaque mentis ibi eas figente . Egregie de
his Augustinus loc. cit. Confess, cap. 8.
et 9. AREV.
7. Cogitatio a cogendo dicta ^vt August.
docet lib. 10. confess. cap. n . La-
ctantius lib. 6. de vero cultu : cogitatio
nihil aliud est , quam mentis agitatio
J'ictvo/ct ab Aristotele vocatur, in brutis
aestimatiua, et inter sensus communes
reponitur. LOAISA .
lb. Rerum omnium . De memoria
acutissime scripsit August. lib. io. confess.
cap. Z. a quo haec omnia fere de-
ptompta sunt'.ibidem cap. 14. quod sit
venter animi . Et lib. 4. de Trinitate,
cap. 11. quod non solum sit praeterito-
rum 9sed etiam praesentium . Idem I s i-
dorus lib. 2. Different, cap.21. Aristoteles ,
quod sit praeteritorum ( lib. de memo-
r*a 5 et reminiscentia ) resumptio alicuius
upprehensi sensu, vel intellectu . LOAIS.
lb. Et animus . August, id probat
lib. 10. confess, cap. 14. LOAISA .
8. Aristoles lib. de memoria , et reminiscentia
cap. I . imaginis naturam expriment
, sic inquit : Vt enim animal pi-
ctum in tabula animal e s t , et imago :
et quum'vnum, idemque sit , vtraque est;
sed tamen ratio diuersa existit, consi-
derarique potest, vt animal e s t, et vt
imago . Sic de phantasmate , quod in nobis
e s t, censere oportet, et ipsum quip-
piam in se , et alterius simulacrum esse .
Nam quatenus in se , seorsumque spe-
ctatur , spectrum , ac visum est : quatenus
vero ad aliud refertur , imago, et
monumentum • Haec de imaginis n at lira
cx Aristotelis sententia, maxime ad
huius loci intelligentiam conducunt, et ad
quaestionem de imaginum adoratione eno-
dandam aduersus haereses nostri tempo-
ris , et tandem D. Thomae veram senten-
iiam explicandam . LOAISA .
lb . Beatitudinem . In editis est : sk
militudinem , sed Gothicus beatitudinem
T 2