factum Scriptura testatur: ex quo intelligitur, aquas illas, quae supra
firmamentum sunt, locali spatio esse omni corporali creatura superiores.
a. Quamuis enim in psalmo centesimo quadragesimo octauo post fir-
lnamentum , et solem , et lunam , et Stellas aquae illae , quae supra eae-
los sunt, positae inueniantur, tarnen vt illas omnibus esse corporalibus
ereaturis ostenderet altiores, iterum excelsarum virtutum , velut habitacu-
Ps»i48. 4» la recapitulans, caelos Psalmista his anteponit, dicens : Laudato eum, cadi
caelorum , et aquae , quae super caelos sunt, laudent nomen Domini .
g. Vnde ostenditur, post ilia spiritualia spatia, qualiacumque sunt, vbi
spirituales, vt diximus , ordines commorantur , quae caelorum caelos Pro-
pheta nominat, ante hoc visibile caelum aquas illas, velut initium rerum
corporalium , esse constitutas, quas tarnen nequis spirituali iunge-
ret creaturae , post caelos caelorum , antequam de terra diceret, po-
Ibid. 7- suit, paulo post subinferens : Laudate Dominum de terra , dracones , et o-
snnes abyssi . . . . .
4. Ecce has aquas Psalmista super caelos positas dicit,et tarnen his
caelos caelorum anteponit. Per quod demonstratur, inter vtrosque caelos
esse collocatas , id est, caelis spiritualibus humiliores, et caelis corporalibus
superiores ; sed tarnen corporalibus ereaturis pertinere • dicendae
sunt, dum in secundi diei opere factae supra istud corporeum firmamen-
tum consistunt .
5. Sed quid ibi vtilitatis in rerum corporalium vsibus agant, bina in-
tentione magistrorum inuestigatur . Quidam enim illas ad terrarum or-
bis aboiitionem in diluuio, quod sub Noe factum est ( sicut Geneseos hi-
storia narrat } Dei praescientia reseruatas aiunt, sicut Scriptura inquit :
Gen-7.11. Et cataractae caeli apertae suntyet facta est pluuia quadraginta diebus ,
et quadraginta noctibus. Sed quoniam et nubes, de quibus pluuiarum im-
bres terreni soli fertilitatem irrigant, atque etiam aer, in quo hemisphae-
ria omnia,et aurae corripiuntur,^caelorum nomine per scripturas diuinas
Ps, 77, i/f. saepe censentur , quemadmodum dicitur : Et pluit illis manna ad manducan-
7. dum ; et pattern caeli dedit eis : et in alio loco : Dabunt et caeli imbrem, et terra
dabit fructum suum ; quibusdarn doctoribus placet, ex illo inferiore nubium
tu r , partim in libro De natura rerum ,
partim in Etymologiis explanantur .
2. Ms. inueniantur : ed. inueniuntur •
3. Vt diximus : ms, de quibus diximus
, Infra, diceret, Propheta posuit :
post enim subinfertur, Laudate Dominum
de terra . Ecce istas aquas Psalmista etc.
4. D ig it: edit, d i x i t , Ms. caelis corporalibus
celsiores y quae priores corporalibus
ereaturis dicendae sunt •
5. Ibi v tilita tis: ms. omittit. Pro
aboiitionem ms, ablutionem 9 quod fortas-
se verum est . Idem ms. omittit sicut
Geneseos his tor ia narrat. Mox legit, 0-
mnia ex a ere concipiuntur, caelorum .
Editio ita distinguit I Dabunt et caeli
imbrem . Et , Terra dabit fructum suum .
Ms, Et caeli dabunt imbrem, et terra
dabit fructum suum. Locus psalmi indicants
solum habet, Terra dedit fructum
suum . Priora verba vnde sint desumpta *
non apparet. Ieremiae 14. 22. ita le-
gitur , Numquid sunt in sculptilibus gentium
, qui pluant ? aut caeli possunt dare
imbres S In fine huius nunieri pro aestu
ms. aestate , quod non ita placet.
Caelo tantarum aquarum abundantiam fuisse diffusam, vt secundum illam con-
suetudinem , qua per omne tempus agitur , etiam tunc pluuiarum copiant
nubes effunderent, in quibus tamen cataractas apertas Scriptura commémorât
, eo quod plus solito aquarum diffusio immissa fuerat. Ceteri vero
easdem aquas supra firmamentum positas iccirco asserunt, vt igneum , qui
in luminaribus ardet, et sideribus, calorem temperarent, ne plusquam suf-
ficit, inferiora spatia aestu torrerent.
C A P V T IV.
De firmamento caeli.
'1. IPost ilias aquas creaturarum corporalium ordine secundo loco vide*
tur esse firmamentum, quod in secunda die, vt supra diximus, factum,
inter vtrasque diuidit aquas; de cuius etiam statu, vtrum velut discus terrant
desupef operiat, an vti testa oui omnem introclusam creaturam vn-
dique cingat, vtriusque aestimationis non desunt putatores -
2. Nam et illud, quod de hoc Psalmista commémorât, quum dicit :
Extenders caelum , sicut pellem ; vtriusque aestimationis assertionibus non Ps.toj. 22;
contra facit, quoniam quum animalis carnem cuiuscumque sua pellis ve-
stiat, omnia sua membra aequaliter vndique circumdat; quum vero excisa
de carne seorsum extenditur, siue rectam,siue curuam cameram posse
facere non dubitatur.
g. Vtrum ergo terrain desuper, velut extensa pellis tabernaculum, te-
ga t, an sicut animalis membra corio conteguntur , mundi molem vndique
firmamentum cingat , vtrique assertioni non difficulter suffragatur .
4. De hums quoque firmamenti situ , vtrum inane, ac penetrale , an
solidum,ac firmum sit,diuersi auctores suas aestimationes, velut quid se
ad has deducat, protulerunt. Qitorum sententias vtilius, quant nomina,
ponere curabo . Eorum enim illi, qui firmamentum inane, ac penetrale
fieri plus diligunt, ad confirmationem sententiae suae omnium elemento-
rum naturas conferunt .
5. Terram etenim omnium creaturarum corporalium grauissimam esse Terraomnium
»ton minus ostendunt, quam dicunt ; atque illam ideo humillimum in grauissima.
ereaturis locum tenere aiunt, quia natura aliqua nisi seipsam sufferre
non valet. Aquam vero quanto Jeuiorent terra videmus, tanto grauio-
Cap. IV. n. i. D iu id it. Edit, mendo-
s e , vt videtttr, d iu id i. Isidorus breuiter
de firmamento agit lib. 13. Etymolog,
cap. 4 . , et lib. De natura rerum cap.13.
2. Ms. pellem , vtriusque atstimatio-
nibus non contra . E t , cameram venire
posse non dubitatur.
3. Firmamentum cingat : éditas fir-
mamenti cingat, sine sensu .
4- Editio, solidum , an firmum. Et
deducatur pro deducat. Postea omittit
ponere, et haec omnia verba, Eorum enim
i l l i , qui firmamentum inane, ac penetrale
fieri plus diligunt . Sine quibus sen-
tentia non constaret.
5. Seipsam sufiirre . Sic ms. r e c te .
Impressus seipsa suffirri. Deinde v i requis
subductis ju e r it , statim v a d i t . Fop
te aquis subduetus -fiterit.