c. 53. v. 8.
C. 2. V. 34.
c. 28. v. 16.
e. 44. v. i .
c . 3. V. 10.
Psalm. 18.V.6.
2 6 l i b e r p r i m v s
ria , quae fide aperta , non corruprione genuit Saluatorem , quia solus
Dominus eum creauit, non virilis commixtio seminis.
8. Vnde et Isaias ait : Generationem eius quis enarrabit ? Nul-
lus enim hominum natiuitatis Christi in conceptu conscius fuit :
solo enim verbo Dei virgo praegnans apparuit. Quod etiam Daniel
propheta figuraliter praedixerat, dicens : Vidi lapidem de monte
abscissum sine manibus praecidentium, et quum venisset in terram ,
repleuit orbem terrae : lapis iste Christus est sine manibus abscissus,
implensomnem terram,quia in omnibus gentibus regnum eius e s t.
9. De quo lapide per Isaiam Deus loquitur: Ecce mitto infun-
damentis Sion lapidem pretiosum , electum, angularem , et qui 0 1 -
diderit in eum,non confundetur . Hùnc enim vidit Daniel abscissum
de monte, id est, de populo iudaeoium, sine manibus , hoc est,
sine operatione virili, ex Maria virgine natum , quam sine dubio
virginem fuisse credimus ante partum , virginem permansisse post
partum , Ezechiele propheta testante : Conuerti me ad viam portae
Sanctuarii exterioris, quae respiciebat ad Orientem, et erat clausa.
Et d ix it Dominus ad me,porta haec clausa er it, non aperietur , et
•vir non transiet per earn , quoniam Dominus Deus ingressus est per
earn , eritque clausa .
xo. Quo testimonio sanctam Mariam et virginem concepisse,
et virginem permansisse confitetur. Genitalia namque feminea , pro
eo quod claustra partus aperiunt, portae dicuntur, sicut ait lo b :
Quia non clausit portas ventris, qui portauit me . Dominus enim no-
sterlesus Christus mirabiliter , et potentialiter natus, tamquam spon-
sus processit de thalamo suo, id est, ex virginis vtero , post cuius or-
tum nullum cum Maria conuenisse, nullum ex eius vtero genitum
extitisse profitemur.
C A P V T XI.
In Bethlehem natus est Christus .
i .J T raediximus natiuitatem Domini nostri ex virgine: locum quo-
Sine manibus abscissus, implens
oranem terram . Hispalensis interponit
quaedam verba , sic enim ait : sine manibus
complectentium concisus , id est 9
de Virgine solo Spiritu sancto coopérante
5 sine virilis commixtiöne seminis
ortus, implens omnem terram . MAR.
9. AL ingressurus pro ingressus .
MARIANA .
Cap. XI. n. 1. Et tu Bethlehem do-
mus Ephrata >f numquid parnula es in
milibus Iuda . Sic legebant duo codices
g o th ic i, sic etiam Iulianus lib. i . contra
iudaeos 9 praeterquam quod gonere
que originis suae ostendamus. Nam in Bethlehem natus e st, ad
quam dicitur per Michaeam Prophetam, Et tu Bethlehem domus cap. v. 2.
Ephrata, numquid paruula es in milibus Iuda ? ex te mihi eoredie
tur , qui sit dominalor in Israel, et egressus eius a diebus aeterni-
tatis. Propter hoc dabit eos vsque ad tempus , in quo parturiens pariet.
2. Sicque postquam locum originis eius praedixit, deinde regnum
eius futurum in toto orbe subiecit, dicens : Stabit, et vide-
bit , et pascet gregem suum in virtute Domini, et in honore nominis
Dei sui erunt, quoniam nunc magnificatur vsque ad terminas
terrae, et erit iste pax .
3. De hoc loco natiuitatis Christi et Habacuc propheta sic
ait : Deus ab Africo v en ie t. Bethlehem enim regio , vbi natus est
Christus, de Ierusalem ad meridianam respicit plagarn . Merito ergo
ab Africo venisse scribitur, quia a Bethlehem venturus esse prae-
uidebatur. HFi HK™ M
C A P V T X I I .
Stellae indicio Christi natiuitas monstratur.
uia stellae indicio natiuitas eius claruit, in Numéris diuimasculino
d ix it : Numquid paruulus e s .
Hieronym. in ipsa versione Septuaginta
habet , Nequaquam minima e s , vt sis
in milibus Iuda . Cyprian. 2. contr. iudaeos
cap*’ i i . eundem Michaeae locum
sic refert: Non exigua es 5 vt constitua-
ris in milibus Iuda . Ipsemet Isidor.
lib. 2. cap* 3. Et tu , i n q u i t Bethlehem
domus Ephrata j non es minima in mi-
libns Iuda . In quam lectionem eo sane
loco omnes codices conspirabant, quum in
h o c , de quo agimus> plerique affirmati-
ue legant: Paruula es 9siue paruulus e s .
Tarraconen. minor tantum habebat: Paruulus
non es . Libet autem suspicari,
hebraicos Michaeae codices a iudaeis esse
vitiatos : et Septuaginta olim, atque ve-
teres locum eum, v t est in Matthaeo,
cum negatione legisse , tarnet si quidam
nostra actate ita conantur Matthaei verba
cum Michaeae loco con ciliare , vt di-
cant hoc modo hebraica interpretanda »
Et tu Bethlehem Ephrata 9 parum ( supple
est tibi) v t sis in milibus Iuda . Ni-
mirum vocem Zahir hebraicam 9pro qua
alii paruula y seu paruulus reddiderunt,
hi neutro genere sumi malunt; quod si
recipiatur 9 facile Matthaeus cum Michaca
conciliabitur. Hebraica propter eos, qui
earn linguam callent, subiicimus riDNl
i S S i ■ vysnmsN onSn'a
MARIANA •
3 • I^eus ab Africo veniet. Locus est
Habacuc 3. vers. 3 .; sic August, lib. de
Pastor., cap. i j . et 16. d ix i t : Deus ab
Africo veniet , et Dominus de monte
vmbroso . Quae lectio in omnibus Isi-
dori codicibus e rat, praeterquam in hi-
spalensi, qui leg it, v t est in editions vul-
gata : Deus ab Austro veniet. Nos alio-
rum. cqiicum auctoritatem sequuti su-
mus. MARIANA.
Cap. XII. n. 1. Diuinus i He Balaam.
VOX' diuinus anceps e s t ; Iosephus lib. 4.
antiq. cap.6. Balaam in magnorum , et di-
uinorum vatum numero ponere non du-
bitat ,c u i tarn frequenter Deus loqueba-
tur ,p e r quem israelitis bene d ix i t , et qui
futura tam aperte vaticinatus 'e t t . Antiquorum
Patrum opinio resistit, lustini
D 2