f9 0 D£ O R D I N E
rem aere deprehendimus . Aer namque sub aqua per se subsistere non
valet, sed ad sua spatia, etsl aliqua necessitatis vi alicubi subductus fue-
r it , statim euadit. _ . '
Ignis super 6. Ignis quoque natura supra aerem esse deprehenditur; quod etiam
aerem. jn jj]0 igne,qui in materia terrena ardet,. facile comprobatur ; quoniatn
statim vt accensus fuerit, flammam ad superna, quae super aerem sunt,
Spatia , vbi illius est abundantia , et locus, dirigit, sed circumfusione cras-
sioris aeris extioctus, in mollem aerem cito euanescit, vt ad suae naturae
locum peruenire non possit. In quo tarnen ostenditur, naturam ignis,
qui ascendit, aere esse leuiorem ; sicut aquae natura, quae descendit, mon-
stratur esse grauior. .
Firtnamen* *j. Hac ergo ratione etiam firmamenti spatium, quod supra ignem est,
turn supra i- Jeuius, ac tenuius putant, quia excelsius bis omnibus, quas praediximus,
gnem. , naturis constat. In quo spatio etiam stellarum fulgurantium lucem inae-
qualem esse iccirco aestimant, quod in illo tarn amplo spatio ex illis^aliae
longius, aliae propius currant i sed hanc putationem qui minus suspiciunt,
supra illud aere, et igne subtilius , et inanius , et penetralius spatium con-
stare aquas minime posse dicunt ; nisi forte, vt illi , quos praediximus,
aiunt, omni corporalitate tenuiores,et subtiliores ibi consistunt.
8. Quibus etiam ab aliis contra respondetur ; quae vnquam quamuis
tenuissima aquarum vaporalitas , quae firmamento leuior esset . Propterea
ergo illi alii firmamentum velut aere solidissimo fusum constare solide ,
ac firmiter facilius putant ; atque ideo firmamentum nominari existimant,
quia ttam solida, quam inania, tam leuia, quam grauia, quae diximus,
cuncta spatia intra se concludat, et supra se positas aquas, qualescum-
que sunt , sustineat, Verum quoniam inter tantos viros de tali, et tanta
re variatum est, nullius aestimationem alii praeponendam censemus, sed
ad hos lectorem vtrarumque partium arbitros mittimus •
C A P V T V.
De sole, et luna »
i V j . uia vero in firmamento Caeli
formata duo luminaria magna, in
6. Editio, deprehenditur, etiamque ...
in materia terrae, e t corrupte , tetrae ,
Paulo post, fuerit flamma , ad superna
- dirigitur, sed - sicut aqua', quae natura
descendit, monstratur esse grauiorem ,
Omittit etiam aeris post crassioris , et
cito ante euanescit. Locum reposui ex
ms., nisi quod in eo est fieri grauior pro
esse grauior.
7. Ms. supra igneum e s t . Infra pc-
netrabilibus pro penetralius, et vaporalicet
, post speciem man’s , et terrae
irincipio Geneseos Mosaics lex , imlitate
pro corporalitate, et fieri pro ib i .
8. Quae vnquam etc. Haec in ms. ita
concinnantur, quae vaporalitas, quamuis
tenuissima aquarum vaporalitas , firmamento
, quod ig n i, qui aere leuior e s t,
subtilius , el leuius , ac penetrabilius fie-
ret ? Propterea quod ergo illi alii firmamentum
. In editione erat illi aliis . Ms.
omittit facilius ante putant, et arbitror
ante mittimus.
Cap. V. n. t. Ms. in principio Cette-
C R E A T V R A 8 V M . y9r
ibo diutna seriptura pronunciat, non est indecens , si descendens de super-
nis sermo in ordine locali creaturarum solem , et lunam statim post firmamentum
describat, ita tarnen vt in conditionis ordine post terram, et mare
duo haec luminaria , et Stellas cum Scripturae vocibus animus ponat, quamuis
omnia elements sine tempore facta fideli ratione fides catholica credat.
2. Sol ergo,et luna duo luminaria in firmamento caeli instituta sunt.
Vnum , quod est maius , vt praeesset diei; secundum , quod est minus , constitutum
est , vt praeesset nocti . Sed non eandem sui splendoris lucem,
quam ,quum in principio creata sunt, habuerunt, nunc per omne sui mi-
nisterii tempus dierum , ac noctium decursionibus conseruant .
3. Haec enim dum humanis vsibus ministrare a Deo creatore destinata
sunt, qmini homines inculpabiliter vixissent, et sub creatoris, quo con-
diti fuerant, lege perseuerarent, etiam sui luminis plenitudine decorata
ministrabant; quum vero homines, quibus in ministerio sociata primitus
rutilabant, propter trangressionem deiecti, paradisi beatitudinem amise-
runt , ipsa quoque luminaria, quamuis non sua culpa , sui luminis detriments
non siue suo dolore pertulerunt, sicut Paulus apostolus contestatur ,
dicens : Quoniam omnis creatura congemiscit, et dolet vsque adhuc .
4. Sed quia per Redemptoris aduentum humano generi pristinae bea-
titudinis in melius restauratio promittitur, etiam creatura suum antiquum
decorem acceptura non dubitatur. Vnde propheta Isaias de sole speciali-
ter, et luna , illustratus spirituali famine, inquit : Et erit in. die ilia, quum
ceciderit turris, erit lux lunae, sicut lux solis, et lux soils erit septemplici-
ter, sicut lux septem dierum ,quum alligauerit Dominus vulnus populi sui ,
et percussuram plagae eius sanauerit.
5. Quum factum fuerit caelum nouum , et terra noua: et non fuerint
in memoria priora , quae corruptioni seruiunt : et peccati vulnus, et percussuram
plagae mortis in corporibus resurrectorum Dominus sanauerit
et superbi Spiritus’ ex imperio , quod arripuerant, depositi fuerint , tunc
lux lunae in lucem solis mutabitur, et lux solis restaurabitur in lucem
septem dierum, quibus conditus fuerat, hoc est , in septuplum suum lumen
restaurabitur. Nihil enim restauratur, nisi quod amissum est, aut
corruptum ; quod igitur sol amisit , et luna , hoc rursum accipient .
ti. Ex quo apparet, septimam nunc sui luminis partem luminaria retis
is , immo diuina scriptura pronunciat -
ratione catholica inuestigatio credat. De
sole, et luna Isidorus disserit lib. De
natura rerum cap. 1 j . etseqq. , et lib.13.
Etymologiar. cap. 3. et seqq.
2. Instituta . al. constituta , et statu-
tum pro constitutum .
3 • Ms. quo conditi sunt lege , perse-
uerassent - primitus rutilabant, post Irans-
gressionem . In impresso erat rotulabant,
sed in editione Baluzii nota erat appo-
sita, ex coniectura legendum rutilabant.,
4. Antiquum . Deest haec vox in ms.
In edito diuersa lectio e s t, quum cecide-
rint turret, et mox dierum, in d ie , qua
alligauerit. In ms. legitur , septempliciter
mutabitur in lucem septem dierum .
5. Resurrectorum . Ita ms. melius,
quam resurrecturorum in editis. Ex eo-
dem ms. reposui, et lux solis restaurabitur
in lucem - nihil enim restauratur etc.
In ed. deest restaurabitur post lu x sol
i s , et pro restauratur est restaurabitur.
6. Ms. résument, sicut Habacue in-
Ante primtim
hominis pec-
catumsol, et
luna multo lu-
cidiora .
Rom. 8. 22.-
Isai.30. 2 j. et
seq.
Apoc. 21. 1.
Isai. (5j . 17,
Ib. 30. 6.