y r 4 L I B E R S E C V N D V S .
ne°tigcntia, sensum desidia obtundit, segnitiem industria acuit,efc»
«Rentier fit natura doctrina, ardentius fit ingenium subiuncto studio
. Tardiora enim ingenia studiis acuuntur, torporem naturae
industria excitat. Sensus tarditatem assiduitas acuit . Exercitatione
proficit sensus, experientia plus scitur . Saepe natura moribus im-
mutacur; saepe natura consuetudine superatur, assiduitas enim mores
facit. Iugis vsus in naturam vertitur. Omnia vsui cedunt, vsui,
omnia parent , res ita se a g it,v t vteris. Quod cum difficultate coe-
peris, per vsum cum voluptate perficies .
De saplentia, 65. Nihil sapientia melius, nihil prudentia dulcius,nihil science
ignorantia. tia suauius, nihil stultitia peius, nihil insipientia deterius , nihil igno-
rantia turpius: ignorantia mater errorum e s t : ignorantia vitiorum
nutrix. Peccatum magis per ignorantiam praeualet: ignorantia enim >
quid sit dignum culpa, non sentit: ignorantia, nec, quando de-
linquit, agnoscit. Per imperitiam namque multi peccant: insipiens
assidue peccat, indoctus enim facile decipitur . Stuhus in vitia ci-
to dilabitur. Prudens autem cito deprehendit insidias : prudens
eelerius errores agnoscitr noxia non vitamus, nisi per sapientiam .
66‘ Scientia enim a malts abstinet: sapiens Omnia prudenter
examinat. Inter bonutn , et malum sapiens, intelligendo diiudicat.
Summum bonutn est scire, quid caueas .* summa miseria nescire,
quo tendas . Dilige ergo sapientiam, et manifestabitur tib i, accede
ad illam , et appropinquabit ad te , assiduus esto i l l i , et instruct
te .
De doctrina. 67. Disce, quod nescis, ne doctor inutilis inueniaris : antes
esto auditor, postea doctor: per disciplinam nomen magistri zed-
pe t bonum, quod audieris, d ie : bonurn, quod didiceris, dace : di-
scendi, et docendi non eontemnas studium . Scientiam,quam aure
concipis, ore effunde. Sapientiam , quum ceteris impertiris, tibi
magis hanc auges: doctrina, quanto atnplius data fuerit, tanto ma-
gts abundat . Sapientia dando largior fit , retinendo minoratur:
largiendo redundantlor est scientia , et dum plus confertur, plus
abundat.
68. Verbum tamen praecedant opera r quae ore promis,ope-
65. A l. igrrauia pro ignorantia . MAR. et fenitus, ignorarc, quid tentas * v e t quo
66. A l . quid, teneas. pre quo tenJas . ttudas . AREV.
MARIANA. 68’. A l. verba tua pro verbum tiuim .
lb. Nescire , quo tendas «at. nescire t Et jpronaittis fro gromis,. Et nec siin-
S Y N O N Y M O R V M . y i j
re adimple: quae verbis doces, exemplis ostende; esto non solum
magistef, sed et imitator virtutis. Si doces,et facis,tunc glorio-
sus haberis. Non enim satis est laudare,quod dicis , nisi dictis
facta coniunxeris. In doctrina ipsa ab humana laude te tempera.
Sic instrue alios, vt te custodias. S icd o c e , vt humilitatisgra-
tiam non amitta s.Cau e , ne , dum alios docendo erigis, ipse lau-
dis appetitu demergaris . Quum autem doces, noli verborum ob-
scuritate v t i , ita d ic ,v t intelligaris, nec simplicibus loquendo dis«
pliceas, nec prudentes offendas .
69. Iuxta sensum audientis erit sermo doctoris, secundum mores
est impertienda doctrina. Iuxta vulnus adhibenda remedia: va-
riae voluntates variam disciplinam desiderant: vnusquisque secundum
professionem suam docendus e s t. Inspicienda est varietasper-
sonarum : vnumquemque quomodo erudias, tracta: communia 0-
mnibus,secretaperfectioribus loquere : aperta cunctis,operta pauCis
denuncia: quaedam enim plarimis , quaedam paucis sunt disserenda .
70. In omni tempore paratus esto ad instructlonem: nullum
tempus sit vacuum, quo non aedifices, nulla hora praetereat, qua
doctrinae studium non conferas, verba bona aperte, et constanter
praedica: nec erubescas loqui , quod nosti defendere : quod deesse
tibi scientiae sends, quaere ab aliis; collatione enim obtecta cla-
rescunt, conferendo difficilia aperiuntur .
y t . Nulla autem sit tibi curiosltas sciendi latentia . Caue in-meturiositate.
dagare,quae sunt a sensibus humanis remota. Praetermitte, quasi
secretum, quod Scripturae auctoritate non didicisti. N ih il, vltra
quam scriptum est,quaeras: nihil amplius perquiras, quam diuinae
literae praedicant. Scire non cupias, quod scire non lice t: curio-
sitas perkulosa praesumptio est: curiositas damnosa peritia est: in
haeresim prouocat , in fabulas sacriJegas mentem praecipitat, in
causis obscuris reddit audaces, in rebus ignaris facit praecipitem.
plices loquendo despiclas . MARIANA»
lb . Laudare, quod diets : malim, iau-
dari ,quod dicis . In mss. e , et i passim
confunduntur . Postea quidam mss, quum
autem doces^quutn trudieris , -quum instruis
, Iquum ttdmonesy noliverborum etc.AR.
71» In rebus ignaris facit praecipitem
, Ignarum d ix it pro ignoto, qua
forma loqutndi non parttm saepe Istdo-
rus v ti so iet. <Quo circa hanc iectionem ,
quae plurium codicum e ra t, nauarrici
■ iectioni praetulimus Ugentis , In rebus
inanibus facit praecipitem . Tacitus saepe
gnarum, et ignarum pro noto , e t
ignoto ponit* MARIANA .