met minder moeite dan op enige andere plaats fff
de waereld: alle manufadtuuren worden door Chi-
neêzen gedreven, die de voortbrengzelen van hunnen
arbeid aan de hier woonende kooplieden leveren^
want zij mogen die aan geene andere ver-
koopen, zoo dat, als ’er een fchip inkoomt en’
misfchien een honderd leggers atrak öf hoe veel
ook van andere goederen bellek, de kóópman
niets te doen heeft dan zijnen Chinees last te gee-
ven dezelve aan boord te bezorgen 1 hij voldoet
aan den last, brengt zijnen lastgeever een bewijs-
fchrift dóór den fchipper getekend, van de ontvangst
van de goederen, die het geld ontvangt, ’ef
zijne winst van aftrekt en den Chinees zijne rekening
betaalt» Met goederen, die ingevoerd worden,
heeft de koopman egter wat meer moeite;
want deeZe moet hij naarzien, ontvangen en in
zijn pakhuis öpflaan, gelijk in andere landen ge-
bruiklijk is.
De Portugeezen worden door de inboorlingen
Qranferane o f Nazareeners genoemd ( Oran is
man of mensch in de taal van het land) om hen
van andere Europeaanen te onderfcheiden ; zij
zijn egter onder de algemeene benaaming van Gaper
of Cafir begrepen, êenen fchimpnaam, welken
de Mahometaanen, allen diegeenen geeven,
die hun geloof niet belijden. Deeze menlchen
zijn egter Hechts Portugeezen in naam ; zij hebben
den Roomfchen godsdienst verhaten en zijn
Lu-
Luthersch gewórden ; zij hebben ook geefie de
minde gemeenfchap met het land hunner voorvaderen,
ja zij hebben ’er zelfs geene kennis van:
zij fpreeken wel eenen bedorven, tongval van de
Portugeefche taal, maar gebruiken veel meer de
Maleitfche: men laat hen niet dan gering werk
doen; vèele leeven van de jagt, veele van het
wasfchen van linnen en andère zijn kondenaars en
ambagtslieden. Zij hébben alle de gewoonten
van de Indiaanen aangenaomen , van welke zij
alleen in trekken en kleur onderfcheiden zijn,
zijnde hun vel veel donkerer en. hunne neuzen puntiger
; hunne kledij is even dezelfde,. uitgezonderd
in hunne wijze van het: hair te draagen.
De Indiaanen , die in de Had Batavia en in den
omtrek onder de Nederlanders en Portugeezen
vermengd zijn, zijn niet, gelijk men denken zou-*
de, Javaanen , de oorfpronglijke bewoohers van
het eiland, maar inboorlingen van de verfchillen-
de eilanden , uit welke de Nederlanders flaaven
invoeren, en zijn. o f de zoodanige, die zelve vrij-
gelaaten zijn geworden, of afkomftig van dezulke
, welke in voorige tijden hunne vrijheid gekregen
hebben, en zij zijn alle begrepen onder
den algemeenen haam van Oramlam of Ifalam,
betekenende waare geloovigen. De inboorlingen
van elk land houden zig egter, in andere .opzig*
ten, afgezonderd van dé overige, en zijn niet
minder fterk getekend door de deugden of ondeug