RENK O E I .E N .
op de zee en de landstreek in de omgeving te genieten, of
om naar de stoomboot uit te kijken, als de tijd daar was dat
deze bare gewone maandelijksche reis naar B en k o e len en Pa-
dang moest ondernemen. Trouwens dit toeren naar en dit toe-
ven op M o u n t -P e lix is de eenige uitspanning, die men op
B en k o e len liebben kan, en men hoort dan ook den naam van
M o u n t—P e lix honderdmalen daags van de lippen vloeijen. In
de p la a t s - z e lv e bestaat de uitspanning in dagelijksche wan-
delingen rondom en over het groote grasplein of de a lo e n -
aloen voor het Gouvernements-huis, of längs de wegen en
voetpaden, die voorbij de huizen kronkelen, of naar de p a s s e r -
M a r lb o rou gh , de Chinesche kamp, de kampongs der inlanders,
Maleijers en Niassers (meest landbouwers, klein—handelaars en
visschers), of naar de noordpunt van Oedj o n g -K a r a n g , a.l-
waar bij een vervallen steenen huis, dat, ofschoön geen denren
of vensters meer en ook zijne vermolmde kozijnen voor een
deel verloren hebbende, tot u itk ijk om de Noord dient,
de ingezetenen vaak een bezoek breiigen, wanneer de van
Padan g terugkeerende steamer verwacht kan worden. Ook
O u d -B e n k o e le n , dat voor 140 jaren de Europesche hoofd-
plaats was, is geen plekje, hetwelk eenig belang inboezemi.
Men kan het der plaats evenwel nog aanzien, dat er vroeger
groote gebouw'en gestaan hebben. Thans ligt er een kleine
inlandsche kampong onder de oude en hooge boomen, die wel-
ligt de voormalige faktorij alliier nog belommerd hebben. De
10 d 12 huisjes dier kampong staan op een rij längs de .rivier,
en welligt op dezelfde plaats, waar in 1685 de eerste gebou-
wen der factorij verrezen.
Overigens is de hoofdplaats, -n— waar ze door de Europeanen
en de Christen-afstammelingen ; der Engelschen, ■ of door eenige
inlandsche grooten, als P a n g h e r a n g ’s en Raden’s , of door
voorname Arabieren, als Seid ’s of S a id ’s en S je ch ’s of
S je ik ’s, of door de Hoofden der vreemde Oosterlingen, als:
D a in g ’s of D a to e ’s of P am an gk o e’s , bewoond wordt, - zeer
stil en eenzaam. De levendiglieid is in het fort, hetwelk door
BENKOELEN. 133
een groot garuizoen bezet is , en op P a s s e r -M a r lb o r o u g h ,
waar ook de inlanders uit de O e lo e of binnenlanden, - hunne
vierkante platte mandjes (r a u g k in g ’s) op den rug en met een’
band over het voorhoofd dragende, - tabak, s e r o e to e ’s of
inlandsche sigaren, matjes, k e t e lla ’s of t a lla ’s , o b i’s , pom-
poenen, kokosnoten (kerambang of k e r am b il), k a tja n g ,
kalebassen, groenten, pinang en boomvruchten brengen ,- bene-
vens vele andere artikelen voor het inlandsch toilet, of ten
gerieve der militairen en van het corps gew'apende policie-
dienaren,*^- en verder in de Chinesche kamp, waar de Kapitein-
Chinees the—teng- eng en de Luitenant der Chinezen oey—yong
groote en nette Chinesche huizen bewonen. Hier is de gelief-
koosde wandeling der militairen en der inlandsche mannen en
vrouwen, die zieh verlustigen in het- aanschouwen der duizende
koopwaren, die >sin de vele to k o ’s zijn uitgestald. Sommige
grootere to k o ’s van Chinézen, of van Persen (orang P a r si),
zoo als b. v. van den Persiaan aedessier- dissaboi (kort na ons
vertrek vermoord), zijn magazijnen van sarong’s, kleedjes, hoofden
Zakdoeken, sitsen, inadapollam’s , zijden stoffen, wijn, bier
enz., terwijl in de kleinere to k o ’s van Klingalézen of Arabieren
en Mooren goud- en zilver-werken, en braceletten van
akkar-bahar (een zwart glinsterend zeegewasj, of allerlei ijzer-,
blik-iien koper-waren, of welriekende harsen, het welriekend
Gharoe-hout en A lo e -h ou t, B id a r a -la u t of bitterwortel,
betel-noten, korma’s of dadels (van de Golf van P e r sie ), en
duizend andere kleinigheden verkocht worden. Men kan nagaan,
met hoeveel welgevallen de ledigloopende opvarenden der vreemde
praauwen, en vooral de E n gané zen met hun toilet van ver-
dorde pisang—bladeren, längs deze toko’s ronddrentelden, en dat
hunne wandeling zieh dagelijks bepaalde van de rivier naar de
Chinésche kamp, van de Chinesche kamp naar de P a sse r-M a r l-
b o ro u g h , en van de P a s s e r -M a r lb o r o u g h naar de rivier,
en weder van de rivier naar de Chinésche kamp, en van hier
weder naar P a s s e r -M a r lb o r o u g h enz. enz. In de Europesche
wijk kwamen de Enganézen niet of zelden, maar hier kon