längs T am b a n -id jo e , B o e lak an en P a d a n g -te n g a met vele
bogten en kronkelingen heenslingert. Ongeveer ten 12 uur
kwamen we digt bij de hoofdplaats der Afdeeling, alwaar de
weg zicli zoo zeer verbreedt, dat er 4 rijdtuigen te gelijk
elkander op hetzelfde punt zouden kunnen passeren, en eenige
oogenblikken later reden we de kotta P a ija -k om b o binnen,
alwaar de heer Kapitein r o m s w i n c k e l , toenmaals Militaire-
Kommandant der Afdeeling, ons gastvrijheid bood, terwijl de
heer c o ü p e u u s bij den heer s t i jm a n afstapte.
P a ija -k om b o is eene groote en ruim-aangelegde plaats,
en draagt vooral roem op hare groote passer, die met talrijke
lange en breede op steenen pilaren rüstende en met roode pannen
gedekte loodsen bebouwd is, en onder deze loodsen aan duizen-
den van menschen schuilplaats tegen zon en regen geven kan.
De passer van P a ij a -k om b o , welke misschien, onder al de
passers op S um a tra , het meest en het drukst bezocht wordt,
is in verschillende afdeelingen of verschiilende kleinere en
speciale passers of markten afgedeeld, als daar zijn : de
paarden—passer of paardemnarkt (1), de karbouwen-markt, de
sehapen- en geiten-markt, de groente-markt, de manufakturen-
markt enz. Op de manufakturen-passer ziet men allerlei sitsen
en katoenen, zijden stoffen, shawls en omslagdoeken, sarong’s ,
inlandsche kleedjes, s li n d an g ’s , hoofddoeken, zakdoeken,
goud- en zilver—passement, goud en stofgoud, preciosa’s ,
koralen, Mardjän of bloedkoralen, en duizend artikelen voor
het inlandsch toilet of de inlandsche huishouding. Uit alle
pikols gambier, zoomede verscheidene pikols peper, (waarvan de kultaur, vroeger
gedwongen, thans geheel vrij is,) en 5028 voor den uitvoer bestemde pikols
Oassia, benevens 6000 pikols inlandsche suiker uit de P a d a n g s c h e ß o v e n -
la n d en . De Cas9ia, eene wilde kaneelsoort, die de Sennebladeren geeft, groeit in
de wildernissen , doch wordt ook geregeld aangeplant.
(1) Naar ik meen, is er nergens in N. I. een paarden-markt, dan alleen te
P a i j a -k om b o , doch fraaije rossen ziet men er niet. De Westkust van Sumatra
is rijk in paarden, doch de beste paarden zijn de Battak-paarden of die uit de
Batta-landen. De Battakkers berijden ze echter weinig, maar eten het vleesch
er van, in .stede van rund- en karbouwen-vleesch. Büffels zijn er op Sum a tr a
velen, doch de Stapel van rundvee is er niet zeer groot.
streken en dorpen in den omtrek, en vaak van plaatsen, die
tot op 5 H uren afstands gelegen zijn, en zelfs uit het niet-
onderworpen gedeelte van Sumatra aan de andere zijde der
K lo o f v a n Aro of Haro, komen de inlandsche mannen en
vrouwen met hunne verschillende koopwaren naar P a ija -k om b o
ter markt. Deze passer schijnt wel de hoofdmarkt van het land
te zijn jI en is in de oogen der bevolking van Sumatra, wat
de jaarmarkt of de Mis van L e ip z ig , Brunswijk of Fran kfo
rt a/M. in Europa is.
In de nabijheid der passer staat het huis van den Toeankoe
of Regent, benevens de gebouwen, waarin de dienstdoende L a ra ’s—
en kampongs-hoofden, die volgens lands gebruik, bij bepaalde
toerbeürten de wacht bij het Inlandsch Hoofd der Afdeeling
hebben, tijdelijk woneu, — en rondom of naast het hoofdgebouw
zijn nog eenige lokalen voor de volgelingen en bedienden van
de dienstdoende Hoofden, terwijl men aan de* overzijde van
het groote en Vierkante grasplein, hetwelk voor de gebouwen
van den Regent gelegen is , en ongeveer in het midden der
kotta, het Gouvernementshuis en eenige pakhuizen, maga-
zijnen en kantoren ziet, zoomede het inlandsch Raadhuis of
G e d o n g -b it ja r a , waarin (in 1855) ook de met 16 leerlingen
bevolkte school voor zonen van inlandsche Hoofden gehouden
wordt. Laatstgemelde gebouwen en nog verscheidene andere
huizen, waartusschen men eenige tuinen en tuintjes en hoog
geboomte ontwaart, bezoomen als het ware de hoofdstraat of den
hoofdweg der plaats, terwijl ongeveer tegenover het Raadhuis
een goede en breede grindweg naar de Benting P a ija -k om b o
voert, welke bij de rivier Agam lig t, en (naar ik meen) het
verlaten fort Van den Bosch vervangt, dat in 1832 door den
Kapitein a b . veltman gesticht werd, en op een’ 100 voet
hoogen heuvel van het Auwan-gebergte, - bij de beek Ba-
toe-ombar, in de kampong G o eg o e van het onderdistriktGautin
g , - 1,175 voet boven de oppervlakte der zee gelegen was.
In de nabijheid van P a ija -k om b o zijn twee belangrijke