lommerrijke laan of allee liet lands—bureau eu verscheideue
steeneu woonhuizen van ambteuaren en partikulieren. Doch aan
die wijk paalt ook een groote inlandsche kampo.ng, welker breede
hoofdweg met eeu aantal inlandsche plankeii—winkelhuizen bezet is,
waarin men groote stapels van sa r o n g 's , s lin d a n g 's , kleedjes,
hoofddoeken, zakdoeken enz. te koop ziet. Onder deze sarong's,
die of g ed ru k t of g eb a tik t zijn, muuten vooral de Palembangsche
zijden-sarong's u it, en ontwaart men er velen, die
met de vezelen van ananas—bladeren en goud doorweven zijn
en een k ap a la —maas of gouden rand (eigenlijk: lio o fd )
hebben. Yoor de gewone zijden sarong’s , te P a lem b an g ge-
weven, wordt tot / 20 a 25 per stuk betaald, doch voor de
met goud' gewevene en met een k a p a la -m a a s bezette sarong's
soms tot f 100 toe. De Palembangsche prinsen en
grooten zijn gaarne in zulke rijke sarong's getooid, en behängen
zieh bovendien met gouden en zilveren sieraden, die door de
inlandsche kunstenaars van P a lem b a n g , alwaar alle ambachten
en handwerken gedreven worden, keurig bearbeid zijn.
En eindelijk ziet men ten oosten of aan de M o e s s ie , ;-
behalve de reede en hare schepen en r a k it’s en behalve. de
wederhelft der stad aan den regter-oever der rivier, - een
aantal bidar-loodsen of schuitenhuisjes, waaronder de b id a r 's
en p e n t j a la n g 's en p r a a u w e n—p e k a d ja n g a n der ingeze-
tenen bescherming tegen den regen en de zonnehitte vinden.
Te P a lem b ang toch is de bidar het onmisbaar voertuig voor
alle inwoners, en zonder overdrijving kan men zeggen, dat ieder
liuis zijn bidar heeft. Bijdtuigen en paarden (1) ziet men er
niet, en men zou ze ook volstrekt niet kunnen gebruiken, maar
b id a r 's zijn er bij duizenden. Die der Europeanen zijn net—
gescliilderd en hebben vaste teilten, en zien er vrij wat sier-
lijker uit dan de lelijke Yenetiaansche gondels met hunne
zwijgende b arcarol's of gondelieren en praatzieke fa c c h in i’s
(1) De weinige paarden op P a le r n b a n g zijn van elders aangevoerd, evenzeer
als de weinige runderen die men er ziet.
(kommissionair's of guides). Maar de fraaiste der fraaijen was
die van den Besident, welke élégante bidar in haar geheele
lengte en breedte glinsterend-bruin verlakt, ( t j e t t o , een Ghi-
neescli verlaksel,) en met breede gouden strepen of lijsten was
afgezet, terwijl hare kajuit of longroom met fraai verguldsel
en met zijden kussens op de banken en zijden gordijnen voor
de kleine poortjes of venster-ramen prijkte. Meermalen deden
we tegen den avond, en vergezeld van den heer d e b b a a uw ,
met deze bidar aangename toertjes op de Mo es s ie of bezochten
er mede de stad aan de overzijde of den overwal, of een of
ander lief of merkwaardig plekje längs de Moessie-boorden.
Zulke watertogtjes zijn trouwens ook de eenige uitspanningen,
die de Europésche ingezetenen en Palembangsche prinsen en
grooten genieten kunnen. Ziet men op J a v a het Europeesch
publiek tegen 5 à b i uren in den avond in rijdtuigen längs
de strafen en wegen toeren, te P a lem b a n g ziet men de
notabelen in de fraaije en ranke bidar’s op de M o e s s ie varen,
en zou men zieh bij dit gezigt te Y en é tië wanen en aan de
gondels denken, die in de lagunen of kanalen van Orfano
en G iu d e c c a of in het Groote K an a a l, of voorbij de kerk
D e l S a lu t e of onder de brug van B i a l t o , en in de liavens
van L id o en M a lam o c c o heenglijden.
Bij een bezoek in de zoo-even-genoemde, met 2,500 Chi-
nézen bevolkte, stad aan den overwal (welke stad de oostelijke
helft der hoofdplaats P a lem b a n g uitmaakt en de Ooster—stad
zou kunnen heeten,) traden we het gebouw der K om p a g n ie -
k i t j i l (of van het Agentschap der factorij der Nederlandsche
Handel-maatschappij,) binnen, en bezagen we met den Agent,
den Heer s c h e l t e m a , eene H y d r a u lis c h e p e r s , waarin de
k apas of katoen (1) geperst werd, en voorts het huis van1 den
(1) Volgens den heer W. L. DE STURLER: P r o e v e e e n e r b e s c h r ijv in g van
h e t g e b ie d van P a lem b a n g , wordt de k ap as of katoen verdeeld in twee soorten
als de kap a s-o lan d a (of die van den Hollandschen kapas-boom of kapas-heester),
en de k a p a s -taw n of struik-kapas of jaar-kapas, welke de fijne b o e lo e -
k o e t j in g - ( o f kattenhaar-) kapas oplevert, doch slechts een jaar duurt. De struik