heet P o e lo e -d am m a r -b e s ä r of groot-harsboom-eiland, dewijl
er in oude tijden een sclioone dammar—boom op Edam groeide.
Op dit Edam hadden de Gouverneurs-Generaal j . camphuis en
J. van hoorn (1684—1691 en 1704—1709) een Japansch lust-
huis, waaraan een tuin met vreemde planten en gewassen be-
lendde. Ook was er weleer een lijnbaan of touwslagerij, waarin
verbannen misdadigers arbeidden, en stonden er eenige pakhuizen,
een zaagmolen en een sein-vlaggestok.
Op de eilanden O n ru st, K u ip e r en Alkmaar zagen we
fortjes, en tegenover O n ru st was een water-batterij in aan-
bouw, In het Dok van O n ru s t, welk eiland vroeger sterk—
bevolkt was doch thans slechts enkele ingezetenen telt, werden
eenige schepen gekalefaterd, die op de jongste reizen avarij of
lekkaadje bekomen hadden. Verscheidene werklieden en koelie’s
waren bezig aan het zagen, kappen en kloppen, en de slagen
van bijl en dissel en moker en hamer, die op de holle rom-
pen, boorden, relingen en vellingen der zeekasteelen luid
weerklonken, vermengden zieh met het geroep en gelaeh der
matrozen, die op het kleine läge eiland bij de waterput of
bij de gebouwen en werven, of bij de woniugen der ambtenaren
rondzwierven. Al voortgaande dreven we in het gezigt der
eilanden P o e lo e - b e s i of Tamarinde-eiland, M ensch en -e te r
(of Anthropop h a a g ), G ro o te -k om b u is, K le in e -k om b u is ,
D 'w a r s-in—d e n -w e g (of P o e lo e - s o e n g ia n of R en jan g ),
S ilib e s s y (door de matrozen gewoonlijk S leb e z e e geheeteii),
het Hout—eiland (een der Zutphen-eilanden), P o e lo e—
merak (Paauw-eiland) , K le in—f o r tu in , P o e lo e - o e la r
(Slang-eiland), of de rotsen B rab an d s-h o ed j e en T o p p e r s -
hoedje-, en P o e lo e -k r a k a ta u . Omtrent het eiland D w a r s-
in -d e n -w e g , te midden der engte van S tr a a t-S u n d a , zegt
de scheeps-legende, dat hier de bootsman woont van den mythologischen
V lie g e n d e n -H o lla n d e r , welke bootsman wegens
insubordinatie er aan wal gezet werd, en sedert aanhoudend
pogingen aanwendt om het nabijgelegen S ilib e s s y met takels
en djijns naar zieh toe te halen. Hij is, volgens haar (de
legende) , veroordeeld om er altijd te blijven, en de schepelin-
gen beweren dat ze hem des nachts hooren opzingen, alsof hij
de zeilen bijzette, of hem met het schippers-fluitje den arbeid
van i/ hijschen, sjorren, brassen en halen ” hooren begeleiden.
Intusschen gleden we O u d -B a n tam (1) voorbij, waar a n -
tonio n’abreu in 1511 met den Bantamschen vorst, (die,
ofschoon de Javaansche Chronijken van 1250 reeds gewag ma-
ken van het Islamisme en de Koran reeds in 1415 op Java
had gezegevierd, nog een Hindoe-vorst genoemd wordt,) namens
ziju’ zender alponso d’albuquerque onderhandelde, - en hadden
werten zuiden of aan bakboord een bekoorlijk uitzigt op
de zoogenaamde blaauwe bergen van B u iten z o r g en Bantam
, als: den 3,942 voet hoogen B e n d e n g , den B o eh a -
Walet, den S alak (die bij zijne uitbarsting van 1690 zoovele
grachten der stad B a ta v ia dempte), den D in d in g -h a r i, die
4,500 voet hoog i s , den M e gm ed on , den B e a s , den Ka-
ra n g , den P o e l o -S a r i , het Kendang-gebergte, den 5,029
voet hoogen Halimoen en anderen. Successivelijk passeerden
we Anjer en de Bogt van A n je r , den vuurtoren bij 7 ava’s
vierde punt, St. N ic o la a s -p u n t met de vogelnestrots B a t o e -
assapan en den 2,020 voet hoogen berg G e d e , en de
klippen Monnik en M e e uw en s te in , en weldra ook de eilanden
Z u id - en Noord-broeder, en eindelijk P o e l o e -
P an a itan of het onbewoonde P r in sen -e ila n d , welks 3 bergen
als uit de di epte der zee schijnen op te komen. Aan stuur-
boord vrJrtoonden zieh nu de kusten der Lampongs met den
7,206 voet hoogen K e iz e r s-p iek of Tangamoes of Sa-
mangka, den 6,200 voet hoogen B id a d a , den 4,273 voet
hoogen R a d ja -b a ssa (bij de rivieren Assahan en Sekam-
pang,) den B e to n g -b a lla k (tusschen de rivieren Penga-
b oewang en Troesan en niet ver Van K o t ta -k a r a n g en de
rivier B e to n g ), den T alang (bij de hoofdplaats T e lo k -
(1) In de baai van B a n tam liggen de eilandjes P o e lo e - p a n j a n g , J a g e r s eiland,
K e r k h o f (d. i. het Hollandsehe Kerkhof) en G r o o t - en K le in -M a d i.