»an boord van het kort te voren bij N ie u w -C a le d o n ie veron-
gelukte Fransche schip A v o n tu r e . Behalve deze beide schepen
lagen er nog enkele zeilpraauwen en BoeginAsche en andere han-
delsvaartuigen. Van de L a n sie r kwam dadelijk de Kommandant,
de heer Lt. ter zee l e klasse s t ö r t , bij ons aan boord, en
verhaalde ons dat hij in de voorgaande maand Maart (1855)
een zwaren orkaan op de reede had doorgestaan, waarbij een
kruisboot en eenige praauwen waren omgeslagen of op het strand
gezet, zonder dat evenwel het verlies van menschenlevens bij deze
ramp was te betreuren geweest. Inderdaad ligt Timor in den
kreits der orkanen, en men behoeft slechts naar den wal van
K o epan g te zien, om overtnigd te worden van het woest en
onzinnig geweld, waarmede soms de baren Timor’s stranden
beuken. Nogtans wisselen er de land- en zeewinden a-ereeeld
I» • r . af, en is de dampkring gewoonlijk des avonds en des nachts
zeer helder met een’ bijzonder-fraaijen sterrenhemel. In de oost-
moesson echter heerschen er op de Koepangsche reede sterke
valwinden, en in de westmoesson zware rollingen der zee op
het strand, zoodat men, in den regentijd landende, de sloep
op het strand moet zetten.
Des middags ten 3 uren ging ik met den heer h a n s e n naar
den wal, en roeiden we bij hoog water of a ije r -p a sa n g (1)
de kleine rivier binnen, welke längs den rotshoek, waarop het
door de Portugezen gestichte fort Concord ia gebouwd is , uit-
vloeit. Weldra waren we in het groote van steen opgetrokken
Gouvernementshuis, alwaar de toenmalige Resident van T im o r ,
de heer Jhr. t . v a n c a p e l l e n , ons vriendelijk gastvrijheid bood.
De stad Koepang. is in Portugeschen tränt digt aan het
strand gebouwd, en heeft verscheidene naauwe straten en
dwarsstraten, die tusschen de veelal met steenen huizen en
(1) A ij e r -p a s a n g is: v lo e d , en a i j e r - s o e r o t is: ebbe. De rivier van
K o ep a n g , die eigeniijk slechts een beek of kreek is, heeft aan de raonding 9 voet
water, en is 200 roeden ver met sloepen bevaarbaar. Zoodanige kreken vindt men
er verscheidene op Timor, zoomede vele zoet—water—bronnen. Groote rivieren zijn er
niet, en in de oostmoesson ziet het gansche eiland er dor en bar en kalkachtig uit.
huisjes bezette kampen of wijken der Chinezen en Timor6zen
heenkruisen, en waarvan er eenigen naar de kampen der Solo-
r&en, Rottinezen, Alorezen, Endenezen, Savoerezen enz. uit-
loopen. Aan de zeezijde ziet men een’ gemetselden muur en
groote koraal-brokken, die, bij de hevige rollingen der baren
gedurende den tijd der harde noordewinden, en bij het heerschen
van typhonen of orkanen, die hier meermalen woeden, de stad
zooveel mogelijk beschermen. Het inlandsche gedeelte der kotta,
hetwelk men de Oude stad mag heeten, is steik bevolkt, en
bijna elk huis is er een winkel of to k o , waarin men p egawei
of werktuigen en gereedschappen, oude pedang’s of sabels,
b e d il’s of geweren, Endesche en inlandsche sarongs of kleedjes,
ijzer— en koperwerk, potten en pannen en ander aardewerk,
petasang’s of martjon’s (vuurwerk), paso’s of kuipen,
tobben, bakken en nappen enz. enz. te koop ziet, en vooral
duizend kleine artikelen en snuisterijen of kunstwerkjes (pawei),
die de nijverlieid der bevolking weet te vervaardigen, en die in
allerlei mandjes (tennong’s en patoel’s) doosjes, petten en
zonne-hoeden, voetschoeisels enz., alles van b eb a k - of g aw a n g -
bladeren, en allerlei kokertjes en kistjes of bakas van sierlijk—
uitgesneden en beschilderde bamboe, bestaan. In de Ghinesche
to k o ’s ziet men verscheidene soorten van k a in - t j it a of sitsen,
g in g a n g en k am—doerian of gestreepte en andere katoenen—
goederen, Javasche kleedjes, Ghinesche doeken, en artikelen voor
Europeesch gebruik, terwijl de warong’s der inlanders gevuld zijn
met velerlei groenten, die op Timor, Semauw, R o tt i en elders
met goed gevolg gekweekt worden, als de beroemde witte Ti-
morsche uijen (van Semauw), knoflook, ob i’s of p a ta te r s (1),
komkommers (ke tim on ), bittere komkommers (patola), erwten,
kool (k o eb ie s,) boonen, spinazie, radijs, knollen (lobak),
selderij, tja b e , pompoenen, kalebassen, watermeloenen, enz.,
terwijl men weder in andere w a r o n g ’s tabak, siri, pinang,
(1) Er is ook een aardappelsoort, die o b i-g a d o n g of klim-aardappel heet, bekend.
G ad o en z (niet g ad on g ), is de naam van een’ bedwelmenden geneeskrachtigen wortel.
19*