sistent - Residents — woning eenigermale vertimmerd was (I).
Het militair Kampement Montrado zag er, ofschooii de
plaats toen eerst sedert I f jaar in ons bezit was, reeds u it ,
alsof onze troepen er 4 à 5 jaren gelegen haddeu. Verschei-
dene zeer breede wegen en hooge wallen waren er aangelegd,
en overal verrezen gebouwen van steen en bamboe eil versterkte
wachthuizeu en Wachtposten, terwijl een groot en geducht-
verdedigde b e n t in g zieh trotschelijk in het midden der
magazijnen, kasernen, kantines en officiers—woningen verhief.
De plaats deed mij aan Ambarawa op Ja v a denken, zoo
martiaal is haar voorkomen, gelijk ze ook, even als Amb
a raw a , door laag gebergte en heuvelen omringd is , die
een liefelijk groen ontplooijen. (2) In den namiddag deed ik
met den heer v e r s p i j c k eene wandeling, en bezocht de groote
Chinésche passer, die zeer net en regelmatig is aangelegd en
talrijke Chinésche huizen van planken telt. Het w'emelde er
van Chinezen, en van Chinésche vrouwen en meisjes in het
toilet à la débardeur. De mannen, nog pas geleden zoo
vijandig gezind, waren nu zeer beleefd en voorkomend, zeker
ten gevolge der geduehte tuchtiging, die ze van onze leger-
(] ) Mijn gewapend eskorte keerde met den tolk en de 15 koelie’s des namiddags
terng, en van den Graaf von WESTARP nam ik hartelijk afscheid, weinig denkende,
dat hij kort daarna reeds ten grave zon dalen! S De koelie's ontvingen voor 3 dagen
ieder / 6 , of / 2 per man daags. Van M o n tr a d o naar K oe lor en S in g k a -
wang moesten de koelie’s ieder / 3 hebben, terwijl zij, die voor den draagstoel
dienden, met f 4 per man daags betaald moesten worden. De draag-loonen ter
westkust van B o r n e o werden toen nog niet per paal berekend, omdat de distan-
tien nog niet in palen waren afgezet.
(2) De jonge boomen, die längs de breede wegen in rijen aangeplant waren ,
beloofden een’ spoedigen groei, daar de grondsoort van B o r n e o ’s Westkust dezelfde
schijnt te zijn als die op J a v a en S um a tr a . Gedurende mijn’ vierdaagschen togt
door het binnenland zag ik allerwege voortreffelijke h um u s , en ontelbare in het
wild groeijende vruchtboomen, met heerlijk ooft beladen, en daaronder vooral vele
oranje-appelen. De vegeiatie was overal onbeschrijielijk-welig en krachtig, en
tallooze planten , gewassen , lianen , orchydeen en bosch- en veldbloemen vertoonden
zieh telkens aan mijn oog. Al deze gewassen kwamen in vormen en kleuren met
die van J a v a overeeu.
magt ondergaan hadden, en van de voorbeeldige straf die
aan eenigen hunner te Montrado was uitgeoefend. Desgelijks
bezochten we de Chinesche H ab ok, eene soort van Lagerhuis
der Montrado-Chinezen , in welk gebouw we een diepe
gemetselde waterput bezigtigden. Deze put is door de Chinezen
der plaats en der kongsie hoog geeerd, omdat ze altijd w'ater
heeft, en omdat dit water als zeer geneeskrachtig geroemd
wordt. Het is helder ' en goed van smaak , en heeft. in de
put gezien, eene schoone blaanwachtige kleur.
Op den 27 December vertrok ik, gedeeltelijk te paard (1), naar
K o e lo r , en volgde den nieuw-aangelegden breeden zandweg, die
door een bekoorlijke en heuvelachtige landstreek kronkelt. Weldra
passeerde ik een uitgewerkte goudmijn, en liet mijne koelie’s
bij een paar huisjes van inlanders ter linkerzijde van de route
een half uur rüsten en eten. Ten 11 ure was ik te K o e lo r ,
welke plaats in een groote vlakte en nabij een hoog gebergte
gelegen is en een kleine passer heeft. Ik nam mijn intrek
in de b en tin g , welke in eene voormalige Chinesche b en tin g
is opgerigt, en genoot in de woning van den heer l en Luite-
nant, P f e i f f e r vriendelijke gastvrijheid. In den loop van den
dag werd er een kind gedoopt, en den volgenden dag vertrok
ik naar S in g k aw a n g , alwaar 2 kinderen gedoopt werden, en
van waar ik 31 December naar den op 2 uren afstands
verwijderden Militairen post P ak o en an vertrok, om des namiddags
w'eder te S in gk aw an g terug te keeren. .Hier ver-
nam ik dat de Koloniale of Civiele schoener Haai juist van
P o n tia n a k ter reede van S ingk aw ang gearriveerd was om
mij naar Sambas te brengen, en dat de Kommandant, de
(1) De paarden op B o r n e o ’s westkust zijn van J a v a aangebragt, daar deze
kust geen paarden heeft, evenmin als ränderen, bnffels, schapen en geiten. lijgers
zijn er oo"k niet. De D ja tti-b o om van J a v a behoort er aimede niet oorspron-
kelijk t’ huis, doch in de plaats daarvan komt het kostelijke k a j o e - b e lia n of
k a j o e - o e l in (ijzerhont) voor. De Madang-boom 'dient er voor huisbouw, en
het N ib on g -h ou t voor de met a ta p of k a d jan g gelekte huisjes der D a ija k