zieh aau zijn oog, en honderd stroompjes en spruitjes Billigeren
zieh als zilverkleurige linten door ’t golvend groen der vrucht-
bare sawah’s heen!
De rivier P am a l ie , die we daar pas overtrokkeii, was in
Ottde tijdeu (gelijk we in den aanvang van ons reisverhaal, en
ook nog vdor we de L o s sa r ie passeerden, reeds gezegd liebben,)
de grens-rivier tusschen oostelijk en westelijk J a v a , of tusschen
de rijken van P a d ja d ja r a n g en M od jop ah it of Madjapahit.
Eene inlandsche traditie of legende, welke in dit geval misschien
historisch gezag heeft, möge dienen om den twijfel hieromtrent, zoo
er twijfel bestaan mögt, weg te tiemen. De heer van h ö ev e ll heeft
ze in eene verliandeling in het Tijdsclirift van N. I. Jaarg. 4 , D. I I ,
medegedeeld. Met eenige verkorting luidt ze als volgt: //Zekere
tjong-wanara (of winöro), die zijn’ vader ramakas , koning van
G a lo e , (volgens eene andere legende, moending-wangie , vorst
van P a d ja d ja r a n g ,) gevangen genomen had, voerde met den
troon-opvolger, zijn’ halven broeder, raden aria banga, een’
hevigen en langdurigen oorlog. Het eerst dreven ze elkander
naar oostelijk J a v a , alwaar 11a langen kamp tusschen de
strijdende vorsten eene zamenkomst gehoudeti werd onder een5
boom, Madja geuaamd, welks vruchten bitter (pah.it) waren.
(De legende wijkt hier eenigzins af van de sage, die we later
omtrent het rijk van Mad japah it vermelden.) Na vernieuw-
den krijg dreven de broeders elkander naar het westen van
J a v a , en hielden eene tweede zamenkomst, ter plaatse waar eene
rij of djadjar van pakoe-boomen stond, en ontving deze piek den
naam van P a k o e a n -p a d ja d ja r a n g of verkort Padjadjarang.
Na een’ teil derde male liervatten oorlog hielden ze
110g eens eene bijeenkomst bij eene rivier in B r e b e s , en deze
konferentie had eindelijk den vredeten gevolge, onder bepaling, dat
raden aria banga den zetel van zijn rijk, - het Oostelijk rijk, — zou
vestigen te M a d ja p a h it, als de plaats der eerste zamenkomst,
— en tjong-wanara daarentegen te P ad jad ja r an g ,
als de plaats der tweede bijeenkomst, den zetel van het Westelijk
rijk zou stichten, en dat voorts de rivier, waar de vrede
gesloten was, de grensscheiding tusschen beide rijken zou wezen.—
Deze stroom ontving van hier den naam van T j i-p am a lie ,
d. i. verboden r iv ie r , of r iv ie r des v e r b o d s (1), en
aan zijn’ oever is een boom met slechts twee takken, waarvan
er één zieh oostelijk eil 66n zieh westelijk uitstrekt, ten dage
van den tusschen de strijdende partijen gesloten vrede van zelfs
ontstaan! ”
De hoofdplaats of kotta-Tagal, die we weldra binnenrijden,
is een groot en ruim vlek, en prijkt met breede wegen, waar-
onder fraaije zoogenaamde toerwegen, die noordwestelijk van de
stad gelegen en aan weérszijden met eene rij van hooge kanarie-,
katappan- en tamarindeboomen zijn beplant. Ze is eene der
oudste vestigingen der O. I. Kompagnie, die er een steenen
fort had opgerigt, dat nog bestaat, doch gedeeltelijk tot kaserne
der Predjoerits en gedeeltelijk tot gevangenis en andere einden
dient. Op hare reede, gelijk ook voor de rivier bij
B r eb e s, komen de nederlandsche schepen ten anker, om de
suiker, koffij enz. te laden, die de residentie oplevert. De
O. I. Kompagnie had hier ook een steenen kerk doen bouwen,
waarvan nog achter het residentiehuis de overblijfselen der fundamenten
te zien zijn. Een groot-christen-kerkhof, dat met
vele graftomben en monumenten prijkt en goed onderhouden
wordt, is een weinig ter zijde van de kotta gelegen.
Het uiterlijk aanzien der hoofdplaats, die sterk bevolkt is ,
verraadt veel bedrijf en nering, en de Chinezen hebben er tal van
winkels (toko’s) geopend, waarin allerlei chitzen en katoenen en
honderd artikelen meer te koop worden aangeboden. Doch, even
als te Tjanjor, B an d on g , Sumadang en C h e r ib on , ziet
men er ook vele winkels van inlanders, waarin onder anderen
eene menigte gedrukte en gebatikhte sarongs (kleedjes), hoofd-
doeken en slindangs voorhande is.
(1) P a m a l i e beteekent in het algemeen alles wat v e r b o d e n , o n s c h e n d b a a r
is , alles wat n i e t m a g g e n a d e r d , a a n g e r o e r d of o v e r s c h r e d e n w o r d e n ,
en van hier ook alles wat v e r v lo e k t is.