weder, die ons in Nieuw-Batavia en Nieuw-Samarang zoo
zeer bekoorden. Ginds en elders scbemeren ze in dat groene
geboomte, met bloemperken omstuwd, trotsch op haar witte
muren, ranke pijlers, sierlijke kroonlijsten, friesen en kanteelen!
Hier en daar heft ook een grooter en kolossaal gebouw zijne
tinnen omhoog en sehijnt al die villa’s te willen beheerschen,'
als: het gebouw der löge der vrijmetselaren, het nieuwe club-
gebouw, en verder het prächtig residentie-huis van S im p a n g ,
en daar voorbij het groot en uitmuntend militair hospitaal aan
den zoom der Kali—maas.
Tegenover het residentie-huis zien we op een net-onderhouden
plein een groep van 20 oude steenen beeiden, die onder den
naam van D jo k o -d o lo k bekend zijn. Op een voetstuk in het
midden staat een grooter beeid, dat door de overige kleinere
beeiden als door trawanten omringd is , en aan beide flanken
twee opgerigte steenen heeft, waarop zieh inscriptien bevinden,
die door ouderdom onleesbaar zijn geworden. De gansche groep,
welke natuurlijk naar herwaarts is overgebragt, behoort tot de
bouwvallen der voormalige hoofdstad van het oude rijk van
M o d jo p äh it, die we weldra bezoeken zullen. Zoo als gewoonlijk,
ziet men dagelijks eenige inlanders, in spijt van m a h om e d en
Koran, in spijt van Imam en Hadjie en Santrie, voor de beeiden
nederhurken, en doepa, meujan en stangie branden, of rijst,
vruchten en bloemen ten ofler brengen.
Nu nog een woord over de Protestantsche gemeente te Soe-
ra b a ija , waarvan men globaal de helft tot de Nederduitsche
en de andere helft tot de Maleische afdeeling rekenen kan.
Laatstgemelde afdeeling bevat de burgers of de afstammelingen
der Europeanen, die, gelijk we zeiden, meestal de oude
stad bewonen. De gansche gemeente telt (1853) niet minder
dan 2547 zielen, waaronder p.m. 1200 ledematen en 680 kin-
dereu. Hieronder zijn echter niet begrepen de Protestanten,
welke in de afdeeling M o d jo k e rto , op ruim 8 uren afstands
van S oerabaija gelegen, gevestigd zijn, en wier aantal 109 zielen
bedraagt, waaronder 68 ledematen en 53 kinderen. Ze wordt
bediend door twee Predikanten, die haar in de Nederduitsche
zoowel als in de Maleische taal voorgaan, en ook de gezegde
gemeente te Mo d jo k e rto jaarlijks tweemalen kerkelijk bezoeken.
Sedert 1755 is de Soerabaijasche gemeente in het
bezit van een net kerkgebouwr, hetwelk echter op de Christelijke
feestdagen naauwelijks meer de groote schaar bevatten kan, die er
ten gebede komt. In haar midden is een goed Weeshuis,
waarin ruim 25 weezen zijn opgenomen, en hetwelk uit de
Diakonie-kas onderhouden wordt, en wijders een Javaansch
Armenhuis, waarin 29 javaansche christenen verzorgd worden.
Dit armenhuis is gelegen te P e n g ir ia n en staat onder de
zorgen van het in 1814 te Soerabaija opgerigte Zendeling-,
Bijbel- en Traktaat-genootschap. - Verder zijn er te Soerabaija
2 gouvernementsscholen, met eene gezamentlijke bevolking (1853)
van 249 leerlingen; terwijl de Begering aan. het voorstel, om
nog eene der de gouvernementsschool te openen, een günstig
gevolg heeft gegeven, zoodat reeds in 1857 het lokaal voor de
gjfj gouvernementsschool gereed was. Behalve deze scholen zijn
er 5 partikuliere scholen, gezamentlijk bevolkt met 128 kinderen.
Onder deze vijf scholen zijn 3 instituten voor meisjes. Daaren-
boven is er eene Ambachtsschool, bevolkt met 50 leerlingen,
die gratis onderrigt ontvangen in de vormleer en het regtlijnig
teekenen; en voorts zijn er 2 bewaarscholen, en eindelijk eene,
door de afdeeling der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen
van Soerabaija opgerigte, school voor kinderen van Inlanders
en Chinezen, bevolkt met 69 leerlingen en bestuurd door een’
tot het Christendom bekeerden Chinees, met name s ta u .
Hoogst belangrijk zijn in de residentie Soerabaija de uit-
komsten der aangewende pogingen ter evangelisatie onder de
Javanern Op vele plaatsen, zoowel in de stad zelve als in hare
omstreken en afdeelingen, vindt men reeds (1853) grootere of
kleinere Javaansche Christen-gemeenten met een’ Javaanschen
christen-meester en voorganger aan het hoofd. Ik zal ze hier