allen opnoemen, in de volgorde, waarin ik ze bezocht heb, en
tevens bet zielental van elke gemeente aanwijzen.
Ter hoofdplaats Soerabaija telt de Javaansche Christengemeente
59 zielen, en in de • nabijgelegene dessa’s W io n g en
Kedoeroes mede 59, en in het meer-verwijderde S id o k a ri
113 zielen. In de afdeeling M o d jo k e rto zijn de meeste ge-
meenten, als te N g o ro , K a r to - r e d jo , fc lin tik , Ledok en
K e d o n g -B a n tin g , - te zamen 923 zielen; - teD ja p a n n a n ,
G e d o n g - to e r ie , Bek g o d jo k , G e la n g , B o lan g , Kewoden,
K a lm a tti en N g rin g a s , - te zamen 40 zielen; - te Soember-
Srewel en Taroekan 47 zielen; - te Moendo-Sewo 46
zielen; — en te M o d jow a rn o , M o d jow ra n g ie , M o d jo ro to ,
Modjosari, Modjodoekoe, M o d jo leg g i en Modjodjedjer, -
te zamen 330 zielen. - De gemeenten onder N g o ro zijn tot het
Christendom gebragt door den landheer van N g o ro , c. c o o l e n ,
die sedert 1829 hiertoe gearbeid heeft; en die, welke onder
D jap an n an tot en met M o d jo d jed je r genoemd zijn, zijn
meerendeeis gestieht door het bovengenoemd Bijbel-, Zendeling-
en Traktaat-genootschap, en door wijlen den in 1858 overleden
zendeling-leeraar j e l l e sm a , die zieh in de dessa Modjowarno
gevestigd had, en de versohillende javaansche gemeenten geregeld
bezocht en tevens over haar en hare meesters opzigt hield.
Al deze gemeenten hebben in de meesten harer kampongs of
dessa’s hare kleine en zindelijke bamboezen kerkjes, die tevens
schoollokalen zijn. Te Modjowarno en te S id o k a ri echter
zijn groote en bijzonder-nette kerken opgerigt. Deze zijn ook
wel uit bamboe zamengesteld, met atap gedekt, en met houten
zitbanken bezet, gelijk al de anderen, maar er is meer tijd en
zorg aan besteed en schijnbaar met meer ingenomenheid en
kennis aan gearbeid. En toch getuigen al de kerkjes der overige
javaansche gemeenten van de liefde en belangstelling, waarmede
ze gestieht zijn.'
De afdeeling M o d jo k e rto , die ik daar even genoemd heb,
is een door de natuur gezegend gewest. De lommerrijke weg,
die er heen leidt, voert ons aanhoudend längs welige sawah’s ,
uitgestrekte velden van suikerriet, en een aantal grootere en
kleinere welbevolkte dessa’s. Na eenige palen rijdens bereiken
we, aan de overzijde der K e d iri-riv ie r, de hoofdplaats, die
p. m. 12 uren gaans van Soerabaija verwijderd ligt, en, even
als het regentschap, M o djokerto heet, doch vroeger H o n o -
Serojo en in jongeren tijd Djapan genaamd was. De kotta-
Modjokerto is zeer net aangelegd, en prijkt met een goed
gouvernementshuis en eenige goede Europesche woningen. Uit
dit gouvernementshuis heeft men uitzigt op een vrij groot
plein, aan welks overzijde het logement en nog enkele steenen-
huizen staan, en eene dessa zieh in het geboomte schuilt. Dit
plein is de aloen-aloen van den regent, wiens dalm ter linker-
zijde er van gelegen is.
Men weet, dat het landschap M o d jo k e rto een gedeelte is
van het oude klassieke land van D je n g g o llo , alwaar in de
8ste 0f 9,1e eeuw der Javaansche sera het eerste koninkrijk gesticht
werd door vorst a m i - l o e h o e e , oudsten zoon van d ew a
k a s o e m a , een’ afstammeling van den stichter van het rijk van
M a ta ram , dien we hooger genoemd hebben. Een paar uren
ongeveer van de kotta liggen de beroemde bouwv allen der
hoofdstad en kraton van het voormalige magtige rijk van
M o d jo p a h it. Die bouwvallen bestaan in eenige Tjandi’s of
tempels van gebakken- of metsel-steen, eenige verminkte beeiden
als: r e d jo ’s of r e tjo ’s, b a n a sp a ti’s of Medusa’s, b o e th o ’s
of r a k s h a s a ’s, - en wijders badplaatsen, poorten en zuilen
(soko’s), en een’ grooten gemetselden en geplaveiden
of bevloerden vijver. Uit de aanzienlijke afstanden, waarop
de ruinen zieh soms van elkander verwijderd bevinden, kan
men tot den omvang der oude hoofdstad besluiten, en uit
de verbazende steenklompen, die ter aarde liggen, de onge-
wone dikte der muren en de hechtheid der gebonwen opmaken.
De Tjandi’s heeten T j a n d i - of D j a t t i - P ä s a r , T j a n d i -
Brawoe , T ja n d i-S a n g g a r -P am a la n g a n en B a d ja n g -