I5U1TJKNZ0J1G. 4 9
uesche kamp, de fraaije inlandsche dessa, den ganscli-sierlijken
aanleg der kotta met haar’ breeden lioofdweg eil nette bmnemvegen,
baar goed onderbouden christenkerkhof, groot gouvernements-
buis en goede kaserne. Ook hebben we er bet agricultuur-
chemisch laboratorium en bet archief voor het mijnwezen, en
nog 6 partikuliere suikerfabrieken en thee- en koffij-tumen te
bezigtigen, en de Industrie der inlanders in bet smeden van goud
en zilver, in bet maken van miniatuur-wapenen, huisraad en ge-
reedsehappen, en in het weven van sarongs, te bewonderen.
Ook moet ik vooral nog eenige mededeelingen doen omtrent
den k ru id n a g e lb o om (Eugenia caryophyllata), waarvan we eene
kleine aanplantiug in den botanischen tuin te B u ite n z o rg aan-
treffen. Die kultuur trekt vooral, en evenzeer als de noten-
muskaat-kultuur, onze aandacht, omdat ze op de M oluksche
eilanden, als Amboina, Sapa roe a enz. eene lioofdkultuur is,
en in vroegere jaren een uitsluitend en vreeselijk-gehandhaafd
monopolie was der Oost-Indische Kompagnie, gelijk ik later
meer opzettelijk zal kunnen mededeelen. — De kruidnagelboom
is een piramidaal gewas met donkergroeue bladeren. Zijne volle
hoogte bedraagt gewoonlijk 2 5 voet met eene oppervlakte van
p. m. 15 voet in diameter. Veelal bereikt liij een ouderdom
van 5 0 tot 1 0 0 jaren, en tiert bet liefst in vochtige, steen-
achtige en goed-beschaduwde grouden. Somtijds draagt liij vrucb-
ten (eigenlijk: bloemknoppen), op achtjarigen leeftijd, maar in
den regel moet hij hiertoe tusscben 1 5 en 1 8 jaren oud zijn.
Voor de voortplanting bezigt men de rijpe vrucht (tjmke-pollong),
of den moernagel, die, zoodra liij van den boom valt, onmid-
dellijk dient: geplant te worden. De moernagelen zaait of plant
men bet best op de wijze, die boven omtrent de notenmuskaat is
opgegeven, namelijk in kisten met goede aarde of humus ten
deele gevuld. Men steekt echter de moernagelen niet in de
aarde, maar legt ze eukel op de aarde, ongeveer. een’ halveu duim
van elkander, en bedekt ze met fijn-gekapt gras. Eene maand
daarna ontwikkelt zieh liet spruitje, en dringt de wortel in
den grond. Bij de verplanting in geregelde tuinen dient