toen genoemd werd, d. i. eene factorij öf handels—kantoor, te
bouvren. Deze logie werd van steen opgetrokken en met paalwerk
van buiten verzekerd, zoodat ze tevens als blokbuis
(benting) tegen een* inlandsclien vijand kon verdedigd worden.
En zoo stond deze logie 78 jaren lang, toen speelman ze in
1680 in een fort, S p e e lw ijk , herschiep, waarvan nog een
bastion, D iam ant genaamd, aanwezig is. Hoogst belang-
rijk is het, wanneer we te O n d—Bantam bet werk van
f. valentijn ter band nemen. Dan komen ons de namen
van eenige Holländers voor, die aan de geschiedenis der
Oost-Indische bezittingen onafscheidelijk verbonden zijn. Dan
meenen we in de bouwvallen, die thans den bodem der
oude boofdplaats bedekken, de schimmen te zien rondwaren
van PIETEE BOTH (1 6 1 2 ), KOEN (1613 tot 1 6 1 7 ), VAN DEN
BEOEKE, COENELIS MATELIEF J r . , VEESCHOOE, VAN WAEEWIJK,
PIETEE WILLEMSZ., JAQUES i/hÉeÉMITE , VEEHOEVEN, VAN HEEMS-
K EEK , VAN DEE HAGEN, G. EEYNST, VAN CAEEDEN, SPILBEEGEN
en l o u e e n s e e a a l . Dan zien we in den geest den admiraal
f e a n ç o is w it t e e t (van 1603 tot 1605 opperkoopman alhier),
die in een gevecht tegen de spaansche vloot in 1610 roemrijk in
de M o luk ko s sneuvelde, en den admiraal w o l f e e t h a e m e n s z .
die in 1601 en 1602 de Portugezen voor immer van Bantam
verdreef!... Inderdaad O u d -B a n tam , onze eerste bezitting op
J a v a , is rijk aan grootsche herinneringen. Dadr stond ook
eens, - nog voor dat Speelwijk in 1680 was gebouwd, en voor
de verdrijving der Engelschen van daar in 1 6 8 1 , — een sterk
kasteel, of liever paleis (kraton), hetwelk zeker Nederlander,
h e n d e ik l o u w e e n s , voor Ba ntam’s sultan had gestiebt. Van
dit kasteel is tbaiis niet anders over dan een muur, die, vol-
gens de overlevering der inlanders,, door vronwen zou gebouwd
zijn. Speelwijk liet men tegen bet einde der voorgaande eeuw
vervallen, en het werd geheel gesloopt, toen de residentie Bantam
door den maarschalk daf.n d e l s in 1810 tot wingewest van
Neêrlands-Indië was verklaard geworden. Alleen de groote
Muhamedaansche tempel of moskee met zijn’ boogen toren staat