verschijiit de hertogin, die men met den titel van toean-ratoe
(mijnheer de koningin) begroet. Goedwillig en spraakzaam, on-
derhondt ze zieh vooral veel met mijne vrouw over hare kinderen,
hare familie-betrekkingen, onze reis, Europa, Holland, enz.
Des anderen daags bezigtigen we de omgeving des kratons
wat meer van nabij, en zien we verscheidene bijgebouwen
en wachthuizen van het corps B a ris s a n , groote stallen voi
paarden, en een groote remise met vele, en daaronder zeer ou-
derwetsche, rijdtuigen, en wijders links van het hoofdgebouw een’
hoogen muur, waarachter de harem is der g o en d é ’s of bij-
vrouwen, - het serail of de gynacée van Zijne Hoogheid.
Buiten de grachten en pleinen van den kraton wonen de
prinsen van het hof van M ad u ra in vrij-goede hier en daar
verspreide huizen. Een paar honderd schreden verder staat het
nette huis van prins s o s r o a d ì n i n g r a t , oudsten haïven broe-
der van den Panumbahan. Dit huis is op europésche wijze
gebouwd en gemenbileerd, en de prinses weet ons op geheel
Westersche manier vriendelijk en voorkomend te ontvangen.
Yan de kotta B a n g k a la n g , welke vroeger A ro s-b a ija
heette, in het 560 dessa’s bevattende distrikt van dien nàam
gelegen, heb ik weinig te zeggen. Ze is thans de zetel des
bestuurs, die weleer 26 païen verder te Bléga of Bàléga en
te Sampang gevestigd was. Hare bevolking is zeer talrijk en
bestaat ook voor een klein gedeelte uit Chinézen. Digt bij haar
ontlast zieh de rivier B an g k a lan g , welke te P o tjo n g ont-
springt, ongeveer 700 bouw’s sawah besproeit , en tot op éen
uur afstands van hare monding met kleine praauwen bevaarbaar
is. In de stad ziet men een goed Assistent-residentie-huis,
benevens een in 1747 gebouwd steenen fort, en enkele Euro-
pésche woningen. Hare kleine haven geeft gereede gelegenheid
tot een’ belangrijken handel.
B a n g k a la n g heeft eene kleine Protestantsche gemeente, be-
staande (1852) uit 114 zielen, waaronder 22 ledematen en
42 kinderen. Yan 1883 tot 1843 was er eene gouvernements
lagere scliool, die echter in laatstgenoemd jaar gesloten werd,
omdat er geen scholieren genoeg waren. In 1855 echter was er
weder een toereikend getal schoolpligtige kinderen aanwezig,
en werd de school heropend.
De omstreken van B an g k a lan g hebben mets bekoorlijks.
Een toertje per rijdtuig, vergezeld door den prins s o s r o , zal
ons er van overtuigen. Dit toertje brengt ons eerst bij den
grooten M is s ig h ie t, die met een’ rand, welke den bm-
nenwand van het gebouw rondloopt en waarop de drie eerste
hoofdstukken of sura’s van den koran geschilderd zijn, ver-
sierd is, - en vervolgens bij de Astana van het vorstenhuis
van M ad u ra , hetwelk de eenige belangrijke piek is, die we te
bezigtigen hebben. Wat al vorsten en vorstinnen liggen hier
begraven! Het is eene groote Nekropolis, een wäre doodenstad,
bewoond door enkel vorstelijke dooden!... Indien we het gindsche
bergje B a to e -p o e g i beklommen, zouden we misschien het eiland
Bawean, oudtijds Loebok of Lobak (ook Baviaan) geheeten,
kunnen ontdekken, hetwelk, op 16 mijlen afstands van O ed jo n g -
p an k a, ten noorden van Madura gelegen en 87 □ palen groot
is, Van dit eiland vindt men eene besehrijvmg m het Tijdschrift
van 1 1-, Jaargang 8, Deel I. Ik heb het op eene reis naar
B a n jie rm h s in op kleinen afstand gezien. Het heeft drie anker-
plaatsen, als: T e lo k -d ja tti, P rom ah an en Sangkapoera.
Zijn hoogste berg heet G o e n o n g - r a d ja of G o e n o n g - tin g i,
doch is slechts 2000 voeten boven de zee verheven. Men vindt
er 5 warme bronnen, en goed timmerhout, als b.v. het k a jo e -
d jam p lo n g , hetwelk met k a jo e -am b a llo overeenkomt. Bij
de dessa Gellam groeijen kajoe-p o e tie -b o omen , en bij de
dessa Ka lompe worden steenkolen gevonden. In de bosschen
houden zieh civet-katten, zwijnen en wilde varkens op, zoo ook
slangen, als de o e la r-s aw a h , -w e lla n g , -h ie r a n , -loewook
en - p e n d j a l l in , en in de boomen springen vele apen rond.
Op ongeveer 1000 voeten hoogte vindt men het meer T e loge k
ä s t ob o, hetwelk vol kleine garnalen is en waann vele meli