privaat-tuin van een’ der voormalige residenten van P a ssa ro e an ,
die er een’ Hollandschen hovenier geplaatst had. Thans zijn al
de Tengerezen warmoezeniers geworden, die P a ssa ro e an en
Soerabaija overvloediglijk van keurige groenten voorzieti.
Kort na onze wandeling in den tuin stegen we weder te
paard om den P rom o en den Dassar te zien. De weg voerde
steeds over hooge steilten en door diepe ravijnen en dalen en
bergstroomen, en tevens door den 7,574 voet hoogen bergpas
van den goenong (berg) Moengal. Overal een wilde natuur, —
overal hooge boomen met mos en a n g r e k ’s bedekt, - overal
woeste tooneelen en schoone vergezigten! Eensklaps stonden we
aan den rand eener breede en p.m. 1000 a 1200 voeten diepe
vallei, - en deze vallei was de Da ssa r of de zandzee! Inder-
daad de Dassar is een zee van wit en glinsterend eenmaal door
den Bromo uitgeworpen zand, die naar gissing eene breedte
heeft van een kwartier unrs bij eene lengte van 2 uren gaans,
en door de hooge en steile bergwanden van den goenong
G e d o llo , den goenong Lemboeng, den goenong Bromo en den
goenong Koembang, als door zoovele duinen, van alle zijden
ligt ingesloten! Zonder twijfel heeft de krater dit zand eenmaal
in vloeibaren staat uitgebraakt, daar de oppervlakte zoo gelijk
! en effen is als de waterspiegel van een meer bij volkomen stilte van den wind. In het midden schijnt een eiland zijn groene
kruin omhoog te steken. Het is de goenong Ba tok, een kegelberg,
waarachter de rookende Bromo als een reus met ontbloo-
ten sehedel zijn’ kalen top vertoont. Het is als of die Bato k
daar als wachter of trawant van den Bromo staat, en zieh
boven het witte zand hoog poogt op te heffen als nieuwsgierig
om in den krater van zijn’ nabuur te zien.
De piek, waar we ons nu bevinden, heeft- ook jets bijzonders.
I l e zijn als tusschen de twee zijmuren eener groote
poort, die in den bergwand is uitgekapt om toegang tot de
zandzee te geven. Links en regts van ons zet die bergwand
zieh voort, en schijnt den ganschen Dassar als een ring te willen
omvatten. In de uitholingen en gaten, die in de gezegde
zijmuren door uitbrokkeling ontstaan zijn, zien we eenige offeran-
den geplaatst, die de goede Tengerezen aan den Bromo brengen,
t. w. rijst en pisang en andere vruchten. Ons gevolg, Muha-
medaansche Javanen, at zonder schroom die offeranden op, en
ontnam alzoo aan den Bromo het voor hem bestemde deel!...
Het trof jn ist, toen we hier stonden, dat er eenige bij elkander
behoorende menschen door of over de zandzee gingen en
dus beneden ons passeerden; en nu konden we eenigzins de
diepte peilen, welke we voor onze voeten hadden, omdat deze
menschen in ons oog inderdaad ganzen of eenden schenen te
wezen, - en zulks te meer omdat ze, naar inlandsche gewoor.te,
niet naast elkander, maar achter elkander gingen, even als ganzen
en eendvogels plegen te doen. Men had mij vroeger wel eens
gezegd, dat de menschen, die men van dit p.m. 1,200 voeten
hooge pnnt door den Dassar ziet gaan, veel op vogelen gele-
ken, maar ik had de verhalers in stilte verdacht dat ze eene
hyperbolische spreekmanier bezigden en de zaak vrij-wat overdre-
ven. Het was echter zoo als men mij verteld had. De 8 a 9
mannen beneden ons en achter elkander over den D a s s a r gaande
konden inderdaad met eene rij waggelende ganzen of eenden
vergeleken worden.
Toen we ons eenige oogenblikken met ons optisch bedrog
vermaakt hadden, stegen we van onze paarden en leidden ze aan
de hand, om te voet den in den bergwand uitgekapten en bijna
perpendiculair-nederdalenden weg, die al slingerend en kronke-
lend naar den Dassar voert, af te gaan. Velen van ons gevolg
bleven echter te paard, en droegen den viervoeter de taak op,
om ze beneden te brengen. Dit is evenwel vrij-gevaarlijk, swanf
als de klepper uitglijdt of struikelt of een’ misstap doet,
dan kan dit accident aan man en paard misschien het leven
kosten. We kwamen nogtans allen zonder ongeval beneden,
en renden de vlakte der zandzee over. Door de vele
regens was het zand sterk zamengepakt, zoodat de hoeven der
paarden er niet alleen niet inzakten, maar zelfs zoo klaar en