D E R D E N B O E K S
E E R S T E H O O FD STU K .
JEÈladz. 113 ( 1 ) . Geduurende de zes weeken *
welke wij op Otahiti en op de Sociëteit - Eilanden
doorgebragt hadden, waren wij zeer verkwikt, en
van het fcheurbuik en de gal-ziekten volkoomen
weder herfteld; daarentegens kwamen ’er venerie-
ke ziekten te voorfchijn, met welke bijna de helft
der matroozen befmet gevonden wierd; zij waren
egter, over het geheel, zoo boosaartig niet als in Europa.
OEDiDEE had ons dikwijls verzeekerd dat zij
op Otahiti en de Sociëteit-Eilanden reeds beftonden
voor de aankomst van kapitein w a l u s in het jaar
1768, en hij zeide uitdruklijk dat'zijne eigen moeder,
verfcheiden jaaren te vooren, op Bolabola, aan deeze
ziekte geftorven was. Dus zou dan de oorfprong der-
zelve, in verfcheiden deden der waereld, tot hier toe
doorgaans aan eene geheel verkeerde oorzaak zijn toe-
gefchreven. Zedert bijna drie honderd jaaren hebben
onze Moralisten de Spanjaarden befchimpt, omdat de
geneesmeefters hun de fchuld gegeeven hebben dat zij
deedeeze
ziekte uit Amerika tot ons overgebragt hebben ,
,<?n egter is het nu onlochenbaar bewezen dat men die
in Europa kende eer Amerika ontdekt was (*)*
Even zoo voorbaang hebben de Engelfche en Fran*
felle zee - vaarers elkanderen ook verweten dat die
vreeslijke ziekte door een yan beiden onder de goede
Tahitiers gebragt is geworden, daar deeze egter reeds
lang te vooren van deeze ziekte aangeftooken geweest
Zijn en die zelf? weeten te geneezen ( f ) . Ja, dat
nog meer is , het gift fchijnt hier reeds even zoo zeer
verflompt en verzwakt te zijn als in Zuid-Amerika.
Dit volgt bij diergelijke ziekten niet eer, dan wanneer
Zij reeds eenen geruimen tijd gewoed hebben, doelt
de gezonde luchtftreek en hunne eenvoudige kost kan
daar aan ook veel toegebragt hebben. Voor het overi*
( * ) P E T R . M A R T Y R A B A N G L E R I A Decad. Ame*,
rifi. Differtation fur 1'origine de la Maladie Fénérienne ,
f ar Mr . s a n c h e z , P a r is 1 7 5 2 , en Examen hiftoriqud
fur l apparition de la Maladie Fénérienne en Europe,
L i s b o n n e 1 7 7 4 .
‘ D a t d it onloochenbaar bewezen z o u d e z i j n , z u l le n z e e r
v e e le g e le e r d e n d en H e e r f o r s t e b n ie t t o e g e e v e n , e n
d e f c h r i j y e r s , w e l k e h ij h i e r , t o t i la a v in g v a n z i jn g e v o e g
i e n , a a n v o e r t , z i jn d o o r a n d e r e g e n o e g z a am w e d e r le g d .,
H s t r u e h e e f t r e e d s h e t t e g e n d e e l b e w e z e n , en is d o o r
s a n c h e z n ie t o v e r tu ig e n d w e d e r f p r o o k e n , g e l i jk h a l l e r
en v a n $w i e t e n g e t u ig e n . A I z o o h e t h ie r d e p la a ts
n ie t is om o v e r die o n d e rw e r p b r e e d u i t t e w e id e n , z a l i k
d en l e e z e r v e rw i j z e n t o t h e t w e r k v a n c h . g i r t a n n e r ,
Ferhandeltng over de Venerifche Ziekte, Leyd, 1 7 9 6 , d a a r
h e t g e v o e l e n v a n A S T R , u e k o r t en g r o n d ig b e w e z e n w o r d r .
. , , V E R T A A L E R .
C f ! «ïeo1 vergelijke I Deel bladz. 370.