Het is even zeeker dat dit laatfle volk kennis,
aan ijzer had, en het met de grootfte gretigheid
kogt, toen Kapitein wallis Otahiti ontdekte,
en deeze kennis konden zij alleen verkregen heb4
ben door middel van die nabuurige eilanden, daar
bet eerst was agtergelaaten. Zij erkennen ook
dat dit waarlijk het geval is geweest, en zij hebben
ons zedert gezegd dat zij het in zulk eene
groote waerde hielden voor de aankomst van
Kapitein wallis, dat een Opperhoofd op Otahiti
, dat twee Ipijkers in zijn bezit had, geen
klein voordeel deed met dezelve aan zijne nabuuren
te verhuuren om gaten te booren, als zij het op
hunne wijze niet doen konden of het hun te lang-
wijlig was (*) . De mannen van de Societeit-
Eilanden, die wij op Wateeoo vonden , waren
daar henen gedreven lang na dat de kennis en
bet gebruik van ijzer dus onder hunne landslieden
W.as ingevoerd, en, fchoon zij waarfchijnlijk
niets van hetzelve bij zig hadden, zullen zij natuur*
( f ) Vader c a n t o v a maakt ook gewag, van zulk eene
voordeelige inkom fte , welke de Opperhoofden van de
Caroline*-Eilanden van het gebruik van Ipijkers trokken»
Si par hazard utv vaisfeau étranger laisfe dam leurs isles
quelques vieux morccaux de fer ijs appartiennent, de
droit, aux Tamoles, qui en font faire, des outils, le mieuoq.
qu'il est posfibte. Ces outils font un fond, dont le Tamole
tire un revenu conjiderable, car il les dontfe $ louage &
$e louage ft paye asfez cher, p. 114,
cuurlijk en gemaklijk op dat eiland hunne kennis
van deeze kostbaare (lof door befchrijving
van dezelve hebben medegedeeld. Door het volk
van IVateeoo konden die van Herveys - Eiland
wederom dat verlangen zijn ingeboezèmd om iets
van hetzelve te bezitten , waarvan wij geduu-
rende onzen korten omgang met hun bewijzen
hadden.
De befchouwing van deeze feiten verklaart
genoegzaam hoe de kennis van het ijzer door
deezen oceaan verfpreid is tot eilanden, die nooit
eene onmiddelijke gemeenfehap met Europeaanen
gehad hebben, en men kan ligtlijk begrijpen dat
daar Hechts de historie van hetzelve is verhaald,
of maar een klein ftukjen van hetzelve is agtergelaaten
, ’er zoo veel te meer graagheid door de
inboorlingen zal betoond worden om ’er over-
vloedigen voorraad van te bekoomen. De toe**
pasfing van deeze bijzonderheid op het tegens-
woordig geval is baarblijklijk. Het volk van
Atooi of Oneeheow kan, zonder ooit door Euro-
peaanen voor ons bezogt te zijn, het bekoomen
hebben van tusfehen beiden liggende eilanden,
tpsfehen hen en de Dieven - Eilanden , welke
door de Spanjaarden bijna altijd zijn bevaa-
ren geworden (*) zedert den tijd van mag el -
HAE N S
(* ) De Spanjaarden hebben die eilanden niet alleen beoogt,,
maar ’er z\g z$Jfs op nedergezet om de inboorlingen tot
A a 5 Chris.