l'ijke allée en a lam éd a of wandelplaats vormen. Achter het
woonhuis, op ongeveer honderd schreden afstands naar het
gebergte lieen, zijn twee gemetselde badplaatsen, die hare
lieldere en koele wateren van de B a to e -G a d ja 1 ontvangen,
terwijl digt längs het linis de smalle W a a i-G a d ja of Olifants-
rivier (waai beteekent: water) stadwaarts heenvloeit. Aan den
zuidelijken oever dezer rivier vindt men d e 'huizen der Europe-
anen, de buurten der inlandsche Christenen en de wijken of
kampen der Chinezen , Arabieren , Moren en andere zoogenaamde
vreemde Oosterlingen, benevens de groote bestraatte passer of
marktplaats, die op 64 pilaren rust, en een dak van 30 voeten
hoogte heeft. Een ander riviertje. dat almede längs de stad
vloeit, en B a to e -m è r a of roode ste en genoemd wordt, ont-
last zieh bij de Muhamedaansche kampong- B a to e -m è r a , terwijl
nog eenige andere riviertjes, t. w. de B a to e -g a n to n g of
h a n g e n d e s te e n , de A la , de W a aW tita r , de W a a i-T om o
en de N ito e , zieh meer of min in de nabijheid der stad in de
Binnenbaai entlasten. In het achter de stad gelegen S o y a -
gebergte vindt men twee spelonken of grotten van kalksteen,
t. w. B a to e -g a n to n g (hangende steen) en B a to e -lo b a n g
(u itg e h o ld e ste en ), en verder een’ vaterval, die in een der
spelonken ontstaat. Beze waterval kan welligt vergeleken worden
met de B a n jo e—p a h i t , een’ waterval, die op 5,330 voet
boven de zee aan den Z. W. voet van den berg W id o d a ren
op J a v a te zien is, en aan een beek op het Idjeng-gebergte
het aànzijn dankt. B a to e—lô b an g wordt vooral door de vreem-
delingen bezocht, en is om zijne vele cellen of kamers en
pijlers van druipsteen of stalàktiek van verschillenden vorm en
fantastische gedaante der bezigtiging overwaardig (1). In een
der cellen, en wel in d ie , welke het verst van den ingang
(1) Eene legende omtrent deze grotten is mij niet bekend. Ze schijnen nimmer
tot woonplaats van Anachoreten (B e tä p a ’s) gediend te hebben, gelijk,zoovele grotten
op Java. Ook de Chinezen van Ambon offeren er niet bij, gelijk de Chinezen
van S am a r a n g bij de grot van B o d jo n g (ten zuiden van S am a r a n g bij de
kampong B o d jo n g in de nabijheid van den buskruidrnolen) plegen te doen.