scheide.ne goede liuizen, en een in aanbouw zijnde kerk en
schoollokaal. De oude k e rk , een gebouw van planken, stond
op het invallen, en de nieuwe k e rk , mede een planken gebouw,
werd rondom de oude kerk opgetrokken, zoodat,
wanueer de • nieuwe en grootere kerk voltooid zou zijn, de
oude en kleinere zieh binnen in de nieuwe als in een sa ro n g
of koker zou geplaatst vinden! Tot dit denkbeeid was men
geleid, 1°. omdat men geen andere of betere plaats voor de
nieuwe kerk wist, en 2S. omdat men zoo doende van de oude
kerk kon blijven gebruik maken, totdat de wanden en het
dak der nieuwe kerk gereed zouden wezen.
De gemeente van Toehalia telt 867 zielen, waaronder 366
ledematen en 390 kinderen, Aan het schoolonderwijs narnen
223 leerlingen deel.
Vau Toehaha .u it, alwaar ik in een aan den Eadja toebe-
hoorend huis logeerde, bezocht ik de kleine negorij M ah o e,
alwaar de gemeente 84 zielen telt, en hieronder 36 ledematen
en 42 kinderen. Deze negorij, — op f paal afstands van
Toehalia en aan den hoofdweg des eilands gelegen, - behoort
onder den Eadja van P a p e ro e , doch de gemeente gaat ter
kerk te To eh aha. Er is eene zeer goede partikuliere. school,
die sedert 1819 door eene weduwe, met name f. latumahina,
gehouden wordt. In 1853 gaf ze aan 42 kinderen, die hare
school bezochten, g r a tis onderwijs. Dat het Indisch Gouvernement,
van hare belanglooze en veeljarige goede diensten nu
ondeTrigt, deze diensten weldra op edelmoedige wijze heeft er-
kend, behoeft wel niet gezegd te worden.
De negorij Ih am a h o e , werwaarts ik vervolgens heenging,
ligt op 2 palen afstands van To eh aha. De aanblik dezer
groote en op een’ heuvel aangelegde negorij maakt een’ goeden
indruk op den bezoeker. Ze strekt zieh aan de Noordzijde van
Sap a ro e a längs de- oostkust der baai van Toehaha u it, en
schuilt zieh onder het lommer van ongeveer 6,500 kokospalmen.
Hare breede hoofdstraat of hoofdweg eti hare breede dwars-
straten zijn allen met levende paggers (hagen) omboord. De
gansolie negorij door zijn deze paggers in regte lijnen aange-
plant, en daar achter staan de zindelijke huisjes almede groo-
tendeels in regte lijnen geschaard. De kerk, het schoollokaal,
en de woning van den P a t t i , bij wien ik gastvrijheid genoot,
zijn gebouwen van steen, en zien er goed en beider uit. De
gemeente telt er 874 zielen, waaronder 387 ledematen en 404
kinderen, en de school is met 199 leerlingen bevolkt.
De kruid-nageltuinen, welke de negorij te verzorgen heeft,
zijn met ruim 6,000 boomen beplant.
Voorts bezocht ik de negorij N o l lo th , welke een eind
weegs voorbij de kleine, met ruim 200 a 250 Muhamedanen
(meest goudsmeden) bevolkte, negorij Ih a gelegen is. De
afstand van Ihamahoe naar N o llo tli is slechts 20 minuten
of 1 paal gaans, zoodat ik rnij • spoedig aan het huis van
den Eadja van N o llo th bevond, bij wien ik gastvrijheid
genoot. De negorij, die hij bestuurt, is een groot en open
met eenige breede wegen doorsneden vlek, gedeeltelijk aan de
oostkust der baai van T o e h a h a en gedeeltelijk aan de noord-
kust des eilands gelegen. Door een aantal kokospalmen omringd
en beschaduwd, ziet ze er aangenaam uit. Hare gemeente
telt 945 zielen, waaronder 443 ledematen en 379 kinderen.
Van deze laatsten gingen er 211 ter school. Eene groote steenen
kerk was er in aanbouw.
In het jaar 1655 werd hier een sterke vesting gestiebt, die
H e t H u is te Velzen heette, en in lateren tijd verrezen er
de forten D e lftsh a v e n en Buyskens.
Bij mijne wandeling door het dorp kwam een der g la d d a k ’s
of kampongs-honden op den inval om mij een aandenken
te geven. Plotseling en s til, en zonder brommen of blaffen,
sprong hij van onder een pagger te voorschijn en gaf mij een’
geduchten beet. Door vriendelijke geneeskundige hulp van den
toenmaligen dirigerenden officier van gezondheid der l e klasse,