peanen. Doch de passangrahan op J a v a is sleclits uit ruwe
eil oiigeverwde planken zamengesteld, die los »aast elkander zijn
vastgespijkerd en door de groote reten vrijen toegang aan den wind
geven, terwijl 5 a 6 soms ruwe stoelen met planken-zittingen
en 1 ot' 2 bald-bal£’s van bamboe het ameublement uitinaken ,
en 2 of soms 4 kleine kamertjes met een bamboezen slaapplaats
of ledekant (dikwijls zonder k lam b o e ’s of gordijnen,) van het
zoogenaamde binnenstuk of van de galerij zijn afgeschoten. De
reiziger op Ja v a moet zieh in een’ passangrahan alle ontbenng
en gemis van comfort getroosten, maar de reiziger in de Mena -
hassa vindt in de lodjie’s bijna alles, waaraan Inj m zijn eigen
liuis gewoon is. Trouwens de lodjie’s hebben ook nogeenehoo-
gere bestemming dan de passangrahan s, daar ze tevens tot raad
huizen of vergader-zalen dienen van het bestuur der afdeelingen,
distrikten eil negorijen.
Van L o tta -, hoofdplaats van het distrikt K a k a s -k a s s e n g ,
en op p. m. 500 voeten boven de zee tusschen den berg
E m p o n g en den uitgebranden vulkaan L o k o n g gelegen,
vervolgden we den breeden .weg längs den berg M a s -a ra n g
en den almede uitgebranden vulkaan R em o k k an , passeerden
de met 680 huisgezinnen bevolkte negorij K a k a s -k a s s e n g , en
kwamen na mim 4 uren rijdens te Tomohon aan. Het gelieel
trajekt van Menado naar Tomohon levert zoo veel afwis-
seling op, dat de uren als voorbijvliegen. Eerst eenige Kakao-
tuinen en notenmuskaat-aanplantingen, - dan de kampongs
N e g r i e - b a h r o e , T o n g k e jn a , T im o h o , S a v a n g a n , Ti-
no o r en K in ilo , - dan weder bergen en bosch en nvieren, -
en dan weder vlalden en gehuchten en rijstvelden en stroomp-
jes. En dat alles verlieht, zoo als wij het troffen, door een
heldere -zon, die hier en daar breede schaduwen van berg en
woud en boomen op den weg afteekende.
Van de notenmuskaat-kultuur heb ik vroeger reeds gewaagd,
doch van de kultuur van Kakao dient hier een woord gezegd
te worden. De vrucht, van den kakao-boom, die den Botanr