Moluksche vorsten om de Christenen nit te roeijen, doch liet
zieh in 1558 met velen der zijnen door den bovengenoemden
Roomsch—Katholij ken priester . n u g n e s | die door e e a n c is c u s
x a v e e i t j s van M a lak k a naar T e rn a te ontboden was, tot de
Katholijke kerk bekeeren en doopen. In 1609, kort na de
overineestering door de Nederlanders van het aan de zuidwestkust
gebouwde fort B a rn e v e ld , onder sim on ja n s z o o n h o e n , sloten
de Hollanders op den 1 0den December een verbond of traktaat
met de vorsten van T e rn a te en B a tja n om de Spanjaarden
en Portugezen te verdrijven, en werd de eerste Nederlandsche
gezaghebber (met name a . v a n d e e d u s s e n ) te L ab o eh a aan-
gesteld. In 1627 werd de door n u g n e s te B a tja n gestichte
Boomsch—Katholijke gemeente, die toen misschien reeds tot de
Protestantsche kerk was overgegaan, door den vorst van B a tjan
en den S e n g a d jie van L a b o e h a , zoomede door den Spaan-
schen gouverneur van Gamma—lama op T e r n a te , in een’
opstand betrokken, welke ten doel had de bezetting der 0 . I.
Kompagnie in het fort B a rn ev e ld om het leven te brengen.
Dit verraad, door ja c o b l e e e b e e , die als Nederlandsch land-
voogd te Mala jo e op T e rn a te resideerde, ontdekt, en door
zijn spoedig vertrek met het schip de goede Hoop naar
B a tja n verijdeld zijnde, w'erden de Laboeha'’», dat is: de
Christenen, die te L a b o e h a rondom het fort woonden en onder-
danen van den Sultan gebleven waren, door de 0 . I. Kompagnie
tot onderdanen van het Nederlandsch gezag verklaard. i
In 1775 eindelijk sloot de koning van B a tjan met den
Sultan van T id o re een verbond om de Hollanders van de
Moluksche eilanden te verjagen, doch zagen beide vorsten zieh
in hunne bedoelingen teleurgesteld.
En nu wordt het tijd, dat vre B a tja n verlaten, en de
teragreis naar T e rn a te aannemen. Het stoomschip M ak a sse r,
waarmede we te B a tja n gekomen waren, had reeds des anderen
daags, nadat we ons aan wal begeven hadden, zijnen togt naar
Am b o in a en Banda voortgezet. Doch reeds op den, 6l!en
Augustus kwam het roei-vaartuig opdagen, hetwelk ons, volgens
afspraak, de Sultan van T e rn a te zond om ons af te halen.
Dit vaartuig was een P ra a uw -B a n k o , bemand met 50 roeijers, -
of eigenlijk sch ep p e rs, dewijl men in de M o lukkos en op zoo
vele andere plaatsen van den Indischen Archipel zieh weinig van
roeiriemen (dajong) bedient, maar meer gewoon is om met schep-
riemen (sendok of lepels) te scheppen, of wel om te pagaaijen.
Aan boord der ruime en groote praauw bevonden zieh de beide
I la k im ’s of sekretarissen'van den S rie -p a d o e k a (Z.H.), be-
uevens de noodige stuurlieden, een loods, een kok, en een goede
(voor p. m. 8 dagen toereikende) voorraad van rijst en sago-brood
of sago-koekjes voor de schepelingen. Natuurlijk konden we
met ons vaartuig den weg niet nemen over de opene zee, die
we met de Makasser hadden doorgestoomd, want dan liepen
vre groot gevaar om bij eenigzins harderen wind of hooge golven
om te slaan, of wel om door de hevige stroomen weggevoerd te
worden en nimmermeer terug te keeren. We kozen dus den
weg längs de oost- of binnen-zijde derzelfde eilanden, welker
west- of buiten-zijde we aan bakboord van de Makasser gezien
hadden, en dus door de vele zee-straten, die ik een -weinig hooger
reeds heb opgenoemd. Onze proviand van rijst, hoenders, groen-
ten, drinkwater, beschuit, eijeren, vruchten enz. was in den
vroegen morgen van den 7del> aan boord gebragt, en tegen acht
uren in den ochtend staken we van wal, om niet minder dan
50 zeemijlen roeijende af te leggen!... En nu zijn we op reis!
De Hollandsche vlag waait breed u it, - de gong en tifa
(bekken en trom, tvree veel geraas makende instrumenten) slaan
de maat voor 50 scheppers, en onze praauw klieft de stille
wateren der A m a s in g -b a a i met groote snelheid. Ter helft
der baai sturen we regts af, den hoek van Awango om, längs
de eilandjes Ra en D e k a t, en de S tra a t-M am b o e a t in, welke
door de eilanden B a tjan en B o ta n g -lom a n gevormd wordt.
We passeren de eilandjes Mamboeat en M am b o e a t-d e k a t,
en laten tegen den avond te Sewakie ons houten ankertje