hetzij ter verdrijving der lästige muskieten, hetzij om de tijgers,
zoo die er z ijn , op een5 afstand te houden, hetzij eenvoudig
ter verbranding van kreupelhout, glaga of allang-allang, ter
ontginning of aanleg van ladangs of tagal—velden, of ter aan-
planting van turksche tarwe en andere tu in - en moesvruchten. (1)
En nu gebenrde het juist dat elken avond een aantal zulke vuren
op de bergeu en heuvelen rondom de baai van T e rn a te
flikkerde, en kon de verbeelding wanen, dat al die bergen en
heuvelen hun ter eere een Serenade ontvingen, en dat de berggees-
ten voor de vensters hunner donkere kasteeleii hunne liebten ont-
stoken hadden, om van hunne aandacht te doen blijken, of dat ze
zelven uit die vensters met vorige oogen op de baai neder-
z a g e n ! .... Het gansche strand van T e rn a te wemelde van
Christenen, Inländers, Chinezen, Arabieren en andere Ooster-
lingen om te zien en te hooren, en een menigte met wappe-
rende vlaggen en wimpels versierde en met brandende flambouwen
(obers of dammers) verlichte praauwen en o rem b a a i’s gleed
heen en weder door de baai, of lag bedaard rondom het oor-
logschip te drijven!
Over het algemeen was de vaart in de baai van T e rn a te ,
tijdens mijn verblijf aldaar, zeer levendig. Er lagen of zeilden
of roeiden eenige kleine Samp an 5s en handelsvaartuigen der
Sangier-eilanden, vele Korra-korra5s van B an d a , en eenige
praauwen van H a lm a h e ra , en K e ij, en enkelen van Papoea
en Nieuw —G u ine a . Tusschen deze praauwen door kwam het
stoomschip Ambon dampende en snuivende binnen, en dreef
het Neerlands—Indisch kustschip Ce cile statig en met volle
witte zeilen henen. Een aantal scheppraauwen en pakatora5s,
die vaak een5 opgerigten bladerrijken boomtak tot zeil ggbruikten,
stak naar T id o re of G ilo lo over, of stuurde op het steenach-
(1) De zeeroovers bedienen zieh, gelijk we later zien zullen, van zoodanige
vuren als nachtelijke Signalen.
tig strand der hoofdplaats aan, terwijl van tijd tot fijd een
grooter praauw onder veel geraas en maatgeluid van gong en
t i f a , of van ta ta b o e a n (gamlang), pijlsnel den zilten plas
doorkliefde. De meeste drukte hragt echter de van M a n illa
körnende Spaansche brik K om m e tta aan, die, onder Soloksche
vlag en door den kapitein vioente suarez gevoerd, hier vele
dagen lang ten anker lag. Het vaartuig had ■ een lading in
van zijden en lijnwaden, madapollam5s en calico5s of sitsen,
ananas- en gras—linnen, k a in - p o e t i , mera en t j i t a (witte en
roode en gehloemde katoenen) 1 en thee en sigaren enz. enz.,
voor T e rn a te en Menado en Ambon, en zou later weer met
eene lading karet, en paarlen, en vogelnestjes, en tripang,
en haaivinnen, en verwhout, en kakao, en paradijs-vogels, als
retourlading, huiswaarts keeren. Laatstgemelde artikelen komen
längs de kusten van T e rn a te en Papoe a en omliggende
eilanden, en öp de reven en banken der Moluksche wateren
en in het binnenland meer of minder overvloedig voor ; terwijl
hetgeen op deze eilanden in sago, milo, wilde noten, noten-
muskaat, boomwol, katoen, rijst en tabak wordt geproduceerd,
niet tot uitvoer bestemd wordt, omdat de hoeveelheid alleen
toereikend is voor de eigen consumtie der bevolking.
Onder de inlandsche kinderen van T e rn a te zijn er enkelen,
die kleine tuinen of aanplantingen van kakao- en notenmuskaat-
boomen en peper-ranken hebben, of die zieh op het handwerk van
smid, koperslager, timmerman, schoenmaker of kleedermaker
toeleggen. Sommigen ook gaan in de kakao-tninen, die in de
omstreken van den hoog aan de berghelling geplaatsten s e in p o st
en elders gelegen zijn, .op de jagt van groene duiven, en van
p e n ik i’s of k a lo n g ’s (vledermuizen), die hier gaarne gegeten
worden, alsmede in de noten- en pepertuinen op de vangst. van
lo e r i5s, p a rk ie te n , k a le h a5s, k a k a to e a 5s en hobo s, die ze
' aan de huizen rondventen of op de vreemde schepen ten ver-
koop aanbieden. De veikoop dezer vogels en der van Ceram
en Papoea aangevoerde kroonduiven en paradijsvogels beloopt