geslagen, en had de S um a tra welligt 12 man liarer équipage
te betreuren gehad ! X[ulat. de zeilen nu waren tegengebrast
om de sloep in te wachten en hare bemanning .weder aan
boord te nemen, werd de steven gewend, en liepen we met
bezeilden wind tussehen L is s a le tta of T a n jo n g -K a rb o uw eu
T a n jo n g - ro e b a de baai van K a jé li in. Aan stuurboord
schemerden de vlakten v a n F o g g i, H e tlim a en W a a ilé a in het
ver verschiet, en aan bakboord zag men een hakkelig gebergte of
heuvelland, waarop eenige sago-bossehen tierden en vele
K a jo e -p o e ti-b o om en hunne witte stammen (1) en fijne takjes
en bladeren vertoonden. Aan den achtergrond der baai, die twee
groote bogten vormt, ligt de hoofdplaats K a jé li digt aan den
oever. Op 5 à 6 kabellengten van den wal kwam de S um a tra
ten anker, en verscheen weldra de gezaghebber van B o e ro e ,
de heer d e f r è t e s , aan boord. Eenige oogenblikken later
roeiden de heer k am en ik met den gezaghebber naar de
groote zandplaten, die voor de landingsplaats gelegen en op
vele plekken met zeewater overdekt zijn. Hier stonden de noodige
draagstoelen en eenige koelie’s of dragers, om ons over de
natte banken heen aan het strand te brengen. Weldra stapten
we uit en bevonden ons aan wal. Het terrein is hier zeer
laag en modderig, en begint eerst drie à vier honderd schre-
den verder eenigzins te rijzen, om dan in heuvelland over
te gaan. Aan den voet van dit heuvelland ligt het fort
D e fen sie aan den linker-ingang van het Christendorp, en
staat het nette en net-gemeubleerde Gouvernementshuis, waarin
de gezaghebber ons gastvrijheid bood. Al dadelijk werd de
Christenwijk, die, even als de Muhamedaansche wijk L is e lla ,
onmiddellijk achter het Gouvernementshuis ligt, door ons be-
zocht. We zagen er een paar hoofdwegen of hoofdstraten en
eenige dwarswegen, die tamelijk-breed en aan beide zijden met
(1) Waarschijnlijk is de witte schors dezer boomen de oorzaak, waarom ze den
naam van K a jo e -p o e t i (wit hout) dragen. De bladeren zijn donker-groen, smal
en spichtig,3en de takjes zeer rank en dun. Ik kan de bladeren en takjes het best
met die van den t r e u r w i lg vergelijken.
vrij-goede huisjes van bamboe en g ab b a—gab b a bezet waren.
Ook bezochten we het kerkje, een vrij-goed gebouw van bamboe,
en het schoollokaal, waarin we 43 leerlingen verzameld
vonden. De inlandsche gemeente telt er 202 zielen, waaronder
46 ledematen en 71 kinderen. De eerste zendeling-leeraar op
Boeroe of te K a jé li was j . e . b o r m e is t e r , die er van 1822
tot 1829 arbeidde en er overleed. Hij werd tien jaren later of
in 1839 opgevolgd door wijlen den zendeling-leeraar p. k e i j z e e ,
die er slechts zeer kort werkzaam was.
De bevolking van Boeroe en de ingezetenen van K a jé li vinden
hun bestaan in het vleehten van matten en stroo-lappen of zeil-
matten, en het maken van aardewerk, - het trekken of stoken van
welriekende oliën, en vooral van de verwarnende, krampstillende
en geneeskrachtige k a jo e—p o e ti-o lie , - het bereiden van sago-
weer en van het door de Alfoeren zoo geliefde Koolwater, en
van d e n d in g of gedroogd herten-vleesch, - het kweeken van
vruchten, als: klappers, oranje-appelen, citroenen, limoenen,
ananassen en pisaug, - het verbouwen van rijst, koffij (1),
gerst, k a tja n g of boontjes, tabak en katoen, - het aanplanten
van aardappelen, die vooral aan de zuidkust welig voortkomen en
bijzonder goed van smaak zijn, - het kloppen van sago, - en
in de vischvangst, handel en scheepvaart.
Digt bij de Christen-wijk of negorij, doch meer naar den
oever der baai, liggen 10 Muhamedaansche negorijen of
wijken, die gezamentlijk met ruim 1400 zielen bevolkt zijn.
Ze strekken zieh in eene lange rij aan twee zijden van het
fort uit. Eenige ri-viertjes of rivier—armpjes , als de Wasal —
boeta, Saskalwane, W a a i-g o e n a , M a k re lla , W a a i - b a r a ,
W a a i-m o n i, W a a i-so ew e l en L is le s s é loopeu er längs
en midden door heen, zoodat de negorijen bijna allen als door
».
(1) < In 1853 waren er 140,000 koffijboomen in tuinen äangeplant, en bedroeg
de produktie van rijst 28,380 k a t t i’s. De rijstvelden besloegen eene oppervlakte van
2000 □ roeden.