niet meer. En het is te betwijfclen of het bedoelde kerkgebouw
ooit deze bestemming gehad heeft. Van dit kerkgebouw zijn
nog vier kale muren overig. Het is van binnen nagenoeg
geheel met gras begroeid, en men vindt er tusschen de opge-
scbotene struiken een’ enkelen zerksteen met gebeiteld opsehrift.
Bladz. 69. Dat de huizen hier meest allen van hont zijn,
heb ik niet knnnen bespeuren. Ik ken slechts een heerenhuis,
dat van hout is opgetrokken. Het stond weleer op G ro o t—
B a n d a , tusschen g ro o t— en k l e in -W a l in g e n , en diende
tot een lusthuis van den Resident kamphuijzen. Na zijn over-
lijden, werd het voor afbraak verkocht en op N e ira overgc-
plaatst. Voorts zijn de huizen meest allen van steen. In de
kampongs worden de woningen veelal halfsteensmuur opgetrokken,
en verder w'orden de wanden van gespleten of gevlochten
bamboe gemaakt en de daken met atap gedekt.
Bladz. 70. Ongezond kan men B a n d a tegenwoordig niet
noemen. Bij overgangen van groote bitte en, guur weder, hoort
men nu en dan van koortsen, doch die weinig beteekenen en
niet lang aanhouden. Ik ken verscheidene Christenen, die eenen
ouderdom van 70 ä 80 jaren hebben bereikt en nog vlug ter
been zijn. De sterfte onder de kinderen der inlanders is zeker
niet gering. Maar gemakkelijk laat. dit zieh verklären uit de A
weinige zorg voor die teedere wichten, en uit de sterke voeding.
Nog weinige dagen oud, wordt den zuigeling eene hoeveelheid
b o eb o e r (weeke rijstpap) met geweld ingestopt, bij'welk gezigt.
men zieh menigmaal verwondert, dat het kind niet dadelijk dood
blijft. Dit is eene diep-ingewortelde gewoonte, die zieh- met
moeite zal laten afleeren. Inzonderheid was vroeger de sterfte
groot onder de kinderen der slaafsehe bevolking. En de oor-
zaak hiervan was vooral ook, dat de slavinnen te spoedig na
hare bevalling de inzameling der noten hervatteden. De pas-
geborene werd overäl medegedragen en aan allerlei weder bloot-
gesteld. Thans is door het Bestuur een menschlievende maatregel
genomen. Eene zwangere slavin moet eene maand voor
hare bevalling in het bannelingen-hospitaal te N e i r a worden
overgebragt. Onder eene getrouwe oppassing en goede verzorging
wordt zij daaruit niet ontslagen, dan twee maanden na haar
kraambed; terwijl er voor gewaakt wordt, dat het kind, ten
minste gedurende die twee maanden, geen ander voedsel erlaDgt
dan de moedermelk. Van deze heilzame voorzorgen mag men
zieh een’ längeren levensduur der kinderen beloven. Eaalt hier
de uitkomst niet, dan kan de slaafsehe populatie weder in
weinige jaren zijn toegenomen.
In de maand December waait hier geen oosten-wind, maar,
even als op J a v a , westen-wind, en in Mei geen westen-wind,
maar oosten-wind. Het onderscheid bestaat daarin, dat gedurende
de oost—moesson hier veel regen valt en zware winden
waaijen,,. terwijl de west-moesson meer stille en warme dagen
geeit, soms door regenbuijen afgewisseld.
Over de slechtheid van het zoete water op N e i r a valt weinig
te klagen. Ik heb het tot nu toe met den meesten smaak
gedronken. Regenputten vindt men in bijna alle huizen, en ze
zijn zeldzaam ledig. Velen laten het water halen van het perk
C om b ie r, waar het längs een bamboezen p a n tjo ra n g (goot of
waterleiding) uit het gebergte naar het strand wordt afgeleid.
Ik zou aan dat water de voorkeur geven, doch, bij gemis van
een martevaan (aarden watervat), heb ik mij met het water uit
mijn’ put vergenoegd.
Bladz. 71. Waar ik dien overvloed van vruchten zoeken
moet op B a n d a , beken ik niet te weten. De pisang en de
doerian zijn er menigvuldig. Maar schaarsch is de mangistan,
en: schaarsch is de ananas, en -schaarsch zijn de meeste vruchten,
die J a v a oplevert. Maanden gaan er voorbij, waarin men geen
enkele vrucht, behalve den pisang, ziet.
Dat de slaven bijna geen ander voedsel zouden krijgen dan
sago, moet volstrekt tegengesproken worden. De perkenier zoude
■ misschien niets liever willen. Doch het Gouvernement beschikt
hun tegen een’ matigen prijs de noodige rijst, en elke slaaf
moet ook maandelijks veertig ponden rijst ontvangen. En de
kinderen, hetzij jong of oud, ontvangen evenzooveel. Om
21