bezeten door Mevr. de wed. van O ostiiütse , geb. de Jone, woonachtig
te ’s Gravenhage.
PETRÜ S-PLATEN, zes platen in den Biesbosch, pro v. Noord-Brdband.
Zie P iet er s - platen.
PETHE, d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java, resid. Djoc-
jokarta.
PETTELAAR, o o k P etler e n P e t t e l e r , o u d t i jd s P ettelair g e n o em d
e n zoo v e le n b e w e r e n e ig e n l i jk P et en l’A ir , g e h . i n d e Meijerij van
’s Hertogenbosch, k w . Oisterwijk, p r o v . Noord-Braband, a r r . e n 2 5 m i n .
Z. 0 . t e n Z. v a n 's Hertogenbosch, k a n t . e n 2 u. N. 0 . v ä n Boxlel,
g e m . e n 1^ u. N. W. v a n St.-Michiels-Gestel, m e t 7 v e r s p r e id lig g e n d e
l i . e n b o e r d e r i j e n .
Er stond hier vroeger eene hoeve van het fraterhuis te ’s Hertogenbosch
, welke, naar men wil, zou gestaan hebhen , waar thans eene
boerderij tevens herberg , nog onder den naam van de P ettelaar be-
kend , doch deze boerderij kan niet de zelfde met de hoeve van het
fraterhuis zijn , daar zij van later bouw is , en zelfs na de slechting van
de hier na te melden schans moet gesticht zijn, aangezien zij op een
gedeelte gronds van deze voorm. sterkte Staat; andere willen de plaats,
waar de hoeve gestaan heeft, bij de onder dit geh. behoorende boerderij
de P a t e r s b e r g zoeken. Naar ditgchucht wandelen op zon-en feest-
dagen vele Bosschenaars doch van de mindere volksklasse. Ook vindt
men in de nabijheid aangename wandelwegen.
In het beroemde beleg van ’s Hertogenbosch, in 1629 , lag de Heer
van B rHderode hier omtrent met zes en twintig kompagnien, en werd
den 13 Mei aldaar door die van de stad aangevallen, welke hij met
geweld terug dreef.
PETTELAARSCHANS, voorm. schans in de Meijerij van 's Hertogenbosch
, kw. Oisterwijk, prov. Noord-Braband, een groot kwartier Z. 0 .
ten Z. van de vesting ’s Hertogenbosch.
Zij werd in 1623 door de Spanjaarden aangelegd, op een gedeelte
gronds van genoemde hoeve en ontving den naam van S t. -M ic h e l , waar-
schijnlijk naar het d. St.rMichiels-Gestel, op welks grondgebied zij la g ,
welke naam later in P e t t e l a a r s c h a n s veranderde.
Het was een regelmatige vijfhoek , zonder eenige buitenwerken en cnkel
met eene gracht en eenen bedekten weg omgeven. Dit werk werd met
zoo veel ijver voortgezet, dat in de maand September^ des jaars 1623,
daarin bezetting gelegd werd.
Gedurende het beroemde beleg van’s Hertogenbosch in 162 9 , werd zij
onderscheidene malen te vergeefs aangevallen, maar werd eerst op den
zelfden dag , dat de stad overging mede overgegeven. In 1672 werd zij,
volgens besluit van den krijgsraad van ’sHertogenbosch gesiecht. De hoogte,
waaropdeze schans gelegen heeft, werd in 1793, kort na het hoog water,
gebruikt om er de Franschen , die bij menigte in het hospitaal te ’s Hertogenbosch
stierven, te begraven. Thans ziet inen nog eenige hoogten
en geringe overblijfselen der grachten van deze schans, nabij bovenge-
noemde herberg.
PETTELOO, gebucht in Rolderdingspel , prov. Drenthe. Zie
P eeloo.
PETTEMER-GAT (HET) of het Z u p e r - g a t , voorm. uitwatering in
de Noordzee, ten N. van Petten, waardoor de läge landen (thans een
gedeelte van het door den Spreeuwendijk, ingedijkte Ylak) hnn water
loosden, welk water vöür de bedyking van den Haze-polder, met de
thans ingedijkte Laije of Leije in verband stond.
PETTEMER-POLDER (DE) of de P etten- polder , pold. in Kenne-
merland, prov. Noord-Holland, arr. Alkmaar, kant. Schagen, gem.
Petten; palende N. W. aan den Droomerdijk , die hem van het Vlak
scheidt, N. 0 . aan de Oude-Hondsbosscher-vaart, waardoor bij van de Zijpe
gescheideri wordt, Z. 0 . aan den Hargerban , W. aan de duinen.
Deze pold. beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
137 bund. 14 v. r. 54 v. eil., waaronder 150 bund. 59 v. r. 38 v. eil.
schotbaar land , en wordt door de Slaper-sluis, op den Schermer-boe-
zem, van het overtollige water ontlast. Het polderbestuur bcstaat uit
eenen Dijkgraaf en drie Poldermeesters.
PETTEN , gem. in Kennemerland, prov. Noord-Holland, arr. Alkmaar,
kant. Schagen, (1 k. d., 12 m. k., 9 s. d .) ; palende N. 0 . aan
de gem. de Zijpe, Z. W. aan de gem. Schoorl-Groet-Hargen-en-Camp,
W. aan de Noordzee.
De gem., uitmakende de heerl. P e t t e n - e n -N o lm e r b a n , bestaan
uit den P e t t em e r -p o ld e r , den L a y - p o ld e r , N o lm e r b a n , en
bet V la k of 'sH e e r -Ü it e r la n d , bevat het d. P e t t e n , benevens
eenige verstrooid liggende kuizen , en beslaat, volgens het kadaster, eene
oppervlakte van 558 bund. 70 v. r. 57 eil., waaronder 546 bund. 37 v. r.
3 v. eil. belastbaar land ; telt 78 h", bewoond door 8 6 huisgez., uitmakende
eene bevolking van 360 inw. Behalve dat vele ingezetenen
vroeger ten haring op Groenland , ter koopvaardij en voor loodsen voeren,
bestond destijds de hoofdnering van P etten in de visscherij van versehe
visch , welke, alvorens te mögen vervoerd worden , hier moest worden afge-
slagen, en waarvoor, ten behoeve van de kerk, pastorij en kosterij , de
veertigslepenning betaaldwerd, en nog een veertigste penning, uit welken
het vuurbaken onderhouden werd en die tevens tot een assurantiekasdiende
voor de visschersschuiten, welke verongelukten , of voor het volk dat door
den vijand genomen werd. Deze assurantiekas werd bebeerd door drie
stuurlieden van zeeschuiten, die ieder jaar aftraden, bij buitengewone
voorvallen, werden alle de stuurlieden , zoo als men hier de schippers
noemt, geraadpleegd. In het jaar 1750 had P etten zeventien zeeschuiten
, ieder bemand met zeven loodsen en eenen kok. In den jare 1797 ,
was dit getal op negen zeeschuiten verminderd , ter oorzake der verliezen
aan de zeewering, waardoor die naar binnen moesten worden gebragt,
en in de jaren 1750, 1766 '1777 en 1797 werden vele huizen gesloopt,
en verhuisden de zeelieden veelal naar elders, zoodat er thans nog
slechts eene zeeschuit aanwezig is. In het jaar 1797 telde mente P etten
zestig loodsen , vroeger nog meer , thans slechts eenen loods , terwijl de
ingezetenen tegenwoordig meest bun bestaan vinden in het werken aan
de zeewering en het visschen van zeeschelpen.
DeHerv., die er 330 in getal zijn, maken, met die van den H a z e -
p o ld e r , ^ eene gemeente u it, welke tot de klass. van Alkmaar, ring
van de Zijpe behoort en 350 zielen , onder welke 200 Ledemalen, telt.
Na de Reformatie, werd hier in het jaar 1577 als eerste Predikant
beroepen A ggaecs G ill esz . , die in 1580 naar Wervershoof vertrok. In
den jare 1615, ten tijde van den Leeraar A bbrosids J ohannes, werd
de kerk van P e t t e n , met die van C a la n d s o o g vereenigd, en vijf jaren
daarna weder daarvan afgescheiden , sedert welken tijd zij op zieh
zelve gebleven is.
_De 4 Doopsgez., welke hier wonen, behooren tot de gem. Zuiii-
Aijpe. De 14 R. K., welke men er aantreft, worden tot de stat.
van Zijpe-en-Noord-Zijpe gerekend. — De 12 R. K. van deOude-Cle-
rezy , welke men er heeft, behooren tot de stat. van Egmond-aan