godsdienstocfcning toegestaau word in alla de kerken, céne uitgezon-
derd , welke den Uervormden word ingeruiind. Den volgenden dag,
den 7 Julij , verliet de Spaausche bezetting, siechts 300 nian sterk ,
de stad , oniuiddullijk daarna nani de Sladhouder R a n tw ijk daarvan
bezit, met zeven vaandelen te voet cn een te paard. Terwijl F r e -
d erik. H e n d r ik , Prins van Oranje, in bet jaar 1637, met het beleg van
Breda bezig was, nani deKardinaal F erdin a n d, broedcr van den Koning
van Spanje, die gelegenheid waar, en vermeesterde R oermond op den
3 September, na de stad, gedurende vijf dagen , van vier balterijcn met
zestien stukkcn bescboten , en door het inwerpen van granateti in
den brand gestoken te hebben. Reeds was eene genoegzame bres ge-
scbolen, toen men eene mijn van acht tonnen kruid ontdekle, waarop
de belegerden een verdrag aanboden , en den 6 September verliet de
bezetting, ruim clfhonderd man sterk , onder het bevel van L arbentier >
de vesten. Sedert is R oermond aan de Spaansche zijde gebleven , en
bij den Munsterschen vrede , in het jaar 1648 , nader daaraange sloten.
ln 1 6 4 5 , ontslond er te R o e rm o n d een groote watersnood. De
Maas en de Roer waren zoo opgeloopen , dat de geheele Brug- en Neerstraten
voi water slonden, zeit» tot aan de Markt ; nooit was de stroom
zoo ver gekomen. Tot eene gedachtenis daarvan pjaatste men het volgendo
jaarschrift, hetwelk in 1746 nog te zien was , op eenen Steen
van de Brugpoort: Mosa r a p a X sVBITo V esIens proDVCItV r V s pVe.
(d.i. de woedende Maas , spoedig opgekoraen, is tot hiertoe doorgedrongen).
Nooit is de stad zoo geteistcrd geweest, als in 1663 , op den 31 Mei,
dag der kerkwijding. Bij het rondgaan der processie , werd een ge-
weerschot gelost, waardoor er brand in een strooijen dak van een nabij
de Zwartbroeker- of Rapellerpoort gelegen huis,, ontstond. Alle de ge-
bouwen, gelegen ter regter zijde van de Zwartbroekerpoort afgaande ,
tot aan het huis in de Neerstraat, tbans nog het Mar iabe e id ge-
lieeten., werden eene prooi der vlammen ; van daar sloeg de brand, door
de achterhuizen tot aan den hock van den Stcenweg en de Bergstraat ;
voorts over het stadhuis, hetwelk insgelijks in asch werd gelegd , de
archieven werden echter gered ; vervolgens tot aan den hoqk van de
Jesuiten- en Zwamakerslraten, van daar, laatslgenoejnde slraat volgendo,
tot aan het Ursulinnen-klooster. Het Bisscbopppclijk paleis, dal van
den Gouverneur der provincie, de Kanselarij, de Voogdij en onderschei-
dene kloosters werden door het vuur vermeid. De indruk die deze
sclirikkelijke gebeurlenis op de burgerij maakte, was oorzaak dat men
wel 100 jarcn lang het volgende vers, telkens in den Roermondschen
almanak herhaalde :
De laatste M ei, op Kermisdag,
Toen men de bürgere vieren zag ,
Met volle vreugd en vrolijkheid,
De Heilige Drievnldigheid,
Zijn in brand gerankt, wel hoe?
Tot ruim elf honderd hpizen toe ;
Vier kloosters, drie kerken, een abdij,
Schriklcelijk was ’t , gelopf mij vrij.
In zestien honderd^ v ijf en zestig
Was ’t ongeluk dat ik beschrijf.
Zoo haast volgt droefheid op de vreugd ;
Zoo haast verduiijnt wat hier verheugd.
IIorrlblLe fV l t InCenDlVM.
(d. i, de brand was verschrikkelijk). •
Toen in den Spaansclicu successieoorlog de Fransehen zieh van R o e r -
mond mecstcr gemaakt en dit van genoegzaam gurnizoen voorzien bad-
den, trok de Graaf d’ T illi , Luitenant-Generaal der Hollandsche rui-
terii' met 1 2 0 0 paarden en veel voetvolk , op die stad aan en sloot
haarrondom in; de Prins van N assad S aarbruck, Opperbevelhebber, met
den Generaal C oeboorn en de overige troepen , daarna voor^ de vesting
gekomen zijnde, werden de loopgraven, den 2 October 1/02, gc-
opend. C oeboorn dreef die de eerste vier dagen zoo gewaldig voorl,
lerwiil de troepen eene onversaagde dapperheid aan den dag legden,
dat de Prins van H o rn e , die binnen de stad over de drie batailjong
voetvolk het bevel voerde, het gevaarlijk achtte zieh langer te verde-
digen , waarom hij, den 7 dier maand', het witte vaandel, ten leeken
van overgave , deed opsteken en na een in het kamp gesloten verdrag,
twee dagen laler, met zijne .manschap naar Leuven vertrok. e
kerk van de II. Geest werd voor de Protestantsche godsdienstoefenmg
afgestaan. Gedurende het beleg hadden de Pruissische hulptroc-
pen onder het bevel van den Heer van L o t t o m , zieh aan de Maas
nedergeslagen , terwijl de Hollandsche, onder het opperbevel van den
Generaal F a o e l , op de hoogte van de Leverberg en van den Molengried
, hadden post gevat. Deze laatsten hadden op twee baltenjen,
achttien kanonnen , tien mortieren en tien hauwitsers; de Brandenburgers
hadden op eeiie batterij twintig kanonnen , tien mortieren ep
tien hauwitsers, en op de andere achttien kanonnen , tien mortieren
en even zoo vele hauwitsers. Met dit zware geschut hadden zij bet
voornamelijk op de Yenlosche poort gehouden , waar eene groote bres
«eschoten was ; men zict tbans nog in den gevel van een huis in de
Steeg, nabij de poort, ondersebeidene kogels tot eene gedachtenis in
den munr gemetseld. / , i
R oermond bleef nu in het bezit der Bondgenooten tot in 17lo , als wan-
neer de stad door het barriere-traktaat, den 19 Julij van dat jaar te
Antwerpen gesloten, aan Oostenrijk werd afgestaan ; het duurde echter
tot den 19 Januarij 1716 eer de Staten besloten ae stad te verlaten.
Zij bleef dan aan Oostenrijk. D e kroon aan Keizer J ózef II gekomen
zijnde, kwam deze Vorst in persoon binnen deze stad. Hij steeg af
in het hotel de Keizer, in de Neerstraat; de Bisschop, de Gedepu-
teerden van den Staat, de Magistraat en de voornaamsten der stad
werden door den Keizer ontvangen.
Den 16 September nam de stad echter deel aan den Brabandschen op-
stand tegen dien Keizer. Den 29 dier maand deden de inwoners van
Weert, met een aantal boeren , wel vijf honderd man sterk, onder den
naam van Brabandsche Patriptten, eenen inval in R oermond ; den vol-
genden dag keerden zij echter weder terug, den Kanselicr L uvtcens , den
Momboir S teors en den Griffier van der R enne gevangen naar Brussel
vocrende. ‘ Den 14 Januarij 1791 trokken de Brabanders, ten getale
van honderd tien dragonders cn twee honderd vijftig man infanterie,
op R oermond en werden dadelijk, door eene inenigte burgers en door
de Stedelijke Regering, met gecstdrift onthaald; het manifest van van
der N oot werd lerstond hier afgelezen ; dit was echter niet van langen
duur, want in het zelfde jaar, Braband weder onder bet wettig gezag
des Keizers gebragt zijnde, werden de zoogenaamde Patriotten , den
6 December, te R oermond afgedankt, drie dagen later kwamen de Ran-
selicr, de Momboir cn de Griffier weder in de stad terug, en den
14 kreeg zij een keizerlijk garnizoen van twee honderd man kavallerie
en vijf honderd man infanterie.