Dit eil. heeft da gedaanle van een halve maan en i s , van het oos-
ten naar het westen ten naasten bij , twintig engelsche mÿlen lang,
en van het Noorden naar het Zuiden tien à twaalf dergelijke mÿlen
breed. Het is door onderschcidene stroompjes en kleine rivieren door-
sneden , die met groote booten tot diep in het binnenland bevaarbaar
zÿn. De grootste rivieresu heeten : G i s s e e , Bi n t a n g , Ra d j o ,
Kawa l , Ri d j an gj de kleinere alle ook bevaarbaar, Re n k i l o e ,
S e b o n g , L a g o o i , Oe da n g, S amp a t , Bar oe , Ang o r . Het
geheele eiland is bergachtig. De hoogste bergen zijn : de B i n t a n g
(Sterreberg), de Klei n e - B i n t ang , de Ki d j a n g , d eMa n t i n g
enz. alle met bosch bedekt. Het klimaat, ofschoon warm, is bij uit-
stek gezond, waarvan len blijk kan strekken , dat in 1823 en 1824 van
een garnizoen van bijna twee honderd man , in twintig maanden, geen
enkel man gestorven is , en dat er dikwijls weken achtereen voorbij
gaan, zonder dat er een enkele zieke in de ziekenzaal is.
Behalve het aangename van eene heldcre luchtstreek, heeft men
er nog het voorregt van eene zeer fraaije ligging.
Van het Nederlandsch établissement heeft men het verrukkelÿkste
gezigt, deels op veelvuldige, met aangenaam groen en bosch bewas-
sen , bergachtige eilandjes , deels op Straat Riouw, welke'van alle kanten
zoodanig is ingesloten , dat die volmaakt naar een groot meer gelijkt.
Veldvruchten en klappers levert het eiland evenmin als rijst op ,
zoodat de inlanders , die te onvermogend zijn om rijst te koopen , zieh
veelal voeden met sago, welke van eene mindere soort is dan de
Moluksche, en van de naburige eilanden afgehaald wordt. De klappers
, of kokosnoten , kamen mede van de nabijzijnde eilanden, en
worden de honderd met drie of vier Spaansche matten betaald. Voor
de Europesche keuken brengt deze plaats mede weinig voort. Aardap-
pelen en Europesche groenten zijn niet te verkrijgen, en pluimvee
wil hier zeer siecht tieren, zoodat de hoenders voor het grootste ge-
deelte van elders moeten worden aangevuld , en een hoen gewoonlijk
eenen gulden en een eendvogel twee gulden kost. Schapen , rund-
vee en buffels schijnen hier evenmin te willen aarden. Op het naburig
eiland Mars daarentegen blijven zij in leven. Herten noch tijgers,
maar wel wilde zwijnen, worden hier gevonden.
Er is eene groote consumptie van opium : eene bevolking van ten
naastenbij twaalf of veertien duizend Chinezcn en vijf duizend inlanders
verbruikt jaarlijks tusschen de dertig en veertig kisten. Elke
kist opium , om het even onder welke vlag ingevoerd, betaalt aan
inkomende regten dertig Spaansche malten.
De inlanders, staan onder het gezag van den onderkoning R a d ja
J a fa r en van den Koning van Johor; doch kleine zaken worden gewoonlijk
door den Resident afgedaan , terwijl die van grooter gewigt
en van crimineelen aard door gemelden R a d ja J a fa r zelven], die over
de inlanders het regt van leven en dood heeft, worden besiecht. Bij
de afdoening echter dezer crimineele zaken, roept R a d ja J a f a r veelal
den raad van den Resident in , en gedraagt zieh niet zeldcn geheel
naar zijne leiding.
De Chinezcn staan onder hunne eigene Hoofden of Kapiteinen , en
onder de tijdelijke pachters, die, gerugsteund door den Resident,
alle kleine- en politiezaken afdoen, doch de criminele aan den raad
van justilie te Malakka overzenden.
De Chinezen, te Rioow gevestigd, zijn gedeeltelijk van Amoi, ge-
deeltelijk van de nabuurschap van Canton. Zij betalen er geen boofdgeld.
Er beslaat tusschen deze lieden van het zelfde land, doch van ver-
schillende provincien een groote haat en afkeer, zoodat men het
zelden of nooit vereenigd, maar altijd onder verschillende hoofden
ziet, even zoo als zulks ook op de kust van Borneo wordt opgemerkt.
Die van Amoi worden gewoonlijk voor de beste gehouden, zoo uit-
hoofde van hun gedrag, als omdat zij zieh eerder in het land hunner
vreemdelingschap vestigen ; terwijl daarentegen die van Canton van
eenen onrustigen, twistzieken en oproerigen aard zijn, zieh zelden
aan de plaats hunner nieuwe woning hechten , maar zieh weldra weder
naar China begeven, zoodra zij eenige spaansche matten hebben bijeen
gegaard.
De zelfde vijandige aard, welke tusschen een Amoischen en Can-
tonschen Chinees bestaat, wordt ook gezegd te bestaan tusschen het
gering getal inlanders van Rioow. Zij zijn in kleine dorpen of soekoes
(stammen) verdeeld. Eenige soekoes leven van den houtkap,
eenige van het maken van kleine booten of sampangs ; anderen van
het planten van een weinig kadjang, of wel gambier; anderen weder
van het verzamelen en zoeken van waterrottingen en sommigen van
het kalk branden ; terwijl weder anderen in de vischvangst hun bo-
staan vinden. Zij worden gezegd allen van eenen luijen aard te zijn,
zoo als de weinige landsproducten, door hen voortgeteeld, ook wel ge-
noegzaam aanduiden. Wanneer een inlander op bet grondgebied van
eenen anderen inlander, niet tot zijnen stam of soekoe behoorende,
komt, is het zeker, dat de zwakste door den sterkeren wordt af-
gemaakt, of gewond. Doch als deze verschillende soekoes , door hun
Hoofd of Yorst ten strijd, of ter verrigting van eenige bezigheid worden
opgeroepen, verschijnen zij vereenigd en blijven zulks ook gedu-
rende den tijd van hunne dienst b(j den Koning.
De inkomsten van Rioow, in aanmerking nemende de geringe bevolking
en de weinige artikelen van uitvoer, welke het eiland oplevertj
komen voor zeer hoog te zjjn. Zij beloopen maandelijks tusschen de
twaalf en veertien dujzend gulden en worden voornamelijk uit de verpachte
middelen getrokken ; terwijl de in- en uitgaande regten , zoo
wel'als de 3 pct. van ’s Heeren geregtigheid, op den verkoop van
vastigheden en schepen, benevens de haven- en ankergelden, ook voor
een goed gedeelte in ’s lands schatkist blijven. Een klein overzigt van
de groote vermeerdering van ’s lands verpachte middelen te Rioow , van
het jaar 1819 tot 1 8 2 4 , zal de belangrykheid daarvan bewijzen:
ItiKOMSTER VERPACHT TB R lO O W .
J a r e n . 1819. 1820. 1821. 1822. 1823. 1824.
Amfioen. . . f
Arak............... -
Dobbelspelen. -
Vark. Slagt. -
4000
4100
1600
500
6720
6000
3000
1200
9620
7740
5840
1800
12,300
8640
7330
6360
20,520
17,040
11,808
4620
64,140
27,120
35,400
30,900
Zamen. . . . f 10,200 16,920 22,980 34,640 34,060 137,560