voorzag, zoodat hij, de onmogelijkheid ziende, om door die uitheem-
sche Prelaten tot zijn oogmerk te geraken , bcsloot hun zijne ste-
den te onttrekken door te Mechelen, Kamcrijk en Utrecht aartsbis-
dommen en te Antwerpen, Gent, Brugge, IJperen, St. Omer, Namen,
Haarlem, Deventer, Leenwarden , Groningen , Middelburg, ’s Hertogenbosch
en Roermond bisdommen, waaraan hij de rijkste abdijen toevoegde,
op te rigten , hetgeen hem, door Paus P aolos IV , bij bulle
van den 19 Mei 1889 verleend werd. Niettegenstaande deze bulle voor
de oprigting der nieuwe bisdommen in het algemeen, schreef zijn op-
volger Pics IV , in 1561, eene tweede bulle voor het Bisdom- van-
R oermond in het bijzonder uit. In deze werd de Collegiale kerk van
den H. Geest, welke op den hoek van de Munster- en H. Geest-straten
gestaan heeft, tot eene kathedrale kerk verheven. De grenzen des
bisdoms werden in die bulle gesteld, van de rivier de Waal in- Gelderland
af tot Echt, Roosteren, Obbigt, Nieuwstad en Erkelens ingesloten,
en verdeeld in de vierde-deelen van R oermond en Nijmegen
met het graafschap Horn, de heerlijkheden Kessel, Cuyk en Valken-
berg, uitmakende in het geheel dertien steden en twee bonderd vcer-
tien dorpen of vlekken.
Deze steden waren R o e rmo n d , V e n l o , Ge l d e r , Nij me g e n ,
Er k e l e n s , S t r a e l e n , Wa cht e n don ck , W e e r t , Valken-
b u r g , E c h t , N i e u w s t a d en Ba t enbur g. De dorpen waren
verdeeld in negen dekanijen, a ls : die van Valkenburg, waaronder
behoorde, onder het gebied van den Koning van Spanje : Oud-
Va l k e n bu r g , Ams t e n r a d e , B i n g e l r a d e , B rn n ss um , -G e-
l e e n , Ho e n s b r o e k , J a b e e k , I n s c h e y d t , Me r k e l b e e k ,
Nut h , 0 ir sbeek , S c h in ne n , S c h i n - o p -Ge u l l , S c h i n v e l d ,
S p a u b e e k en Wijnands - Ra d e ; onder het gebied der Vereenigde
Staten: Amb y, B e e k , Bo r g h a r e n , Bu n d e , G e u l , He e r l e ,
H o n t em , Hu l s b e r g , I t t e r v o o r t , K l imme n , L ummme l ,
Me e r s s en, S c h immme r t , Va l k e n bu r g , Voer e n d a a l ; die
van W e e rt, waaronder behoorde Liver oy , M e i j e l , Nederwe e r t ,
We e r t en We s s um; die van Mo n t f o r t , waaronder was A s s el t ,
B e i f e l d , B e s e l , Ec h t , E jmp t , L i nn e , Maas br ac h t, Mont f
o r t , Ni e uws t a d , Od i l i Sn b e r g , Ro o s t e r e n , R o e rmond e ,
S t e v e n s w e e r t , Swa lme n , V l o d o r p en de kapelvan Pos t e r -
h o l t ; die van Erkelens, waartoe behoorde: Er k e l e n s , Ke r c k h o v e n ,
Ned e r - Gr u c h t e n , Ove r-Crucht en , Ri j c k e l r a e d t en een ge-
deelte van Weghbe rg , waarvan het aridere gedeelte tot Luik behoorde;
die van Kessel, waaronder was : B a e r l o ,B l e r i c k ,B l i t t e r sw i j k ,
M a a s b r e e , Br o e k h u y s e n , Br oek h ui s en v o r s t , Gye s t e r en,
Grubbe n v o r s t , Hel d e n , Hor s t , K e s se l , L o t t um, Meerlo,
Oi r lo, S e v e n n m, S wol gen, Ven ray en Wan s sum; die van Kriec-
kenbeek, waartoe behoorden : Gr e e f r a t h , He r i n g e n , Heyns b ee k ,
L e u t h , Lo b b e r i c h , Ve l d e n , Ven l o , V i e r s e n , Wa c h t e n donk
en Wa n c k um; die van Gelder, waaronder behoorde Ae r t s e n ,
Af f e r d e n , Al d e k e r c k , Be r g e n , Ca p e l l e n , Ge lde r, Kevel
a e r , Mi dd el a a r , onder Gennep, Ni e uwk e r k , P o n t , Reur t
(kapel), S c h a e p h u i z e n (kapel), S t r a e l e n , St. Th e u n i s b e r g ,
T w e s t e d e ,V e e r d t , Wa l b e e k , We l l , We s te n en Z e i v e l e n ;
die van Nijmegen, waaronder was: Af f e r d e n , Al f e n , Al t f o r s t ,
A p p e l t e r n , Ba l g o y , Ba t e n b u r g , Beek, Bo r g h a r e n , Be u-
n i n g e n , De e s t , D o d d e n d a l , D r e um e l , Drut e n , Ew ij k ,
Groe s b e e k , Ha e l e n , Ha t e r t , He e s , He r n e , He ume n ,
Hor.ssen , L e c u w e n , L e n t , Leur , Ma a s -Bomme l , Ma i d e n ,
Mi l l i n g e n , N e e r - A s s e l t , N e e r b o s c h , Ni f trick , Nij mege n ,
Op bürg, Oi jen, Ove r- As s e l t , Pui f l i jk, Raves t e i n , Wame l ,
We u r t , Wi j ch en , Wins sen en die van Cuyk, waaronder men
telde : B e er s , Beugen (kapel) Boxme e r , Cuyk, E s ch a re n ,
Gr av e, Gr o e n i n g e n , Ha p s , L i n d e n , M i l l , Mü l l e r n ,
N e e r l o o n , Nis. t e i ro de , *0 p loo , O v e r l o o n , S a m b e e k ,
St . A n t o n i s in Oelbroek, V i e r l i n g s b e e k en Wa n r o y .
Het bisdom bevatte eene uitgestrektheid van 50,000 Italiaansche
passen in de lengte, van 50,000 in de breedte en van 1500,000,000
in de geheele oppervlakte.
Vele dorpen zoo als, T h o r n , I t t e r v o o r t , Ob b i g t , H e y t-
hui z en, Ke i z e rb os ch en andere zijn onder het bisdom van Luik-
gebleven, echter heeft de bulle der oprigting van dit bisdom vele
veranderingen ondergaan. Buiten het kapittel kathedraal waren- de
volgende geestelijke gestichten, waarvan er onderschcidene vernie-
tigd werden en later weder hersteld zijn, als de Manskloosters: de
Ka r t h u i z e r s , de Kr u i s b r o e d e r s , de J e s u i t e n , de Ka-
n u n n ikken - Reg ul ier en de Mi n d e r b r o e d e r s , te Roermond
;■ het klooster St. P i e t e r sb er g (Odilienberg) ; de P roos tdi j
te Meersen ; de Ka rme l i t e n , te ßoxmeer; de Kr u i s b r o e d e r s en
de Mi n d e rbr o ede rs , te Venlo ; de K a rm e l i t e n en deKapu-
c i jnen, te Gelder; de Re g u l i e r e n en de Minder b r o e d e r s , te
Weert; de Min d e r b r o e d e r s , te Erkelens, de Mi n de r b r o e d er s ,
te Vcnray , de Ora t o r e n , te Kevelaar; de K r u i s b r o e d e r , onder
Cuyk en de Re g u l i e r e n , in het Zand. Vrouwen kloosters : O. L.
V. v a n het Mu n s t e r , abdij , Ma r i a -Ga r d e , God sw e e r d ,M a -
r i a-We e , de Cel l e - Z u s t e r s , de K l a r i s s e n , de Ur s u l i n n e n ,
de T h e r e s i a n e n e n d e P e n i t e n t e n , te Roermonde ; de Karin e-
l i t e s s e n , de Kan u n n i k e s s e n en de Nonn en yan St. Franc i s -
cus , te Gelder; de G e e s t e l i j k e zu st e r s , le Grave; de Ka n un n
i k e s s e n ende P e n i t e n t e n , te Weert j d eK a rm e l i t e s s e n , te
Boxmeer; de N o n n e n , teStralen; de Nonn en , te Wachtendonck,
de Nonnen , te Viersen, de Ka n u n n i k e s s e n , te Yenray en de
A n n u n t i a l e n , te V.enlo. Voorname Kapellen: O. L. V. in h e t
Zand, bij Roermond; 0 . L. V., te Velden ; S t. A n n a , bij Stevens-
weert; S t. Ann a , te Scheelberg; St. J o o s t , onder Echt. Andere
godvruchtige gestiebten zijn : het B u rg er-G a s thui s , h e tMi l i t a i r e
Gas t hui s , het We e s h u i s , het Sem i n a r i e en de M i l i t a i r e
Ak a d emi e , le Roermond.
De Bisschop van R oermond voerde den tilel van Primaat van Gelderland
en Aarts-Diaken van Utrecht.
De nieuwe bisdommen verordend zijnde, benoemde de Koning van
Spanje, in 156 2 , tot eerste Bisschop van Roe rmond , W iih e lm o s D a -
m a s u s L in d an o s of van d e r L in d e n , die in 1525 te Dordrecht geboren
was. Nooit had eene onstuimiger wolk Nederland overlommerd , dan
toen L in d a n o s tot de bisschoppelijke waardigheid verheven werd. De
Staat was ontroerd, de kerk ontrust, de Gouvernante bevreesd, de
klerezij in ongenoegen , de adeldom op de been, het volk zamenrot-
tende, de hoopeschool van Leuven tweedragtig enz. L in d a n o s werd
den 4 April 1562 door den Kardinaal de G ran v e i.e e ,, Aartsbisschop van
Mechelen, te Brussel tot Bisschop gewijd. De opkomende beroerten
van Nederland, onder de Gouvernante M a r g a r e th a van P a rm a , veeroor-
zaakle dat L in d an o s gcen bczit van zijn bisdom kon nemen. De