vervolg van tijd, het woordje dam achter hären voormaligen naarri
voerende, IJ-oostdani, IJ-doornikerdam cn hedendaags of om het
gemak der nitspraak of uit langzame verbastering Durgerdam genoemd.
De regtbank van dit dorp werd, bij afwisseling te R ah sdo rp en te Schel-
lingwoude gehouden, waarom Durgerdam ook zijne Schepenen in die
regtbanken- hield, maar zelf geene regtbank had.
De inw., welke hier allen Herv. zijn , behooren tot de gem. van
Ransdorp-en-Schcllingwoude, welke hier eene kerk heeft, die aan het
midden van het zuideinde van het dorp aan de westzijdc der kerkgrouw
Staat. Deze kerk leed in bet jaar 1422 door eenen onverwachten brand,
door den bliksem veroorzaakt, geen gering nadeel. Om die weder te her-
bouwen , verleende F r e d e r ik van B lank en heim , den een en vijftigste Bis-
schop van Utrecht, veertig jarige aflaat aan alle diegenen, welke deze
kerk in processie zouden willen bezoeken, om haar in het geleden ongeluk
bij te staan. Toen in het jaar 1300 het dakwerk en de balken, allen voor
het grootste gedeelie vergaan en verrot, moesten hersteld worden , deed
N icolaas d e N ova T e r r a , Bisschop van Haarlem, het zelfde. Alle deze
brieven, benevens zeer vele handvesten, keuren en voorregten van
Waterland , hoewel zeer bedorven en meest allen onleesbaar, berusten
in een kistje bij elkander in den toren van dit dorp, en daarvan is,
op den 3 en 4 April 1 6 6 3 , een regisler opgesteld door zes gevolmag-
tigden , uit de zes gemeene dorpen van Waterland. Uit deze oude
geschriften blijkt nog verder, dat vöör den tijd der stichting van die
kerk, in dit dorp eene andere kerk gestaan heeft, welke veel grooter
en met riet gedekt was, en het geheele kerkhof besloeg, doch door eenen
feilen storm omver gewaaid, langen tijd onopgemaakt is blijven lig-
gen ; ook het koor van dit bedehuis trof het zelfde lot. De kerk echter
bleef nog in Staat tot in de maand Mei des jaars 1718, wanneer,
na een naauwkeurig onderzoek van ervaren bouwkundigen, en op hunne
waarschuwing, dat dit zwaar gebouw door zijn verouderd overwigt en
drnkkenden last van boven, gevaar liep, om eensklaps en binnen weinig
tijds in te störten , de openbare godsdienstoefeniug naar het Raad-
huis van dit dorp overgebragt, en de kerk afgebroken werd , in welker
plaats men vervolgens, in het jaar 1719, de fondamenten tot eene
nieuwe gelegd heeft, welke in het volgende jaar voltooid , en den 26 Mei
daaraanvolgende ingewijd werd. Voor het overige Staat deze nieuwe kerk
geheel op nieuwe grondvesten en tegen den toren aangebouwd, terwijl
tusschen de vorige en den toren eene groote tusschen ruimte gebleven
was. Nadat deze kerk door den watervloed in het jaar 1823 veel geleden
had, is zij in bet jaar 1833 weder hersteld, waartoe de gem. 7 0 0 gul-
den heeft bijgedragen ; terwijl 1 0 0 0 gülden uit het fonds van nood-
lijdende kerken gegeven is. De paslorie was voorbeen in tweeen ge-
deeld en beide gedeelten werden door de Graven begevem, terwijl do
bevestiging aan den Aartsdiaken van Utrecht stond; ieder gedeelte, de
lasten daaronder begrepen, bragt jaarlijks vijftig Rijnsche guldens
(70 guld.) op , ook had ieder gedeelte achttien deimten (10 bund.
80 v. r.) grond, welke zes gülden waardig waren, terwijl het ambt
van koster, ook door de Graven begeven wordende , zeven Rijnsehe
guldens (9 guld. 80 cent) jaarlijks opbragt. De toren, welke Vierkant
en ongeveer-32 eil. hoog is , heeft een. 2 eil. dik muurwerk , zoodat
men in geen dorp hier te lande, eenen toren van die zwaarte vindt.
Deze toren draagt genoegzame bewijzen , dat de bouwheeren een trotsch
gevaarlc bchben willen vervaardigcn , doch ziende dat de Fundamenten
te zwak, en de grond te weck en te laag waren om hem hooger op
te trekken , te meer , doordien reeds do muren van boven tot beneden
van een schcurden, staakten zij wijsselijk hunnen toeleg. Hij is van
boven plat, op een der hoeken rijst eene ijzeren staaf naar boven , waarop
de haan geplaalst is , die tot een windwijzerdient. In dezen toren is een
wenteltrap, waarvan de onderste treden, zes en twinlig in getal, van
hout en verder naar boven van steen zijn. Mogelijk heeft men in de
Spaansche beroerten de steenen trappen beneden afgebroken. In dezen
toren, worden de handvesten van Waterland bewaard, in eene
k ist, welke in een uitgehouwen gat van het muurwerk geplaatst is .
Voor dit gat zijn drie deuren , een van köper, een van ijzer en een
van hout. Niemand heeft toegang tot deze handvesten , dan ten over-
staan van Gecommitteerden uit de Begering van R a n sd o r p , Z u i d e r -
woude en Land sm e e r , wordende ter sek*etarijen van ieder dezer gem.
een sleutel bewaard. De tijd, wanneer deze toren gestiebt is , vindt
men nergens aangeteekend , alleen weet men uit den vergunbrief van
F il ip s van O o s t b n r ijk , Graaf van Holland, gegeven en bezegeld in de
maand'Maart van het jaar 130 2 , dat de kerk toen nog geen toren
had, door dien de Graaf zekeren J acob D i r k s , inwoner van R ansd
o r p , het bouwen van eene brouwerij vergunnende , uitdrukkelijk in
den brief z eg t, d a t, bijaldien de inwoners van R a n sd o r p eenen toren
aan de kerk wilden bouwen , zij zouden mpgen palen op het land en
erf van voornoemden burger.
Men heeft er ook een aanzienlijk Raadhuis, dat nabij en ten N. van
de kerk Staat, en in het jaar 1732 gebouwd is en waaronder de school
en woning voor den onderwijzer zijn. Men gaat op het Raadhuis, waarin
bekwame vertrekken zijn, längs eenen steenen trap, die twee opgan-
gen heeft.
De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 30 leerlingen
bezocht.
Het zoogenaamde Hu i s - t e -B l o eme n d a a l , voor lang afgebroken
, hetwelk nog in de kaarten wordt aangeteekend, was, voor zoo
ver men kan nagaan , niet meer dan eene boerenwoning met eene heer-
schaps-kamer, ook stond hier vroeger het Hui s - te -Lugt .
De kermis te R ansdorp valt in de eerste week van October.
In het jaar 1373 deden de Spanjaarden eenen geweldigen aanval op
Waterland , en bemagtigden , ondanks de dappere tegenweer van den
Gouverneur D ir k S onnot , onderscheidene dorpen, hoewel , 'R an sdo rp
benevens Durg e r d am en S e h e l l i n g wo ude , met hare schans, door
den kloekmoedigen tegenstand , tpenmaals behouden bleef; doch het
baatte weinig, naardien de Graaf van B ossd , in September, met eene
talrijke oorlogsvloot van Amsterdam gestevend , den Waterlandschen
dijk veroverde, S c h e l l i n gw o u d e en hare schans, R a n s d o r p ,
Z u i d e rwo u d e , B r o e h , Z u n d e r d o r p , L a n d sme e r en andere
omliggende plaatsen, door uitgezoiiden benden, de vlammen ten prooi
gaf, waardoor de bewoners een onuitsprekelijk nadeel leden, wordende
van alle hunnen roerende goederen en vee beroofd , hetwelk te vervoe-
ren hun vroeger wel strengelijk door de hoplieden verboden was, en
voornamelijk door den Hopman B r o ek h ü iz en , den zwager van S onnov ,
waardoor zij zieh dan ook niet weinig den haat aller opgezetenen op
den hals haalden.
Bij den watervloed van February *1823 werd dit dorp door het doorbre-
ken van den steenen beer van den Waterlandsche-Zeedijk geheel onder
water gezet, gelukkig kwain daarbij echter niemand om het leven dan
eene vrouw, die, reeds lang ziek gelegen hebbende, vermoedelijk ten