Deze pold. boslaat, volgens het kadasler, eene oppervlakte van
198 bund. 87 v. r. 70 v. eil., waaronder 197 bund. 35 v; r. 60 v. eil.
scholbaar land; telt 31 b., waaronder 7 boerderijen; heeft een sluisje
op het Groote-Noordhollandsche-kanaal, hetwelk alleen dient tot schut-
ting der scbuitjes .van en naar Purmerland, en wordt door twee ,mo-
lens , op de Purmer- en Wormer-ringsloot, van het overtollige water
ontlast. Het polderbestunr bestaat uit twee Poldermeesters en Burge-
ineesters en Wethouders van Purmerende, als Oppcr-Poldermeesters. ■
PURMERENDER-GOUW, water in JFaterland, prov. Noord-Hol-
land, helwelk te Purmerende eene aanvang neemt en met eene zuide-
lijke rigting door Purmerland naar den 11p vloeit, waar het in den
Ruige-Ilp uilloopt.
PURMERENDER-YOORT, naam, welken men vroeger gaf aan dat
gedeelte van de voorm. beerl. Purmerende, in Waterland, prov. Noord-
Holland, hetwelk buiten de muren der stad van dien naam gelegen was.
PURMERENDER-WEG (DE), weg in de Beemster, prov. Noord-Holland,
loopende van Purmerende in eene noord-noordoostelijke strekking
tot aan den Beemsler-ringdijk, nabij de Beets.
PURMERENDER-WEG (DE), weg in de Purmer, frov. Noord-Holland,
loopende van het einde van den Purmerender-steenwcg in eene
oost-zuidoostelijke rigting tot den Oosterweg in dit rneer.
PURMERENDER-WEG (DE), weg in de Wijde-Wormer, prov.
JVoord-Hollund, loopende van Neck in eene zuidwestelijkc rigting tot
den Wormer-ringdijk, nabij de Enge-Wormer.
PURMERLAND, d. in Waterland, prov. Noord-Holland, arr. en
3J u. Z. W. van Hoorn, kant. en £ u. Z. van Purmerende, gem.
llpendam-Purmerland-en-den-Ilp.
Het is een oud d., vermoedelijk ouder dan Purmerende; reeds vöör
1558, toen Purmerende vrijheid kreeg, om de kapel tot eene parochie
kerk te verbonwen , was P urmerland van eene parochiekerk voorzien.
Dit dorp is waarsebijnlijk even als Purmerende een uitloop van het
oude dorp Purmer. Toen Purmerende in 1410 tot eene heerlijkbeid
werd verheven, werd P urm er lan d ook onder die heerlijkheid begrepen,
en deelde bij gevolg ook mede in de giften en vrijheden , door Graaf
W il l em VI verleend, hetwelk niet weinig de welvaart van dit dorp
vermeerderde, en vele bewoners van elders hier henen lokte. Het
werd nu een aanzienlijk dorp en strekle zieh uit van het midden des
Ruigen-Ilps bij Landsmeer tot nabij Purmerende, zoo dat bet gehucht
d en IIp niels anders is dan eene ' buurt, die altijd tot P urm erlan d
behoord heeft, en eigenlijk het zuideinde van dit uitgestrekte dorp uit-
maakt (1). Bij den verkoop der grafelijke goederen van L amoraal I I , Graaf
van Egmond en Heer van Purmerende, werd P urm erlan d , met l lpen-
dam en den Ilp te zaraen gekocht door de steden Monnickendam en
Edam, die het in 1618 aan V o l k e r t O v e r la n d er overdroegen, waarna bet
in 1678 bij erfenis in het geslacht van den tegenwoordigen Heer kwam (2),
Ook was P u rm er lan d tot in 1813 het hoofddorp, van de gecombi-
neerde plaatsen P u rm e r l a n d , Ilp en dam en d en Ilp, en had eene
eigene regtbank, met Baljuw , Schout, en eene criminele, zoowel als
eene civiele gevangenis. De uitgestrekte platte grond der in 1814 af-
gebrokene boerenwoningen en huizen , die men nog aanwijst, getuigen
van zijnen voormalige bloei eu volkrijkheid.
(1) Zie tuerover mede het art. Ilp (Den).
[2) Dit kan men breeder vermeld vifiden op het art. Ilpendaai-I’u rm e rlä n d -e n dbm-Ilp»
De drooggemaakte landen der Beemster*, Purmer- en Wormerme-
ren, in 1612, 1622 en 1624, lokte ook vele gegoede ingezetenen van
dit dorp daar heuen , waarna ook al langzamerhand de voormalige bloei
meer en meer afnam. In het begin der achttiende eeuw, leide P u rm e r land
nog 80 h. en ruim 300 inw. Tegenwoordig telt men er in de kom
van het d. 61 h. en 270 inw., en met hetkerkelijk daartoe behoorende
geh. den Ilp 113 h. en 510 inw., die meest in melkerij en kaasma-
kerij hun bestaan vinden , ook had men er vroeger 2 schecpslimmer-
werven en 1 korenmolen , doch deze hebben opgehouden te bestaan.
De huizen staan ten oosten en westen van eene doorioopende vaart,
längs welke een goede doch smalle schelprijweg gaat. De meeste betimmering
is aan de buurt Ilp en niet verre van de kerk van P b rm e r -
l a n d . Het strekte zieh tot niet verre van Purmerende uit.
Tot in het jaar 1829 liep een planken voetpad door dit dorp, naar
en door den Ilp tot Landsmeer; doch dit is toen van de banscheiding
van Purmerende of het noordeinde van P urm er lan d af, door het ge-
heele dorp, ¡tot aan het Wind (een overtoom) of het laatste huisaan
het zuideinde , eenigermate verbreed en tot een schelprijweg ingerigt,
zoodat het planken pad , nu eerst aan het Wind begint en van daar
door den Ilp naar Landsmeer loopt.
De Herv., die er 360 in getal zijn, onder welke 170 Ledematen ,
raaken de gem. Purmerland-en-den-Ilp ui t, welke hier eene kerk heeft.
De kerk, welke er tijdens de Reformatie stond en deslijds aan de H.
S ervaa s was toegewijd, was eene groot kruisgebouw, met het koor
mede gerekend , ongeveer 38 eil. lang en nagenoeg 20 eil. breed. Het
brandde in 1640, op de zijmuren na, geheel a f, waardoor ook de
oude bescheiden van P u rm e r l a n d , I l p e n d a m en den Ilp voor een
groot dcel zijn verloren gegaan. Het volgende jaar werd de kerk weder
opgebouwd en de toren van eene fcooge spits voorzien; waarin men
toen eene zoo groote zware klok hing, als er in Waterland niet ge-
vonden werd. Deze kerk, oud en bouwvallig wordende , werd in
1814 afgebroken , en op de grondvesten eene nieuwe kerk, doch van
veel kleineren, omvang gcbouwd ; zijndc slechts 15 eil. 7 palm. 5 duim.
lang en 15 eil. 6 palm. breed. Tot dien opbouw zag men zieh in
Staat gesteld, door de milddadigheid en godsdienstliefde van vele gem.
in Noord-Holland en andere voorstanders van de openbare godsvereering.
Door den verschrikkelijken orkaan van 29 November 1836 werd deze kerk
dermate geteisterd, dat zij sedert dien tijd niet meer is gebruikt geworden,
en men als toen godsdienstoefeuing hield in het huis, regt
over de kerk staande,. welk huis voorheen een eigendom van het dorp
was , en ter woning diende van den Secrelaris, waarom bet nog heden de
O u d e - S e c r e t a r i e genoemd wordt. Intusschen werd de gemeente
weder in de gelegenheid gesteld om de kerk te laten afbreken en op-
bouwen , waartoe uit het fonds voor noodlijdende kerken , zeventien
honderd gülden , van den Koning eene gelijke som van zeventien honderd
gülden en van de Gedeputeerde Stalen der provincie twee duizend gülden
werden gegeven. De gemeente droeg daartoe tevens naar vermögen
bij, ontving van den Heer dezer plaats, den Heer de G r a a f , eenen
nieuwen predikstoel ten geschenk, en is door naburige gemeenten ,
vooral uit de Beemster, Ilpendam , Landsmeer en Zaandam, liefderijk
ondersleund. Aan deze kerk, welke buitenwerks 16 eil., 6 palm lang
en 10 eil. 1 palm breed is , werd den 25 Maart 1859 den eersten sleen
gclegd; tcrwyl zij den 8 September 1859 ingewyd is. In 1829 werd de oude
steenen toren tot bij de kap afgebroken , en is het Jegenwoordigc torentje