door do Fransche troepen werd bezet en de geällieerden "naderden , werd
gemelde Maire huiverig de zaken te besturen en bleef zieh in Hurwenen
schnil houden, als wanneer de tegenwoordige, sedert 1829 in bediening
zijnde, Burgemeester en Secretaris van R o ssdm , den Heer D i r k J a n
v an d e r K a a y , door den Heer Jo h a n n e s van Dockom , Rentmeester van
den Heer R u n d e rd , Baron van Randwmck , Heer van Rossdm, verzocht
werd , bet bestuur der gemeente R o s sdm , met adsistentie en gocdkeu-
ring van voornoemdpn Maire, C h r is tia a n v a n V b ld r ie l , op zieh te nemen.
De laatste Fransche troepen, die in December 1813 in Rossem kwa-
men , waren de zoogenoemde pupillen , die in Woerden zoo vreeslijk
liadden geplunderd. Zlj waren beladen met vrouwelijke gonden sieradcn ,
waaraan het bloed der slagtoffers lmnner woede te Woerden nog zigt-
baar was. Zij plantten de kanonnen aan het boveneind van het dorp en
zetteden overal längs Waal en Maas postcn en schildwachten nit. De
Pruissische troepen vertoonden zieh inmiddels aan de overzijde der Waal ,
verscholen zieh achter aard- en zandheuvels en schoten met hunne buk-
sen tot in het dorp. Op den avond van 22 of 23 liet de kommanderende
Oflicier der Franschen den fungerenden Maire, D i r k J a n van d e r K a a y ,
bij zieh komen en maakte hem onder gebod van stipte stilzwijgenheid
bekend , dat hij metzijne troepen in den vroegen morgen de gemeente
zoude verlaten , tevens gelastende de ingezetenen in rust te houden
en hen te verbieden op straat te komen , zeggende , dat hij , in geval
zij zieh vcitoonden , voor de herhalirig der tooneelen van Woerden vrees-
den. Alle vaartuigen werden voorls uit de Waal gehaald en over den
dijk gesleept. In den vroegen morgen vöör het aftrekken der Franschen
kwam een hoop voor het hek van het huis , bewoond door den gezegden
fleer van d e r K a ay , dat gesloten was , zij hakten dit open en dedeh
vervolgens pogingen om in huis te komen , waarin zij echter niet slaag-
den , zoodat zij eindelijk het dorp verlieten. Zoodra de visschers van
Rossdm vernamen , dat de Franschen het dorp uittrokken , sleepten zij
hunne vaartuigen te water en haalden de Pruissische troepen over. De
Franschen , die geregeld aftrokken , längs den Maasdijk , naar Driel, waren
nog niet geheel hit Rossdm , toen zij reeds achlervolgd werden door
de Pruissische vrijwillige jagers , doch zoodra zij dit bemerkten , hielden
zij halt en kwamen terug. Dewijl de weinige vaartuigen die er waren
niet schielijk genoeg de Pruisseri konden overzetten , werd er hevig
gevocbten tusschen Rossdm en Driel. Binnen den tijd van een uur werden
3b a 36 zwaar gewonde Pruissen in de gemeentekamer te Rossdm
gebragt, alwaar men bedden had doen brengen, waarop zij in schuiten
over de Waal werden vervoerd. Daar de Franschen intusschen berigt
hadden gekregen, dat de Pruissen ook te Zalt-Bommel overkwamen ,
staakten zij hunne verdediging en marcbeerden in alien haast op Hedel
aan. Den 23 December bezette de Lnitenant-Generaal van ButoW, van
het derde corps der Pruissische Armee , Rossdm , rigtte aldaar een hulp-
magazijn op , en bestnurde van daar de inneming van ’s Hertogehboseh.
In den avond van den 24 December 1836, ankerde schipper W il lem
van Hold, met zijn aakschip , Maria Anna, geladen methouten
houtskolen , voor R ossdm , onder een eilandje, hetwelk midden in de
Waal gevonden wordt, meenende aldaar tegen den opStekenden
noordoostenwind eene veilige ligplaats te vinden. Daar, in den morgen
van den 2b December, de wind al heviger en heviger \ferd,
gepaard met sterie jagtsneeuw , kon hij dien dag niet van legplaats
veränderen, en zag zieh genoodzaakt den aanstaanden nacht aldaar af
te wachten. Op het schip bevonden zieh , behalve den schipper W illem
van I I old , o o k n o g J acobüs van Hold , H endrik van H old , J acobds P ie ters
e n d e k o o pm a n d e r la d in g Gradds J ansen , d u s t e z am e n j n j t p e r s
o n e n , T e g e n d e n a v o n d lie p d e w in d m e e r o o s te lijk , z o o d a t h u n v a a r -
tu i g d o o r h e t k le in e e i l a n d j e , w a a r a c h t e r zij la g e n n ie t m e e r b e v e i-
l ig d w e rd v o o r d e w o ede d e r g o lv e n e n zij e lk e n o o g e n b lik v re e z e n m o e s -
t e n d a t h e t z i n k e n , en zij d u s eenejn wissen d o o d in d e g o lv e n v in d e n
z o u d e n . O m s tr e e k s te n e en u u r in d e n n a c h t ,^ b e s p e u r e n d e , d a t h e t
v a a r tu iir w e rk e lijk b e g o n le z i n k e n , sp a n d e n zij a lle h u n u e k r a c h t e n
in om m e l h u n n e b o o t h e t e ila n d je l e b e r e ik e n , h e tw e lk h u n , n a v e le
m o e ite , g e lu k te . D o ch n a a uw e lijk s w a r e n zij h ie r g e l a n d , o f zij z a g e n
h u n sc h ip t e g ro n d e g a a n , e n o o g e n b lik k e lijk d a a r n a o o k d e b o o t d o o r d e
g o lv e n weg sp o e len , z o o d a t zij n u h u lp e lo o s d e n n a c h t m o e s te n d o o rb re n -
g e n op h e t e ila n d je , w a a ro v e r d e g o lv e n h e e n s lo e g e n , e n z ie h d a a rd o o r
a a n d e n ijp e n d s te k o u d e z ag en b lo o tg e s te ld , t e rw ijl zij u i t d e g em e e n te
R ossdm , a ls lig g e n d e o n d e r d e n w in d , g e e n h u lp k o n d e n v e rw a c h t e n ,
te rw ijl m e n d o o r d e s n e e uw ja g t en d e n s to rm b e le t w e rd h e n t e z ien o f
t e h o o r e n . O n d e r tu s s c h e n was d e b a k e n m e e s t e r , P ieter van H erpen ,
h o ew e l h ij n ie ts v a n d e s e b ip b re u k h a d k u n n e n v e r n e m e n , d e n g e h e e le n
n a c h t o p m id d e le n b e d a c h t , om d e s c h e p e lin g e n te r e d d e n . Z o o d ra d e d a g
a a n b r a k , b e p ro e fd e h ij , een, z ijn e r v a a r tn ig e n t e w a te r t e b r e n g e n , d o c h
d i t w e rd d o o r d e b ru is c h e n d e g o lv e n d a d e lijk v e r zw o lg e n , w a a rom h i j ,
n i e t d e n k e n d e , om z ijn e o u d e m o e d e r , v ro uw e n zes k in d e r e n , d ie
h ij t e v e rz o rg e n h a d , b e s lo o t z ijn e ig e n le v e n t o t r e d d in g d e z e r s c h ip -
b r e u k e lin g e n te w a g e n . Hij b e g e e f t z ie h alzo o n a a r h e t v e e r v a n O u d -
St. A n d r i e s , a lw a a r d e v a a r tu ig e n m e e r b o v e n d e n w in d la g e n , e n
h u u r t e r e e n e b o o t m e t tw e e m a n , w a a rm e d e h ij g e lu k k ig d e s c h ip -
h r e u k e lin g e n b e r e ik t en h a d a lzo o h e t g e n o e g e n h e n a lle v i j f , o fsc h o o n
v e r s tijf d v a n k o u d e , b e h o u d e n a a n w a l te b r e n g e n .
Het wapen der gem. R ossdm bestaat in drie vogels.
i ROSSUM, buurs. in Twentlie, prov. Overijssel, arr. en 3 u. O. ten
Z. van Almelo, kant. en ¡ u. W. ten N. van Ootmarssum , gem. en
1 u. 0 . van Weerselo,
JL . Men telt er 98 h. en 320 inw., die meest in den landbouw hun
; hestaan vinden.
\ De R. K. die er z ijn , maken met die uit de buurs. Lems e l o
l/z v '’ en Vo l t e eene stat. uit, welke tot het aartspriest. van Twenthe be-
hoort, door eenen Pastoor en eenen Kapellaan bediend wordt, onder
welke 1000 Communikanten telt. De kerk is een gebouw , met eenen
\torén en van een orgel voorzien.
ROSSÜM (HET HÜIS-TE-), voorm. adell. h. in den Bommeler-
waard, prov. Gelderland, Benedendistrikt, arr. en 3 u. Z. Z. W. van
Tiel, kant. en 2 u. 0 . van Zalt-Bommel, gem. Rossum.
In het jaar 1393 maakte J ohan van R ossdm zijn H dis- te-R ossüm tot
een open huis van Herfog K arel.
Het is in het jaar 1360 gesloopt. Ter plaatse, waar het gestaan
heeft, ziet men thans nog een oud gebouw, hetwelk vroeger als voor-
huizinge heeft gediend en thans door den Heer bewoond wordt. De
daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van
3 bund. 30 v. r., worden thans. in eigendom bezeten door den Heer
Godard Adriaan J acob Baron van R andwijck, woonachtig te R ossdm.
ROSSUM (POLDER-VAN-), pold. in den Bommelerwaard, prov. Gelderland,
Benedendistrikt, arr. Tiel, kant. Zalt-Bommel, gem. Rossum.
Deze polder beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
634 bund., alles schotbaar land; telt 10 boerderijen, en wordt door