372 11 A Ü.
Dit kant. bestaat, uit de grietenljen Idaard er ade el , Rauwer-
d er h emen Baar de rade e l . Het beslaat, volgens bet kadaster , eeno
oppervlakte van 17,639 bund. 26 v. r. 97 v. eil., waaronder 17,070 bund.
77 v. r. 6 v. eil. belastbaar land. Men telt er 1726 h., bewoond door
2287* huisgez., uitmakende eene bevolking van 10,800 inw., die meest
hun bestaan vinden in den landbouw, de veeteell en in het boter-
en kaasmaken. Ook heeft men er eene steenbakkerij , zes timroer-
werven , eene lijnbaan , twaalf leerlooijerijen, vier cichoreifabrijken,
drie hontzaag-, een olie- en drie korenmolens.
RAUWERD, d., prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. West-Donqeradeel.
Zie R aard.
RAUWERD o f R aard, d., p ro v . Fnesland, k w . Oostergoo, g n e t .
Rauwerderhem, arr. e n 2 | u. Z. t e n W . v a n Leeuwarden, kant. Rauwerd.
Het is het grootste dorp uit de grielenij, teilende men er in de kom
van het dorp 60 h. en ruim 340 inw., en met de daartoe behoorende
buurtcn Hor n s t e r b u r e n, Be r n s t e r b u r e n , F l a n z um, Laard
en de B l i n k , 103 h. en 630 inw. Het d. zelve bestaat uit eene zeer
„oed bebouwde buurt, waarin schoone gebouwen gevonden worden. De
straalweg, van Leeuwarden naar Sneek, loopl niet boven de/200 rtrc-
hier, w Nnnrden , dnnr. sr.hietende. vanjlaar weder een
iHjlr iinnr dit iW r «m » dn Snlionw-. Deze d ijk /‘welke van den
straatweg tot door het dorp is gemacadamiseerd en een gedeelte van
den Hemdijk uitmaakt, dient tevens tot eenen rijweg van Sneek naar
de Schouw en voorts naar^Heerenveen^en ^ v^ |j ss4 ' t
F 1 1 n z Ire.
De Herv., die er ruim 550 in getal zijn, behooren tot de gem. Rau-
werd-en-Imsum. Hier stond voorheen eene vrij groote kerk en een toren,
op eenen hoogen heuvel. In het jaar 1814 werd dit gebouw , hetwelk
vdör deReformatie aan den H. L abress was toegewijd, met den toren tot
afbraak verkocht. Nu ziet men in de plaats daarvan een fraai, geheel
nieuw kerkgebouw en toren met spits, die vrij verre zigtbaar is. De
kerk werd ingewijd den 10 September 1815 en het nieuwen orgel den
18 Augustus 1816. Dit gebouw verdient ook inwendig eene naauwkeu-
rige bezigtiging, als prijkende het met een zeer schoon orgel, kunstig
gesneden preekstoel, fraaije gestoelten en zeer schoon gebeitelde graf-
of zerksteenen. Voor cenige jaren werd dit nieuw gebouw door den
bliksem getroffen, die in den toren sloeg ■, zonder echter brand of aan-
merkelijke schade te veroorzaken. In het jaar 1837 heeft Mevrouw
J. S chbitz , wed. Mr. W. N abta, aan deze kerk eenen tweeden zil-
veren avondmaalsbeker geschonken, en de twee koperen collectenscha-
len door zilveren doen vervangen.
De Doopsgez., die ongeveer 30 in getal zijn, behooren tot de gem.
van Imsum, en de 80 R. K., die men er aantreft, worden tot de
stat. van Imsum gerekend. — De dorpschool wordt gemiddeld door
een getal van 90 leerlingen bezocht.
Onder dit dorp waren voorheen eenige adellijke staten of stmzen ,
als: He r i n g a , J uw i n g a o f J o n g ema , I n h imme r e n , enz., daarvan
is nog alleen overig J o n g ema - S t a t e , eertijds de woonplaats
van E do J ongema, die een ijverig voorstander der Friesche vrijheid, en
zeer bedreven was in ’slands geschiedenissen. Oudtijdo wao ook hicr-de
y,rrr— A.. Mi m r-ma-n n s . door welke da-Born , die in de-Wouden
lijnen nnr*prong nrrmt y f " '1 in Rnardwp nf dn. Middnlizeo ontlaatte.
R A U . 375
R auwerd is de geboorteplaats van S offr{dos K uesze , achtste Abt
van Lidlum, die in 1283 overleden is .
Kort na 151 5 , werd de geheele kerkbuurt van het dorp door den
Zwarten lloop aan kolen gelegd.
Tfen tijde van de Schieringers had dit dorp veel te lijden , dewijl
op Ileringahuis doorgaans Leeuwarder of Groninger bezetting lag, om die
van Sneek het stroopen in Oostergoo te beletten.
De kermis valt in den eersten Woensdag in September.
RAUWERD-EN-IRNSUM, kerk. gem., prov. Friesland, klass. en.
ring van Sneelc.
Men telt in deze gem. 800 zielen, onder welke 250 Ledematen, en
heeft er twee kerken, als eene te Rauwe rd en eene te Ims um.
De eerste , die in deze gem. het leeraarambt heeft waargenoroen , is
geweest J ohannes N ic o l a i , die in het jaar 1584 naar Hallum vertrok.
RAUWERDERHEM, griet., prov. Friesland, kw. Oostergoo, arr.
Leeuwarden, kant. Rauwerd (1 k., 15 m. k., 8 s. d ) ; palende N. W.
aan de griet. Baarderadeel,-N. O. aan Idaarderadeel , Z. O. aan Utin-
geradeel, waarvan het door de wetering gescheiden is , Z. aan Donia-
warstal en het Sneeker-meer, Z. W. aan Wijmbritseradeel.
Deze griet., de laatste in het kwartier Oostergoo en op hare grenzen
in het zuidwesten, bevat de dorpen Rauw e r d , I r n s um, Poppin-
gawi e r , De e r s u m, Te r - Z o o l e nS y b r a n dab u r e n , vroeger nog het
klooster E n g w i r d , dat onder Poppingawier behoorde en het halve deel
van het N ij e kl o o s te r. Zij beslaat, volgens het kadaster , eene oppervlakte
van 3490 bund. 5 v. r. 91 v. eil., waaronder 3341 bund. 3 v. r.
83 v. eil. belastbaar land. Men telt er 388 k., bewoond door 482 huisgez.,
uitmakende eene bevolking van 2330 inw., die meest hun bestaan vinden
in den landbouw en in de veeteelt. De boter, kaas en het vee , worden
meeslal naar de weekmarkten van Sneek en Leeuwarden ter verkoop
gezonden. Ook heeft men er eenen houtzaagmolen en eene scheeps-
timmerwerf.
De grond is hier op vele plaatsen laag en daarom voor bouwland on-
geschikt; doch men heeft er ook hooge landen ; die voor de vrucht-
baarste in de provincie niet behoeven te wijken. Ten gevolge van eenen
verständigen maatregel, worden vele läge plaatsen door het Ieggen van
kleine binnen- of molendijken van het water, dat haar vroeger veelal
overstroomde, bevrijd. , ,/* /
.. ^>00f„ ¿^e^^rigtenijxloo^t^de^algemeene Erieschc sträätWggJnaaV’Över-
ijssel, tan wwton7-van"l»Qouwarifeu -op Irnsum , en van daar over de
Schouw, Akkrum en het Heerenveeu , op Wolvega. Ook wordt zij
doorsneden door den straatweg van Leeuwarden naar Sneek.
In het Zuiden van deze grietenij ligt een vischrijk water, de Br ek-
ken genoemd , waarin de meeste wateren van dezen landstreek zieh
vereenigen , om verder ontlast te worden door de Ter-Zoolsterzijl.
Deze grietenij heeft niets te belalen aan de zeedijken, maar is daar-
entegen bezwaard met het onderhouden van drie zijlroeden en zijlen in
den Hemdijk , met name de Ab b e ngawi e r s t e r - z i j l , d eTe r z o o l -
s t e r - z i j l en de S y b r a n d a buür s t e r - z i j l . Ook komt ten laste
van deze grietenij, het ODderhoud van den Hem-of Groendijk , loopende
van de Sjaardasloot tot aan Heringaburg , door Irnsum en Rauwerd van
waar hij aan den Oude-zeedijk ten einde loopt , bij Jongama- of Ju-
winga-stale, doch van waar de Oude-zeedijk der nieuwe landen weder