»34 R I J.
Van de Herv. kerk, welke vöör de Reformatie aan den H. B osifaciüs was
toegewijd, vindt men den tijd, waarin zij gebouwd is , niet aangeteekend.
Zij is vrij groot en met onderscheidene kapelgevels uitgebouwd. Vöör
den toren , welke vierkant i s , en eene achtkante leijen spits heeft,
staan twee dergelijke gevels , zoodat hij , als ten dake der kerk schijnt
uit te rijzen. ln dezen toren hangen twee klokken. Yroeger werd
van alle ingezetenen van dit ambacht een torenpacbt tot onderhoud van
den toren geheven , een stuiver van elk vierendeel bier, en stoop wijn
of gedisteleerde wateren. Het koor der kerk , is met een fraai hek afge-
sloten , en pronkle vöör het jaar 1793 met vele adellijke en andere wapen-
borden , voornamelijk met die van de adellijke familie van van der O d in ,
welke hier hare begraafplaats heeft. Ttgen het koor is de kerkeraads-
kamer, welk een redelijk goed vertrek is. Sedert het jaar 1786 heeft
deze kerk tegen den toren een fraai orgel, haar hij testament gemaakt
door wijlen Vrouwe C ornelia S ch e l lin g er, douairiere van den Heer
Mr. P ie t e r S teyn , in leven Raadpensionaris van Holland enz., enz., enz.
Het orgel is met de wapens van S teyn en S crellinger voorzien ; daarboq
ven is een fraaije uurwijzer en er onder twee borden geplaatst, waarop
men le e st; op het eerste bord :
D i t Orgel is gelegateerd door de W el-E dele Geboren Vrouwe C o r n e l i a
S c r e l l i n g e r , Weduwe van den Hoog-Edelen Geboren Heer Mr. P i e t e r
S t e y n , Raadpensionaris en Grootzegelbewaarder van Holland en West-
Friesland enz.; enz. Hetzelve is gemaakt door J o a c h iiu R e i c h n e r , onder
de bestuuring van den Heere H e n d r ik v a n R a v e s t e y n , Schout en
Secretaris alliier, milsgaders Rentmeester dezer kerke; 't is ingewijd
door D r . J o h a n n e s B r i l l , J o h a n s z ., Predikant te deezer plaatze, op den
21 Mey 17 8 6 , zijnde toen Ambachtsheer wegens de Regeering van 's Graavenhaage. de Weledele Gestrenge Heere J o h a n P a t i i n , Oud-
Burgemeesler en Regeerend Schepen aldaar} ep Kerkmeesleren P i e t e r
B d r g e r s d i j k en D a n i e l v a n O v e r v o o r d e .
Op het tweede bord :
Rijswijkschc Christenschaar I verhef met blijde psalmen ,
De hoogste Majesteit, bij 't kunstrijk orgelspei,
Gods Eng’len luislren naar utve uitgeleezen galmen ,
En voeren die ten troon van Vorst Immanuel ,
’t Begin van ’t Hemelwerk doet zelfs den afgrond beeven ,
Vang dat hier rüstig a a n , met ju ist muzijk akkoord,
De naam van Edlen S teyn en S chellinger za l leeven ,
Zoo lang men 's Heeren lof u it deezen orgel hoort.
J oünnes S paan Predikant in 's Graavenhaage,
eertijds alhier.
Den 30 Maart 1790 werd door den Schout en Secretaris Mr. H. R a v
e s t e y n , bij gelegenheid dat deze op dien dag den ouderdom van 78
jaren bereikt en het Schoutsambt ömtrent 48 en een half jaar bekleed
had , aan de kerk een geschenk van zilver gedaan, bestaande in een
groote en twee kleine zilveren schoteis, en twee zilveren bekers,
ten gebruike bij het H. Avondmaal. Bij de kerk is een met boomen
beplant en bemuurd kerkhof.
De kerk te R i j sw i jk bezat weleer een altaar van den H. B onifacios
en zijne gezellen, aan hetwelk een vikariaat was aan bet St. Pietersaltaar.
Waar ler plaatse de R. K, het eerst na de Hervorming hunne gods-
dienst bebben geoefend, blijkt nergens, maar zij hebben sedert het jaar
1684 eene fraaije kerk gehad, welke omtrent het jaar 1710 , ten tijde
van den Pastoor P ieter Maas , aan d e R. K. van de Oude Clerezij
R I J .
(Jansenisten) is overgegaan, en daaraan sedert verbleven is, tot d at, in
het jaar 1794, die stat. met die te ’s Gravenhage is gecombineerd. De
dienst wordt eens in de maand verrigt door den Pastoor der R. K. van de
Oude Clerezij te dier stede. De kerk heeft geen toren, doch is van een
orgel voorzien. De R. K., die nu zonder kerk waren , hebben in het jaar
1784, met consent van Heeren Staten van Holland en Wesl-Friesland,
weder hunne eigene kerk gekregen , welke aan den H. B onifacios is
toegewijd , zijnde een fraai gebotiw , met eenen kleinen toren doch
sedert bet jaar 1841 van een uitmuntend orgel voorzien.
Te R i j sw i jk stonden vöör de Reformatie twee kapellen ; de eerste achter
de hofstede Ockenburg, en eene tweede bij de hofstede de Burg; eerst
behoorden zij in eigendom aan de Heeren van S ois , en in vervolg van
tijd aan den Heer van der D o in , Heer van Rijswijk. Ook had men er
een klooster van Reguliere Nonnen, Nazar e t h genaamd, en staande
onder het opzigt van het kapittcl van Sion. Nog bestond er vroeger
het II u i s - t e-Ri j s w ijk , ook wel Be l v e d e r e , doch eigenlijk het
f l u i s - t e - N i euwbu r g geheeten. Zie N ieuwburg (H ois- t e - ) ,
In het dorp leest men voor twee huizen, onder het wapen van R i j s w
i jk , het volgende :
Weleer stond hier een huis, gestiebt in ’t vredejaar,
1697.
Maar werd in d’ as gelegd door brand bij nacht heel naar ,
1743.
Doch nu tot twee gemaakt, in eenen goeden stand,
1746.
God hoede hen voortaan voor ongeluk en brand.
De kermis valt in den derden Zondag in Julij.
R i jsw i jk is de geboorteplaats van den Schilder A r ie van der K a b e l ,
die tevens1 een bekwaam Graveur was , geb. 1631, j- in 1693.
In het jaar 1489 werd dit dorp door de Hoekschen, die Rotterdam
hezet hadden, geplunderd en gebrandsebat.
De plaats is vermaard doör den vrede, welke alhier den 10 September
1697, op het Huis-te-Rijswijk , gesloten is , tusschen Spanje ,
Frankrijk, Engeland , Duitsckland en de Vereenigde Nederlanden.
Het wapen dezer gem. bestaat uit een veld van zilver, met dri e
takken of rijzen, van onder dooreen gevlochlen , van sinopel.
RIJSWIJK, gem. in het Land-van- A lten a , prov. Hoord-Braband,
Tweede distr., arr. ’s Hertogenbosch, kant. Heusden (10 k. d., 11 m. k .,
8 s. d . ) ; palende N. aan de gem. Woudrichem-en-Oudendijk,
N. O. aan de Maas, Z.'O. aan de gem. Giessen, Z. aan Almkerk-
en-Uitwijk, W. aan de Werken-en-Sleeuwijk.
Deze gem. bestaat uit den Rij s wij k sc h e - p o l d e r , de Rot g a n s
en den Ma n h u i swa a r d , benevens gedeelten van den Honswi jk-
s c h e - p o l d e r en van den St. Romb o u t s - p olde r. Zij be-
vat het d. Ri j swi jk, benevens eenige verspreid liggende buizen, en
beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van ongeveer 421 bund.,
alles belastbaar land. Men telt er 35 h., bewoond door 61 huisgez.,
uitmakende eene bevolking van 500 inw., die meest btin bestaan vin-
den in den landbouw en het aanfokken van paarden en hoornvee; ter-
wijl mede een groot gedeelte in de stokerij van moutwijn uit aardap-
pelen werkzaam is.
De inw., die op 7 na allen Herv. zijn , behooren tot de gem. van
Giessen-en-Rijswijk. R i jsw i jk werd tot het jaar 1649 bediend door de
Predikanten van Giessen, doch bekwam toen eenen eigen Predikant