een bestand van eenige weken, hetwelk schier iedere maand en laat-
stclijk tot het einde des jaars en daarna ook langer, is verlengd geworden.
Toen Hertog A rnold zieh wegens groote kosten , door de gedurige onlus-
ten enoorlogen veroorzaakt, gedwongen zag het hertogdom, in 1472, aan
K arel , Hertog van Bourgondie, in pandschap af te staan, trachtte
deze daarop geheel Gelderland in zijne magt te krijgen , spoedde zieh
weldra naar R oermond en maakte zieh meester van die stad.
ln 152-3 kwam zij met Venlo over het stapelregt in geschil, hetwelk
bij brieven van den 21 September door Hertog K arel werd beslist.
R oermond moest van het regt van Stapel afzien , onder voorbehond zieh
ten allen tijde tot den Hertog te kunnen wenden om in het bezit daarvan
te worden hersteld , zoodra zij zoude kunnen bewijzen , dat het wer-
kelijk aan haar was verleend.
K arel van E gmond , Hertog van Gelder-, beslooten hchbende zijne Staten
aan F rans I , Koning van Frankrijlc, te vermaken, deed hierover de
Ridderschap en de Afgevaardigden der steden , in October 1537 , te
Arnhem bijeenkomen, en sloeg hun voor, den Koning als Vorst ’van
Gelder te willen erkennen, doch dit werd door de Gezanten vrijmoedig
afgcslagen. Als de Hertog hen nu wilde dwingen zijn voorstel aan te
nemen, deden de inwoners der steden, die hem het hardnekkigste
tegenstonden , dadelijk alle pogingen, om de andere plaatsen tot hunne
partij over te halen , die van R oermond gingen alle sterkten , die in
hunne nabijheid lagen, zonder dralen inneraen en geheel en al siechten.
Vervolgens sloten de burgers met die der overige steden een ver-
drag, waarbij zij zieh verpligtten , om tot handhaving hunner regten,
elkander te ondersteunen. Zij deden ook door hunne Gezanten , die
het verdrag hadden onderteekend (die van R oermond waren J an D r i -
v e n e r , P alink van K amphuts , J an van L eu en en J an S egers) ; den Vorst
voordragen, dat zij niet konden dulden , dat het vorstendom aan de
Fransche kroon zoude overgfian, dat zij in tegendeel als Gelderschen
wilden leven en slerven. De Hertog, de standvastigheid zijner onder-
danen ziende, moest zijn voornemen eindelijk staken.
Keizer K arel V, in 1539, aanspraak op het hertogdom Gelder ma-
kende , rukte, in 1542, met een magtig leger, in deze landen en nam ,
den 2 September van het volgende jäar, zonder veel geweld, de stad
R oermonb in zijn bezit.
Nadat K arel V de souvereiniteit der Nederlanden, in 1555, aan zfj-
nen zoon F il ip s II afgestaan had , verhief deze , in 155 9 , de stad tot
eenen Bisschoppelijken zetel. Zie R oermond (B isdom- van- ) .
Den 16 Julij 1554 werd de stad bijna geheel in kolen gelegd. De
brand liep zoo schielijk voort ^ dat de inwoners naauwelijks tijd hadden ,
om zieh met hunne kinderen voor de vlammen te bergen , liuis en goed
geraakte tot asch. Erbestonden in dien tijd talrijke lakenfabrijken binnen
y de stad ; daar deze allen een prooi der vlammen geworden waren , bega-
ven zieh de fabrijkanten naar Duren en Montjoie. De plaats, waar
die fabrijken gestaan hebben is thans in groote moestuinen veranderd
en nog onder den naam in de Rame n bekend.
Ten tijde van de Nederlandsche beroerten en den oorlog met Spanje, i
beeft R o e rm o n d mede veel geleden , zijnde dikwijls.genomen en hernomen!
Zoo werd zij , in 1568, door L a d r o n , voor Spanje , in bezit genomeu en
met eene Duitsche bezetting, onder bevel van den Graaf P o lw e i l e r ,
voorzien. W i l l e m I , Prins tun Oranje, cdn magtig leger in Duitschland
verzameld hebbende, viel in Gcldcrland en deed Roermond opeischcn oiu
zieh over te geven ; op het weigerend anlwoord trok hij , met 7000 rui-
ters en 14.000 voetknechten , onder het bevel van E r n e s t van M ander -
slo o , Graaf»«» Barley en van diens broeder H e n d r ik , den 23 Julij
1572 , voor de stad. Na vijf stormen , werd zij veroverd en vele burgers
gedood ; onder de geestelijken geschiedden gruwelijke doodslagen. Dit
gedrag van ’s Prinsenvolk tegen de geestelijkheid , wordt door eenige
schrijvers als een uitwerksel van den haat tegen de Roomschgezinden
opgegeven , anderen daarentegen brengen bij , dat deze buitensporigbeden
geschied zijn, dewijl men, gedurende het beleg, ltarthuizers, Minder-
broeders en anderen op de wallen gezien had , om het volk aan te
wakkeren en zelfs tot de verdediging der stad mede te werken , hetgeen
aan geen burgers, en veel minder aan geestelijken eener belegerde stad,
geoorloofd was. De boeken cn het huisraad des Bisschops werden gee-
heel vernield, de Kommandant der stad F loijon , zoonj van den Burge-
meester van Luik verloor ook het leven , na zieh met eenige ge-
wapende mannen , meest burgers, verdedigd te hebben. Deze moedwil
smartte den Prins , hij zocht dien ook , eene week later , door een plak-
kaat, in het leger te Hillenrade, bij R oermo nd, op den 23 Augustus,
geteekend , te stuiten, doch het baatte weinig.
De bondgenooten hielden de stad echter niet lang in hunne magt,
want, na het innemen van Bergen in Henegouwen , door A l b a , werden
zij gedwongen, den 6 October van het zelfdejaar, 157 2 , R o e r mond
te verlaten, en de Spaanschen betrokken haar weder den 12 dier
zelfde maand.
D on J üan van O o stenrijk , weinig tijdhierna tot Landvoogd benoemd
zijnde , zag zijn gezag overal verminderen. Buiten het hertogdom Luxemburg
en het graafschap Namen ; werd hij bijna nergens meer als Landvoogd
erkend. In Gelderland was R oermond nog door zijn krijgsvolk bezet,
en moest eene belegering verduren. De Graaf van H ohenlo , aan bet hoofd
van een aantal troepen, begaf zieh in October 1577 derwaarts, en , na
vooreerst in het naburige dorp Swalmen post gevat te hebben , liet hij
zieh voor de vesten der stadzien. Hij sloot die in , deed er rondom acht
of negen schansen opwerpen, en bragt het zoover, dat de plaats zieh
aldra zou hebben overgegeven ; doch in de eerste dagen van Januarij
van het volgenden jaar, werd zij , door een legerkorps van D on J uan ,
onder bevel van H ierges en* Mondbagon , ontzet. H orenlo vertrok van
voor de stad , en legerde zieh, den 3 Jannarij , in eene, aan den overkant
der Maas gelegene , schans , zoo men vermeent Tholen genaamd.
Binnen een paar uren tijds , moet hij daar twee aanvallen der bezetting
van, R oermond afweren ; meer dan twee honderd man lieten daarbij
het leven. Eindelijk tegen den avond besloot hij vrijwillig de schans
te verlaten.
Bij de unie van Utrecht, in 1 5 7 9 , gingen de drie kwartieren van
Neder-Gelder, aan de vereenigde Staten over; R oermond en het ge-
heele Overkwartier bleef echter de Spaansche zijde toegedaan, en
werd toen Spaansch-Gelderland genoemd.
In 159 4 , werd de stad door F il ip s van Nassau, doch te vergeefs
belegerd , blijvende zij alzoo in de magt der Spanjaarden tot in het
jaar 1632, toen zij door E rnest K a s im ir , Graaf van Nassau, werd
aangetast. Naauwelijks echter had hij de loopgraven geopend , of hij
werd onder het bezigtigen daarvan , op den Leeverberg , door een mus-
ketschoot door het hoofd getroffen en overleed den zelfden avond. F r e -
derir H endrik begaf zieh hierop terstond naar het leger voor R oermond ,
dat dien zelfden nacht bij verdrag overging , waarbij de R. K. vrije