Z. W. aan de Drenlhsche gem. Borger, W, aan de gem. Wildervank
en Veendam.
Deze gem. bestaat uit het d. de N ie u w e -P e k e la en het gedeelte
van het N i e u w e - S t a d s k a n a a l , tusschen de Jagtveen- en Barkela-
sloot gelegen. Zij beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
3107 bund. 30 v. r. 39 v. eil., waaronder 3093 bund. 82 v. r. 60
y. eil. belastbaar land; telt 610 h., bewoondv door 723 huisgez., uit-
makende eene bevolking van ruim 4200 inw., die meest hun bestaan
vinden in landbouw, veengraverij en scheepvaart. Voorts heeft men er
twee scheepstimmerwerven, twee kalkbranderijen, eene branderij van
moutwijn en eenen wind-korcnmoleu.
De Herv., van welke men er 3310 telt, onder welke 680 Ledema-
t e n , maken eene gem. u it , welke tot de klass. en ring van Winschoten
behoort. De eerste, d ie, na de afscbeiding van de O'U der- P e k
e l a , hier het leeraarambt heeft waargenomen , is geweest A ylco
M einders , die in 1704 berwaarts beroepen werd , en het volgende jaar
naar Farmsum vertrok. Onder de alhjer gestaan hebbende Predikan-
ten verdient melding de, door zijne godgelcerde werken-, bekende W il - -
h e eb es T bemben , die mede de Nederduitsche lier handteerde en aldaar
van 1726 tot 1729 gestaan heeft. Het beroep is eene collatie van de
plaatselijke Regering van de N iedw e - P ekela.
Bij Koninklijk besluit van 10 Deeember 1843 is alhier het bestaan
vergund van eene Christelijk Afgescheidene gemeente, welke 230 zielen
telt en eene kerk heeft, waarin de dienst door eenen eigen Pre-
dikant verrigt wordt.
De Evang. Luth., welke er 200 in getal zijn , behooren tot de gem.
de Pekela , welke in deze bürg. gem. eene kerk heeft. — De R. E., van
welke men er 390 aantreft, worden tot de stat. van Pekela gerekend.—
De 60 Isr., die-er wonen , behooren tot de ringsynagoge van Pekela.
Men heeft in deze gem. twee scholen , beide in het d. de N ie bw e -
P ekela , zijnde de eene eene hoofdschool en de andere eene bijschool,
alsmede eene halve sehool, mandeelig met de O n d e -P e k e la . Deze
scholen worden gezamenlijk gemiddeld door een getal van 630 leer-
lingen bezocht.
Het d. N ie bw e - P ekela of B oveh- P ekeea lig t2 u . Z. Z. W. van Win-
schoten , 1J u. O. van Wildervank , 1 u. Z. W. van de Oude-Pekel-Aa..
Men telt er in de kom van het d. 2300 inw.
De Herv. kerk , aan de noordwestzijde van de Aa, of liever van het
gegraven kanaal ter verlenging van de Aa , welke in 1704 geslicht was ,
heeft, door het toenemend getal der bevolking, in 1767 en 1827, moe-
len vergroot worden. Het is een krnisgebouw , met eenen daarvan af-
gescheiden toren , doch zonder orgel.
De kerk der Afgescheidenen is een klein gebouw, zonder orgel.
De Evang. Luth. kerk is in 17-60 gestieht, zijnde den 22 Junij van
dat jaar daaraan de eerste steen gelegd, waarop zij den 28 November
van dat zelfde jaar plegtig werd ingewijd. Deze kerk , welke geen
toren heeft, is in 1838 inwendig veel verfraaid en van een welluidend
orgel voorzien.
De hoofdschool, die in den nacht tusschen den 1 en 2 Februarij 1837 ,
eene prooi der vlammcn geworden was, terwijl de daaraan beiende
onderwijzerswoning mede zeer beschadigd werd , is, even.als deze, in
het volgende jaar herbouwd.
Men heeft ook een Departement der Maatschappij : Tot Nut van ’f Al-
rjcmeen.
PEKELA (DE OUDE-of BENEDEN-), gem. in Westerwolde, prov.
Groningen, arr. en kant. Winschoten^ k. d., 13 m. k., 8 s. d .) ; pa-
lende N. aan de gem. Winschoten, O. aan de gem. Wedde , aan
Onstwedde, W. aan de Nieuwe-Pekela, N. W. aan Scheemda.
Deze gem. bevat het d. O bde- P ekeea en eenige verstrooid liggende h.
Zij beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 1904 bond.
77 v. r. 89 v. eil., waaronder 1893 bund. 32 v. r. 8 v. eil. belastbaar
land; telt 365 h., bewoond door 843 huisgez., uitmakende eene
bevolking van 3600 inw., die meest hun bestaan vinden in scheepvaart,
veengraverij, landbouw, trafijken en handwerken.
De Herv., die er ruim 2700 in getal zijn , onder welke 830 Ledematen ,
maken eene gem. u it, welke tot de klass. en ring van Winschoten behoort.
Men zie omtrent den alhier eerst gestaan hebbenden Predikant
bet art. Pekeea. Onder de Predikanten van dit dorp verdient melding
Marcos Jah Adria tu, die Lid der commissie tot de bijeenbrenging
van Evangelische gezangen is geweest, en alle overige leden overleefd
heeft. Hij stond hier van 1809 tot aan zijnen dood den 3 December 1843.
Yroeger was het beroep eene Collatie van de stedelijke Regering van
Groningen, maar is , in 1844, bij overeenkomst, aan de Herv. gemeente
zelve overgedragen, met kerk, toren, pastorij en land, hetgeen
alles tot aan dien tijd toc stads eigendom was. Men heeft daarop in
1816 eene geheel nieuwe predikanlswoning gebouwd.
D e E v a n g . L u t h . , d ie e r 200 z i j n , b e h o o re n t o t d e g e rn „Pekela. —
De R. K., v a n w e lk e e r 430 g e v o n d e n w o rd e n , w o rd e n t o t d e s t a t .
v a n Pekela g e r e k e n d , w e lk e in d e z e b u rg c lijk e g em . e e n e k e r k h e e f t .—
De Isr., v a n w e lk e m e n e r 230 a a n t r e f t , b e h o o r e n t o t d e r in g s y n a g o g e
v a n Pekela, w e lk e in d e z e b ü r g , g em e e n te S ta a t.
Men heeft in deze gem. twee scholen , als eene hoofdsehool in het d.
O u d e -P e k e la en e e n e bijschool bij het middelste Y e r la a t , welke gezamenlijk
gemiddeld door een getal van 300 leerlingen bezocht worden.
Het d. O bde- P ekeea of B ehedeh-P ekela , ligt 1£ u. Z. ten W. van Winschoten
, 1J u. O. van Veendam. Men telt er in de kom van het d.
273 h. en ruim 2700 inw.
De kerk , welke, zoo als wij op het art. P ekeea gezien hebben , in 1638,
ten zuidoosten van de Aa gestiebt was, is, omdat zij het steeds aan-
groeijend getal kerkgangers op verre na niet meer bevatten- kon , in
1783 aanmerkelijk vergroot. Andermaal, door het toenemen der bevolking
, te klein geworden zijnde , is zij in het jaar 1844 meer doelmatig
ingerigt, door er eene tweede galerij in te plaatsen , waardoor men om-
streeks 100 zitplaatsen meer bekomen heeft. Zij heeft een toren , doch
is van geen orgel voorzien. De torenklok , die bij het graven der
Leekslervaart gevonden werd, is van 1486. Zij woog toen 273 oude
ponden, is later verzwaard tot op 2 8 3 , en sedert 1841 tot 400 oude
ponden , als wanneer zij tevens lager is gehangen. De laatste omgie-
ting heeft de stad Groningen alleen op hare kosten laten doen.
Toen de kerk in het jaar 1783 vergroot werd, maakte de beroemde
dichter Mr. L bcas T r ip , Bnrgemeester der stad Groningen , de na-
volgende regels, welke op de kerkmuur gelezen worden:
Stads dochter , P ek e l-A , door ’s Hemels vasten zogen
Der vadren hoop ontgroeid, vier ’< eeuwfeest van uw kerk;
Gods wenk vergroot uw vak , de Stad vereert U ’t werk,
Kus Moederlief de hand, waaruit. Gij ’t hebt verkregen ;
En offer Gode ’t h a rt, tot cijns van *t heilig dom.
Uw volkrijk nakroost sie nr.ar grooter tempel om t