Nederlandsch Gouvernement en verleent dit, naar zijn vermögen , hulp en
ondersteuning, hetzij tegen de zeeroovers, die de straat Sunda onveilig
maken , hetzij tegen oproerlingen in de Lampongs. Deze eilanders zijn
dappcr cn braaf, zoodat zij door de zeeschuimers gevreesd en door de wel-
denkenden geacht worden. Bij gebrek aan drink- en waschwater zijn
zij morsig , daar zij zieh niet baden, tenzij in zee , hetwelk zij on-
gaarne doen : zoowel aan het brakke drinkwater als aan hunne onzinde-
lijkheid worden de huidziekten , die hen teisteren , toegeschreven.
De bodem van dit eiland bestaat uit koraalrots , die zieh uit de zee
als een berg gevormd heeft en even daarboven uitsteekt ; door aan-
slijking is dit eiland vruchtbaar geworden, zoodat het kokosnoten / ba-
nanen , rijst en vruchten oplevert. De huizen staan verward op palen ,
acht voeten boven den grond , bevatten een groot en twee kleine ver-
trekken en hebben geene schoorsteenen , zoodat de rook , welke door het
dak eene uitkomst vindt, alles zwart maakt.
Aan Strand is een speelhuisje , dat weleer tot Iustplaats van Euro-
pesche Ambtenaren , die in Bantam geplaatst waren , gediend heeft.
Eene gioote kalkbranderij , die vroeger aan de bevolking aanzienlijke
voordeelen aanbragt, is in verval geraakt, doch zou met geringe kosten
weder bruikbaar kunnen gemaakt worden, en tot heil der inlanders
strekken , die de koraalsteen , waaruit de kalk gebrand wordt, in hunne
nabijheid hebben.
PADJANG , d. in Oost-lndie, op het Sundasche eil. Java , residreg.
en distr. Pekalongang. — In de nabijheid is een uitgestrekt nipabosch.
PANDJANG, oud d. in Oost-lndie, op het Sundasche eil. Java-,
resid. Cheribon, ads. res. Indramayoe, aan den westelijken oever der
Indramayoe.
PANDJANG, P o e io e - P andjasg , eil. in Oost-lndie, in de Zee-van-
Celebes, aan de Oostkust van het eil. Borneo, bij St, Anthoniushock:
2° IS" N. B., 135° 45' 0 . L.
PANDJANG, P o e io e - P awdjang, eil. in Oost-lndie, in de Zee-van-
J a va , aan de Noordkust van het eil. Java, tot de resid. Djapara be-
hoorende.
PANDJANG of P asdscüaug, groot d. in Oost-lndie, op het Sundasche
eil. Sumatra, rijk Redjang, aan de oevers van de Simpang-Ayer.
PANDJANGANG, eil. in Oost-lndie, in de Zee-van-Java, aan de
Oostkust van het Sundasche eil. Madura.
PANDJERADAN o f P ahdjeredah , d i s t r . i n Oost-lndie, o p h e t Sundasche
e i l . J ava, r e s i d . Preanger-Regentschappen, r e g . Soekapoera.
. PANDJIE, d. in Oost-lndie, op het Sundasche eil .J a v a , aan den
grooten postweg, resid. Besoeki, 32 palen 0 . van Besoeki, 721 palen
0 . van Batavia en 61 palen van Banjoewangie.
PANDIGLANG, a f d . , d i s t r . , o n d e r d i s t r . e n d . in Oost-lndie, op
h e t Sundasche e i l . Java. Zie P aadeglang.
PANDIL, d. in Oost-lndie, op het Sundasche eil. J a va , resid.
Madion, lands, Panaraga.
PANDJOER of P a bt sciie er, eil. in Oost-lndie, in de Straat-van-
Malakka, op de Westkust van het eil. Sumatra, in het rijk van Sink.
PANDOK , kaap in Oost-lndie, in de Zee-van-Java, aan de Noordkust
van het Sundasche eil. J ava, resid. Kembang.
PANEMBANG, distr. in Oost-lndie. op het Sundasche eil. Java ,
resid. Preanger-Regentschappen , reg. Liembangan.
PANG, baai in Oost-lndie, op het Sundasche eil. Java, resid, Besoeki
, ads. res. Banjoewangi.
PANGA d. in Oost-lndie, op het Sundasche eil. Celebes, op het
zuidoostelijk schiereiland of de kust van Tamboekoe, door ßoeginezen
b7 ÄNGAL (DE), riv. in Oost-lndie, op het Sundasche eil. Java,
resid. Soerakarta, lands. Panaraga. 7 . .
PANGALANG, d. in Oost-lndie, op het Sundasche eil. Java, resid.
Cheribon, waar men vitriool bereidt. _
PANGANG, P oeloe- P asgasg , eil. in Oost-lndie, m de Jndiscne-
Zee aan den noordwestelijken uitboek van het Sundasche eil, Sumatra.
PANGANJONC , d. in Oost-lndie, op het Sundasche eil. Java ,
resid. Cheribon, ads, res. Indramayoe, aan den westelijken oever der
% M g ! rA N G A N d. in Oost-lndie, op het Snndasche eil. Java ,
resid: Cheribon, 9 palen 0 . van Batavia, 144 palen W. van Samarang.
PANG’ASARE , veelal bekend onder den naam van I agoelasda,
Tagolanda en R egaeabda , en zulks naar den naam van het hoofddorp
T a g o e l a n d a , eil. in Oost-lndie, in den Moluksche- Archipel, tusschen
den noordhoek van het eil. Celebes en het eil. Sjouw.
Behalve het d. Ta g o e l a n d a is er nog een d., Mi nan ga genoemd .
en eenige onbeduidende gehuchten. ■ .
P asg’asare Staat onder eenen Radja, die onder den Sultan van 1er-
nate cijnsbaar is. De voortbrengselen zijn kökosolie en nagelen. De
zee brengt goede amber voort. — De inwoners worden als koene ,
brave en hulpvaardige zeelieden beschreven. Het Christendom, voor-
heen bij hen zeer in aanzien, is, door gebrek aan onderwijs, vervallen.
.
Van Menado werd er vroeger een onderofficier met eenige Soldaten in
bezfelting gelegd; doch naderhand is deze post ingetrokken. De handel
in kokosölie , is het voornaamste middel van beslaan voor de bewoners
van dateiland. In 1540 is dit eiland door Hair , vier en twintigsten
Koning van Ternate, veroverd.
PANGELASANG, eil. in Oost-lndie, in de Indische-Zee, aan de
Westkust van het Sundasche eil. Sumatra, tot de resid. Ayer-Bangis
behoorende.
PANGEL-D’LANGONG , d. in Oost-lndie, op het Sundasche eil.
Java, resid. Kadoe, ads. res. Magelang.
PANGERANGO of P a k g g o e r a k g o e , berg in Oost-lndie, op het Sundasche
eil. Java, resid. Preanger-Regentschappen, op de scheiding van
het Tjanjorsclie distr. Tjiheulang met het Buitenzorgsche.
Het is de noordelijkste en een der hoogste toppen van de Gede,
zijnde omstreeks acht düizend voeten boven de oppervlakte der zee
verheven. Vroeger was het een vuurspuwende berg , welke thans niet
meer woedt. Eigenlijk heeft deze borg twee kraters ; doch ouder de
bevolking weet men weinig meer van vroegere uitbarstingen, die even-
wel door verschillende lavabeddingen eil lavaruggen bewezen worden.
Een dier voorrnalige lavastroomen is honderd voet dik , zeveo tot acht
honderd voet breed en wei twee palen lang. — Aan den voet van
dezen berg , in het Buitenzorgsche , entspringt de Tjidanie.
PANGESANE, P augasane , P argansabe', P ahtjane of P a iit s ja n e-, eil.
in Oost-lndie, tot de Saleyer-eilanden behoorende,, ten Z. van Celebes
en ten W. van Boelon , zieh ten Z. en N. van de 5° uitstrek-
kende.
Het wordt aan de Westzijde door een smal kanaal van den zuidoos-
tclyken uithoek van Celebes en aan de oostzyde door een nog smaller