ontgonnen gedcelteu dezer hekle zijnmet hoog en ktag masthout beplant
voorahn de Pu t s c h e - P l a n t a a d j e een uitgestrekt masthosch. Alleen
in den omtrek van het dorp en bij de verspreid liggende boerderijen treft
men bouwland aan. Er is hier ook eene bierbronwerij.
De inw., die op 3 na allen R. K. zijn, onder welke 500 Commu-
nikanten maken eene slat, nit, welke tot het apost. vie. van Breda
dek. van Bergen-op-Zoom, Lehoort, en door eenen Pastoor en eenen
Kapellaan bediend wordt. . .
De 3 Herv., die men er aantreft, behooren tot de gem. Ossendrécht-
7roemdrecht-Putten-^.Hoogerheide. ~ Men heeft in deze gem. ééne
scboo die gemiddeld door een getal van 100 leerlingen bezocht wordt.
Hot d. 1 u t t e n , gemeenlijk P u t genoemd , ligt 9 u. Z. W. van Breda ,
öj u. A. Z. Ü. van Bergen-op-Zoom , aan den straatweg van Bergen-
op-Zoom naar Antwerpen joist op de Belgische grenslijn , welke het
in twee gel.jke deelen sche.dt waarvan het noordelijke , waartoe wij
ons alleen zullen bepa en , tot de Nederlanden en bet zuidelijke tot Belo-ie
T V u 'i0r“ e 6 *e ‘i6“*6 deelen slechts ee» geheel , bestaande nit
eene dubbele nj aaneen gebouwde huizen , ter wederzijde van den genocmden
weg , waaraan ook de ljzeren grensnaald Staat. In de kom van het
Nederlandsche gedeelte, dat veelal H ouamdsch- P uttbn genoemd wordt
t e r o n d e r s c h e idm g v a n Bbabandscb- P ótten , t e l t m e n ru irn 5 0 h u iz e n 1
waaronder eemge goede gebouwen en ruim 300 inw.
De kerk , aan de H. Diosisics toegewijd, welke van een orgel voor-
zien is , staat, even als de pastorij op Belgisch grondgebied , alwaar ook
de Belgische inweners, met de Nederlanders parockieeren. Beide ziin
door den Baron Mobetss gebotfwd. Deze kerk is een goed eenvoudig
gebouw met een klein liouteu torentje en hetjaartal 1769 in den ¡revel
In de vloer van het oxaal is een meridiaan met koperdraad ingelegd.
De Herv. kerk , welke vóór de Reíbrmatie mede aan den H. D ionysius
was toegewijd is m het jaar 1794 afgebroken. De overblijfselen van
* ! vroef r verwaarloosden vertrapt tegen den weg lagen
z ijn in 1844 opgeruimd en voorzien geworden van eefi ijzeren hek waar-
binuen nu liggen dne blaauwe zerksteenen , ais één op het graf van den
beroemden Schilder J acobcs J obdaess , die in 1594 te Antwernen w i s
geboren en den 18 October 1678 aldaar overleed. Hij werd te P oL n be-
graven , omdat hij , ais behjdende de Protestantsche godsdienst te Ant
werpen metier aarde konde worden besteld. De andere sleenen liggen
op de graven van den schilder A dbianbs va» S talbest overleden in 1662
e n van G o l liam de R ape overleden in 1694.
De kermis valt in den eersten Zondag na' 9 October en drievolgende
dagen , de jaarmarkt heeft plaals Zaturdag vóór den 2 October
Het wapen van deze gem bestaat in een veld van zilver, met den
.D io -s ie s , gekleed van keel (rood), gemanteld van goud en ter
wederzijde vergezeld van een gewapend man.
PUTTEN , voorm. d. in het Land-van-Pulten, prov. Zuid-Holland,
waarvan die geheele landstreek haren naam ontleend heeft.
Dit d., hetwelk door den watervloed van 1421 overstroomd is
bad eene parocbiekerk en kosterschap, hetwelk men zegt van geringe
waarde te z.jn geweest. De Pastoor dezer parochie moest jfarlijks
PUTTFNP Van r / ,FU HEN gem. op de Heder-Velpu0wned , (p1r8o vS. uGldeeldne) rl«apnbdr endgiesntr. Veluute;
arr. Arnhem, kant. Harderwijk (1 k. d.. 4 m k 2 s d
c a r - ¡ r * a z °- - *• - &
Deze gem. bevat het d. P u t t e n , benevens de buurs. Worden,
Bi i s t e r e n , Ha l v i n k h u i z e n , H u l n e n , Ge r v e n , He l , Dier-
men Hoe f , Nul de n en Das s e l aar . Zij beslaat, volgens het
kadaster, eene oppervlakte van 8243 bund. 2o v. r. 54 v. eil. Äien
telt er 425 h., bewoond door 512 huisgez., uitmakende eene bevolking
van 3230 inw., die meest in den landbouw bun bestaan vinden. Men
heeft er ook drie papierfabrijken, twee pottenbakkerijen en twee korenm°
Dc Herv., die er 3050 in getal zijn, onder welke 680 Ledematen,
maken eene gern, u it, welke tot de klass. en ring van Harderwijk,
behoort. De eersle , die in deze gem. het leeraarambt heeft waarge-
nomen , is geweest W ilhelmcs » b W eze , die in het jaar 1596 zijne
dienst nederlegde. Het beroep is eene koninklijke collatie.
De R. K.. die er 280 in getal zijn, maken gedeeltelijk eene stat.
uit welke tot het aartspr. van Gelderland behoort , door eenen Pastoor
bediend wordt, en 240 zielen, onder welke 160 Communikanten
telt, en behooren gedeeltelijk tot de stat. van Nykerk.
Men heeft in deze gem. drie scbolen , als: eene te Pu t t e n , eene
te D i e rmen en eene in de buurt Hu i n e n , welke gezamenlijk gemiddeld
door een getal van 210 leerlingen bezocht worden.
Het d. P ottek ligt 7 u. N. W. van Arnhem, 2 u. N. van Harderwijk
, tusschen Harderwijk en Nijkerk , aan den straatweg tusschen die
steden. Dit d., hetwelk men reeds in 8 5 5 , onder den naam van P othb®
vermeld vindt, is redelijk groot, teilende men er in de kom 800 inw»
De kerk der Herv. was voör de Reformatie aan de bescherming
van den H. P ancbatibs aanbevolen ,. en; stoud ter benoeming van den
Abt van Paderborn. Dit regt had die Abt gekregen van den Bisschop
M eikvvebcüs , den zoon van W ik in g , voogd van Gelder, o f, zoo als
anderen beweren , van I modus , Graaf van Teisterbund en Renkum, welke
M einwehccs , Bisschop van Paderborn is geweest en aldaar een Jdooster
stichtte, waarna hij, in 1 0 3 1 , P utte» , de kerk en de tienden, bij
testament, vermaakte. Er waren twee vikarijen ten dienste der paro-
chiekerk gesticht. Die van de 11. Maagd M a b ia , wiens bedienaar tot
het lezen van drie missen, was gehouden. Die van den H. Apostel
A n d b eas, die van haren bedienaar twee wekelijksche diensten eischte.
Voorts waren er nog drie kerkdiensten : van het H. Sacrament, wiens
bedienaar gehouden was de heilige offerande tweemaal ter week op te
dragen, van het 11. Kruis en van den H. A ntonius. Deze kerk doet
zieh als vrij oud voor. Misschien is het wel die, welke reeds in 1031
hier bekend was. Zij heeft eenen toren, doch is van geen orgel voor*
zien. In het jaar 1830 zijn aan haar drie zilveren schoteis, ten ge-
bruike bij het H.Avondmaal, ten geschenke gegeven, door twee Ledcn
der gemeente, de Heer H. van V a ik e lo en zijne huisvrouw W o utebtjb
J acobs van D asselaab.
De R. K. hebben er slechts een bedehuis, dat vroeger tot huiska-
pel diende , doch, eenigzins verlengd zijnde, onder een afdak van de
tegenwoordige pastorij is aangebragt. Het heeft slechts eene breedte
van 2,80 eil., is aan de H. Maagd loegewijd en heeft geen orgel.
De pastorij is de gewezene Gel lenari j (zie dat woord); terwijl de
Pastoor thans nog Keiner, dat is Opzigter aldaar, wegens den Abt van
Paderborn, over de heerlijke goederen van den Abt is. — De dorp-
school wordt gemiddeld door een getal van 180 leerlingen bezocht.
Onder dit dorp liggen de adell. h. O l d e n - A l l e r , S c h o ond c r -
be ek en Bij s t er en.