PANNERDENSCHR-KANAAL (HEX), b e t K araal- v a r- P arrerder of
het P ardersche-karaal , vroeger uieer algemeen bekend onder den naam
van L ien ie of de N ieuw e -G r if t , en thans bij de schippers ook wel het
P anderscue- cat of de P andersche- gracht genoemd, kanaal of doorvaart
uit de fFaal in den R ijn , prov. Gelderland, de heerl. Pannerden
doorsnydende, waarvan het zijnen naam ontleent.
Het is op kosten van de provincie Gelderland, Utrecht en Overijssel,
ten jare 1701—1707, gegraven , ten einde eene geheele verlamming van
den Neder-Rijn en zij ne takken te voorkomen , en loopt, .in eene.bijna
regte, noordelijke strekking, van Pannerden naar den Rijn. Dit kanaal
werd in November 1707 geopend, en van dien tijd af bevindt.zich het
punt van scheiding der beide groote riviertakken (van welke de noordelijke
den naam van Rijn behoudt, en van hier bepaaldelijk den naam
van Neder-Rijn heeft, terwijl de zuidelijkste de .Waal genoemd wordt)
bij den aanvang van dit kanaal, even boven het dorp Pannerden , bijzon-
dernadat, ingevolge eener overeenkomst, tusschen Gelderland, Holland,
Utrecht, Overijssel ende Pruissich-Cleefsche Regering, in 1780 getroffen
, de oude Rijnmond afgesloten i s , en vervolgens bij Pannerden de
zoogenaamde hoofdarm gelegd, zijnde een lang en zwaar kribwerk,
zoodanig ingerigt, dat het den Roven-Rijn in twee bepaalde, ongelijke
deelen scheidt en daardoor eene evenredige verdeeling van het water op
de beide groote riviertakken bewaart, terwijl reeds vroeger, ten gevolge
eener overeenkomst tusschen Gelderland en Holland, in 1771, de door-
snijding van den Bijlandsche-waard tot stand was gekomen , waardoor de
rivier tusschen het oude en het nienwe punt van scheiding eenen körte-
ren omloop en eene betere rigtingbekwam. 3
Het is b(j den molenbreed 169,5 e il., diep ± 1,419 eil. De stroom-
snelheid is + 0,99875 eil. in eene seconde. Bovenwaarts is het breed
185,69 eil., diep + 2,6904 eil., stroomsnelheid + 1,1801.
PANNERDENSGHE-WAARD (DE), pold. in de Over-Betuwe, prov.
Gelderland, arr. Arnhem, kant. Zevenaar, distr. Doesborgh-en-Zeve-
naar, gem. Pannerden, tusschen het Pannerdensche-kanaal en den
Ouden-Rijn.
Deze pold. beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 227 bund.
67 v. r. 60 v. eil. en wordt door eene sluis, welke door het Rijk bekos-
tigd wordt, op den Ouden-Rijn, van het overtollige water ontlast. Het
bestuur bestaat uit twee Poldermeesters.
PANNIBING, d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. J ava, resid.
Preanger-Regentschappen, reg. Sumadang.
PANNINGEN of P a hirgeh, ook wel de K apel genaamd, d. in Op-
per-Gelder, in het Land-van-Kessel, prov. Limburg , arr.. en 5 u. N. van
Roermonde, kant. en 3 u. Z. van Borst, gem. en 20 min. W. van
Helden.
Men telt er m de kom van het d. 49 h. en 570 inw., en met de
kerkelijk daartoebehoorendegeh.Hub, Ze e l e n , Be e r i n g e n , Eve r -
l o o , Vosb e rg en Lo o , 297 h . en 1500 inw., die rneest hun be-
staan vinden in den landhouw.
De inw., die hier allen R. K. zijn, behoorden vroeger tot de par.
van Helden, welke hier eene kapel had, doch in het jaar 1830, vöör
de omwenteling, werden zij door het Nederlandsch gouvernement on-
afhankelijk verklaard van de parochiekerk van Helden en , bij Iionink-
lijk besluit van 28 Maart 1837 , werd de kapel van P arrirgen , door het
Belgisch gouvernement, tot eene succursale of parochiekerk verheven.
Deze par., welke tot het vic. apost. van Limburg, dek. van Horst,
N
M
behoort, wordt sedert 1850 door eenen Pastoor en eenen Kapellaan
bediend. De kerk, welke aan Onze Liéve Vrouw van zeven Smarten
is toegewijd, heéft in de jaren 1833 eh 183 4 , aanmerkelijke vergroo-
tingen ondergaan. Zij rust thans op tweerijen pilaren, is van een orgel
voorzien en heeft eenen naald- of spitsen;tören staande op het kerkge-
bouw; deze naald wordt gezegd eene der fraaiste van het . hertogdom
tezijn. In den tören hangen tweeklökken. In het jaar 1843 zijn bij
de kerk eene nieuwe pastorij en eSne nieuwe kapellanij , zijnde beide
fraaije gebouwen, öpgetrokken. In Oetober 1844 is bij deze kerk het
nieuw kerkhof ingew^d. In 1847 zâl dit hieuw kerkhof met eenen
muur omgeven worden , waartoe reeds door de inwoners de noodige
stcenen, ten getale vän omtrent hondcrd duizend, gegeven zijn.
De dorpschoöl wordt doof een getal van nagenoeg 170 leerlingen
bezocht. , .
In de Peel, onder dit dorp is e'ehe oudheid gevonden, bestaande in
I een schild of groote médaillé van zilvér en goud, nagenoeg veertig lood
1 zwaar, waarvaü de beschrijving in de Romeinsche geschiedenis voor-
komt. Hij beruát ten huize van den Heer J. M. Ehgels, in leven Bur-
gemeester van 'Helden , woonachtig t'e Panningèn.
PANNOYER of P a r- O v e r * geh., voörheeh in-het hert. Cleve, thans
prov. Limburg, arr., distr. en 11 u. N. v an Roermonde, kant., gem.
en 50 min. N. O. van Gennep ; met 12 h. en '60 inw.
PANNOVENSCHE-HEIDE of P an- O v e r sc h e - h e id e , voorm. geh. in Op-
per-Gelder, prov. Limburg, distr., arr. en 12 u. N. van Roermonde,
kant. en ^ u. N. van Gennep , gem. en 25 min. N. van Otlersum. Thans
telt men er slechts 1 h., met 6 inw.
PANO, kaap in Oost-Indie, in de Straat-der-Moluhkos, aan de
Oostkust van het Sundasche eil. Celebes.
•PANODOR, oudd. in Oost-Indie., op het Sundasche eil. Java, resid.
Cheribon, ads. res. Indramayoe, aän den westelijken oever der Indra-
mayoe.
PANOELANG of P a r o l a n g , d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil.
Java , resid. Samarang , reg. Grobogan, aan de Solo.
Den 10 December 1827 viel in de nabijheid van dit dorp een ge-
vecht voor, tusschen de Nederlandsehe troepen, onder den Kolonei
N a h b is , -en de muitelingen, waarbij aan -'s vÿands zÿde eenen Ta-
monggotig en elf ihan sneuvelde.
PANONGAN of P a r o r g a k g , oud d. in Oost-Indië, op het Sunda-
sche eil. J a va , resid. Preangér-Regètitsch'appen, reg. Soekapoera.
PANONGANAN, oud d. in Oost-Indië, op bet Sundasche eil. Java
resid. Preanger-Regentschappen, reg. Soeralcarta.
PANORAROEPAN, oud d. in Oost-Indië, op het Sundasche eil.
Java y ads. res. Krawang.
Het telde in hét begin der vorige ecuw, inet de d. Groodak,
Ra b o e a n t e n g en T j i t a p i n , ruiin 600 huisgez.
PANSCHANG, eil. in Oost-Indië. Zie P a n d ja h g .
PANSER, voorm. adell. h ., in Hunsingo, prov. Groningen, arr.
en 8 ¡ u. W. ten Z. van Appingedam , kant. en 4J u. W. ten Z. vari
Onderdendam , gem. èn \ u. Z. W. van Ulrum, i u. Z. van Vier-
huizen, waartoe het béhoorde.
■ ^ ie r !aatSe ’ waar ^iet Sestaan heeft, ziet men thans eene aanzienlijke
in 1769 , gebouwde boerenhofstede , welke , met de daartoe behoorende
gronden, beslaandé eene oppervlakte van 67 bund., thans in eigendom
'voond en bezeten wordt door Mejufvrouw de weduwe G i js b e r t ü s vak