De inw., die, op 40 na , allen Herv, zijn , maken , inet die uit eenige
geh., tbans burgerlijk onder Assen behoorcnde, eene kerk. gem. ui t ,
welke tot de klass. en ring van Assen behoort,. en 1680 zielen, onder
welke 630 Ledematen , telt. De eerste, die in deze gem. het leeraarambt
hceft waargenomen , is geweest M e l c h io r van Arnhf.m , die hier'vroeger
R. K. Priester was en, in 1398, in zijne dienst bij de Hervormden con-
tinueerde. Hij vertrok in het jaar 1602 naar Ruinerwolde. Van
1643—1648, stond hier de Predikant J ouan P ic a r d t , de Schrijver
van de Drentsche Antiqiliteiten.
De Isr., welke hier 40 in getal zijn , behooren tot de bijkerk van
Assen.
Men heeft in deze gem. vier scholen, als : eene hoofdschool te R o 1 d e ,
eene vaste bijschool te Gr o l l o , en twee winter-bijscholen, als eene
te Ame n - e n -Ek e h a a r en eene te S c h o o n l o , welke gezament-
l y k , door een gemiddeld getal van 180 leerlingen bezocht worden.
Het d. R o ld e ligt 1 u. O. van Assen , op 52° S9r 22" N. B.,
24° 18' 41" 0 . Jj. en zoude, volgens den ligtgeloovigen P ic a r d t , zijnen
naam, van eenen Noordschen aanvoerder, R ollo genaamd, ontleenen.
Het is een vrij groot, aanzienlijk en zeer oud dorp , op het hoogste
gedeelte der provincie, van waar in 1841; een Mac-Adamsweg op Assen
is aangelegd, welke thans vervolgd wordt door Gieten tot aan de wes-
telijken grens van de provincie Groningen. Ook loopt door dit dorp
de groote weg van Koevorden naar Groningen. Men telt er 93 h. en
640 inw.
De kerk is een oud ruim gsbouw, staande op eenen heuvel. Zij heeft
eenen hoogen toren met lange spit-s, doch is van geen orgel voorzien.
De dorpschool wordt door een gemiddeld getal van 120 leerlingen
bezocht.
Men heeft er twee belangrijke veemarkten , als eene in het voorjaar
den 6 Mei en eene in het najaar den 8 September, op welke soms
meer dan 3000 paarden worden ter markt gebragt (1 ).
In de nabijheid van dit dorp heeft men twee der meest bezienswaar-
dige hunnebedden , en vele tumnli of oude begraafhepvels. Voorts is
deze gemecnte bijzonder rijk in oudheden en oveehMjfselen of berin-
neringen van den vorigen tijd. Bebalve de reeds genoemden , vindt
men er de Ba l l e r k u i l , de plaats, waar in vorige eeuwen de hoogste
regtsmagt onder den blooten hemel tereglzitting hield j het Grol l e r-
h o l t , het bosch, waarin vroeger ’s Landschaps Staten over de belangen
van hun gewest raadpleegden en besloten (Zie die art. boven).
Onder deze gemeente is h e t, dat de oudheidkundigen zieh voorstellen
oude heilige bosschen aan de dienst van Heidensche Goden gewijd, en
dien in verband brengen met de aanwezige vele grafheuvels en de plaats
der regtspraak. Het is in deze omstreken, dat meer dan eene leger-
plaats gevonden wordt, waarvan tijd en gelegenheid nog onbekend
zijn en welke vermoedelijk in betrekking staan met belegeringen, die
Groningen en Koevorden in vorigen tijd hebben moeten verduren. Hier
was het dat S l a t id s , een der deelhebbers in den aanslag tegen het leven
van M a e r it s , Prins van Oranje, in 1623, zijn bier verliep en gevat werd ,
om in ’s Gravenbage, zijn leven op het schavot te verliezen. Het is rondoin
dit dorp , dat menigvuldige oudheden , als urnen , steenen , wapenluig
en diergelijken zijn gevonden, welke zieh thans in de kabinetten
(I) In 1838 , op de worj*arsmarkt 811 ‘furnieren en S88 paarden, op de sajaaremarkt 762 runderen,
8076 paarden, S856 eehapen en 108i rarkens.
verspreid bevinden , dat in 1839, bij elkander werden aangclroffen over de
300 zilveren Romeinschen munten, en dat in het jaar 1 8 4 6 , de arbei-
ders van den Burgenieester bezig ipet het omspitten van een stuk land y
op eene diepte van ongeveer 1|3 duim, twee urnen vonden van eene
bijzondere soort, hebbende meer den vorm van eenen houten bak of
nap dan van eenen pot of kan , geheel ruw gewerkt, ter dikle van eenen
duim en hebbende eenen diameter van ongeveer vijf en twintig duim ,
gevuld met aarde, vezelen en andere oogenschijnlijke overblijfselen
van beenderen. Met een woord , het is hier een classiek puut , dat
niet zelden door geleerden met belangstelling wordt bezocht , waar
onze geleerde R edvens , niet lang vöör zijnen vroegtijdigen dood, ge-^
durende verscheidene dagen, zieh ophield. — In het jaar 1601 werd
hier de eerste vergadering der Gedeputeerde Staten gehouden.
ROLDERDINGSPIL , voorm. dingspil in de prov. Drenihe, schier
in het midden dier provincie gelegen j palende N. aan het dingspil
Noordenveld en voor een klein gedeelte aan het Oostermoerder-dingspil ,
0 . aan eenen tak van het Hoornsche-diep, dat het van het Oostermoer-
derdingspil scheidt, Z. aan het dingspil Zuidenveld, Z. W. aan Beiler-
dingspil, W. aan het dingspil Noordenveld.
Het was het kleinste der zes dingspillen , bevattende alleen het dorp
Rolde- , met de destijds daartoe behoorende gebuchten , thans de gem.
Asse n en R o l d e uitmakende, en beslaat alzoo een gedeelte van het
judic. kant. Assen , thans eene oppervlakte innemende , volgens het
kadaster, van 13,283 bund. 36 v. r. 33 v. eil., waaronder 13,119 bund.
80 v. r. 14 v. ell. belastbaar land ; en telt 640 h. en eene bevolking
van ongeveer 3300 inw., die meest in den landbouw hun bestaan
vinden.
ROLDUC , Fr. naam van de heerl. H e r to g en r a d e , thans grootendeels
tot de prov. Limburg, maar ook gedeellelijk tot de Pruissische prov.
llijnlwnd, reg. distr. Aken, behoorende. Zie H e r to g en ra d e ( L an d- va n- ) .
ROLKEMAHUIS of R o l k a b a ju j is , voorm. stins te Leeuwarden, prov.
Friesland, aan den Eewal.
Dit huis, hetwelk later aan de D ekama’s en va n Loo’s behoord heeft,
was zeer breed en werd in 1363 fraai herbouwd. Het is thans tot een
koninklijk paleis ingerigt.
ROLLAND , voorm. adell. h. in Kennemerland, prov. Noord-Holland
, arr., kant. en \ u. W. van Haarlem, gem. Bloemendaal-Tet-
terode-Aalbertsberg-en-de-Fogelezang, 40 min. Z. van Bloemendaal,
3 min. Z. van Overveen.
Dit adell. h. is in het jaar 1748 afgebroken. Tot het begin dezfir
eeuw waren op eenen muur van de tot dit goed behoorende boerenwo-
ning de teekens aanwezig , dat het eene heerl. geweest is , welke cri-
minele justitie uitoefende. De daartoe behoord hebbende gronden , be-
slaande eene oppervlakte van 9 bund. 34 v. r. 30 v. eil., worden thans
in eigendom bezeten door de bewoonster der boerderij , de wed. W il l em
T h o o l en .
Het wapen van R olland bestond uit een veld van azuur, met eene
achtpuntige ster van goud.
ROLLEGATE, geh. in Zalland, prov. Overijssel, arr., kant. en
4 u. N. van Zwolle, gem. en l j u. Z. W. van Staphorst; ipet 3 h.
en 2 0 inw.
ROLLEGATE, voorm. bavez. in Folienhove, prov. OveUjssel, arr.
»en 3^ u. N. van Zwolle, kant. en 5 u. Z. van Follenhove , gem. Ambt-
Follenhove.