Heer BncTJism« t a b H e r w in e was, om voorgewende of wezenliike
nnsdaden, balling verklaard, en dit diendo Hertog A l b r e c h t van Bei-
je r e n ten voorwendsel, om , den 2 0 Mei 1397 , alle de goederen van
dien Edelman in bezit te neraen , en, schaars van geld voorzien zünde,
dadelyk te verkoopen , gelijk hij deed omtrent de tienden in Mailand en
P o o r t v l ie t aan O ed e va n B e r g e n , Vro.uwe van S t. Maartensdijk.
Den 2 Augustus 1403 bevestigde Hertog A l b r ec h t van B e h e b e n , den
nastaara van Blois in de goederen, die hij van den Graaf van Blois
had verkregen , te we ten : twee molens in den ban van Poortvliet, die
beede, visschenje ende zwanendrift in Poortvliet, den middeldijck met
smentoebehooren in Poirtvliet, 74 gemeten lands in alrehande stucken
in Poirtvliet; dat huys te Tholen ens.
Hertog A l b r e c h t s zoon en opvolger W il l em van B e i je r e n gedoogde,
dat zyn Rentmeester Beoosten-Schelde, in het jaar 1411, op St. Ja-
cobsdag, verkocht aan Heer D a n ie l V v l en den dijck die men heel
den Nieuwen-Dyck — jegens den Pallanschen-wech.
Men g ist, met zonder grond, dat P o o r tv l ie t oudtijds eene zeehaven
geweest is j want tpen de Staten van Holland en Zeeland, ten jare
1 4 3 8 , besloten, hare vrije vaart en koophandel legen de Oosterlimten
te beschermen, en te dien einde eene vloot toe te rüsten, waartoe
alle zeesteden en plaatsen , naar mate hun handel en vermögen ge-
schat werden, het hunne moesten opbrengen , werd deze heerlijkheid
den last opgelegd , om een oorlogschip te leveren.
oop.tvuet had van ouds en heeft nog een Regthuis, zijnde een
ein oti gebouw , kenbaar aan zijne#bouworde en pui met trappen,
en prijkende op de borstwering met een schild vastgehouden door twee
teeuwen, die het wapen der provincie en heerlijkheid vertoonen. In
de eigenhjke regtkamer vindt men eene uitvoerige kavelkaart der heer-
lybneid, welke er zorgvuldig bewaard wordt en onder eenige schil-
derstukken is er eene, waarvan in de dorpsrekening des iaars 1617 .
het volgende gevonden wordt: Betaelt Tobias Mantead , die betaalt heeft
aen den Schilder te Antwerpen voer de const ende ’t leveren van een
meuw tafereel van de onrtchtveerdige Rechter dye by den Coninck C am-
bises gejushceert w e rt, ter saecken van ’t onrechtveerdiq vonnis by hem
V.Uy y esPr 0 ?n‘ D welk gecost heeft met licenten ende oncosten van dyen
samen XI pond. I schell. De tijd, wanneer dit Regthuis gesticht
zoude wezen ,s met zeker te bepalen. Zeer waarschijnlijk kan ziin
drle. e7 wen bereiken; een geschilderd wapen der heer-
u m l ua a 4 v,“den, draagt het jaartal 1330. Een ander ge-
~ k i S j h Vr ° r 6en oyerblÜfsel d« Rethorijkerskamer gehouden,
veibeeldt de H . C atharina, met eenige bijsieraden en de zinspreuk:
W t rechter mmne, met het jaartal 1342, boven welke de woorden: Nec
spe nec metu., bedmdende: noch door hoop, noch door vrees.
De kerk werd voor de Reformatie door eenen Pastoor en Kapellaan
bediend. In deze kerk waren twee vikarijen gevestigd, als: eene aan
den H. J üdocds en eene aan het altaar van de H. Maagd M a r ia . Deze
kerk is een mim gebouw , zijnde eene kruiskerk geweest, waarvan
het koorpand en het halve linker zijpand is afgebroken. Zij is , in de
Nederlandsc.be be/ ° f ' lcn] of in het ^egin van den Spaanschen oorlog,
waarschijnlijk afgebrand, ten minste verwoest , zoo dat men van
zijnen ouden stand slechls gissen kan, dat het aan uit- en inwendige
schoonheden met zal ontbroken hebben. Door den Heer A b r a h am
J J c b o n t , Koopman te Amsterdam, en zijne echtgenoot C o r n e l i a J a c o b a
U a a s w u k , die des zomers hier hun buitenverblijf hielden , is , in het
jaar 1806, aan de kerk dezer gemeente een fraai orgcl ten geschonkc
gegeven. De toren is vrij zwaar en hoog, zijnde de onderste helft
vierkant en de bovenste helft achtkant met uurwerk en kort spits dak.
In het iaar 1829 is deze kerk aanmerkelijk hersteld, waartoe ook uit
het fonds van noodlijdende kerken eene som van 300 guld. verstrekt
is. Eene weldenkende vrouw, Ja n k eren S m a l la e r t s , heeft, naar men
gist in het jaar 1630, aan de zuidzijde der kerk, op eigen kosten,
eenen regenbak doen metselen, waaruit nog de geheele gemeente van
regenwater voorzien wordt; terwijl de gedachtenis van deze cbrislelijke
’daad in een opschrift, boven dien put of hak gesteld, bewaard wordt.
De in 1834 gebouwde school is een sieraad van het dorp.
P o o r t v l ie t is de geboorteplaats van de Godgeleerde W il l em A n to n id sz
van P o o r t v l ie t , 1 October 1314 , als Kanunnik van St. Pieterskerk,
te Leuven.
Het is zeker, dat de ontzettende watervloeden , die de zestiende eeuw
bijzonder kenmerken , ook hier diepe wonden achterlieten ; dan, men
vindt geene aanteekeningen daarvan, dan alleeivdat door den vloed van het
jaar 1332 aan dijken en door overstroomingen groote schade geleden werd.
Een watervloed schijnt deze heerlijkheid den 22 September 1671 ,
geheel of ten deele overstroomd te hebben , althans den 31 October
des zelfden jaars werd ter dier oorzake aan de gelanden voor vijf jaren
vrijdom vergund van den hondersten penning op de huizen, landen,
tienden, dijkettingen , hoorngeld en bezaaide gemeten, ten einde daar-
door zieh van deze ramp te kunnen herstellen.
Het wapen dezer heerl. is een veld van goud, met vier leeuwen van
keel (rood) en sabel (zwart), zijnde die van Holland en Henegouwen
overhoeks geplaatst; door het midden loopt een pal (staande balk) van
zilver , beladen met drie golvende pals van azuur (blaauw).
POORTVLIET (DE DIJKKAADJE-VAN-), watering in het eil. Tholen,
prov. Zeeland, distr. en arr. Zierikzee, kant. Tholen, gem.
Poortvliet-en-Nieuw-Slrijen ; palende N. aan de gorzen tegen de Krabbe-
kreek, O. aan de Dijkkaadje-van-Tholen, Z. aan de schorren tegen
de Ooster-Schelde, W. aan de Watering-van-Scherpenisse, de Dijk-
kaadje-van-St. Maartensdijk en aan de Dijkkaadje-van-St. Annaland.
Dezedijkkaadjebevat d e n P o l d e r - v a n -P o o r t v l i e t , den Nieuw-
Stri jen-polder, den S t e e l a n d s - p o l d e r , den Baarsdi jksche-
p o l d e r , d en P r i e s t e rme e t - p o l d e r , den Sma a l z i e - p o l d e r ,
Ma i l a nd , den Ba r t e lme e t - p o l d e r en een gedeelte van den
P l u i m p o t .
Deze dijkkaadje beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
9224 bund. 29 v. r. 8 8 v. eil., waaronder 1976 bund. 8 v. 6 v. eil»
schotbaar land; telt 176 h., waaronder 46 boerderijen, en wordt door
twee sluizen , op de zuid- en noordzijde van het overtollige water ont-
last. Het polderbestuur bestaat uit eenen Dijkgraaf , vier Gezworenen
en eenen Penningmeester.
POORTVLIET (KASTEEL-VAN-), voorm. kast. op het eil. Tholen,
prov. Zeeland, arr., distr. en 4 u. Z. O. van Zierikzee, kant. en
I f u. W. van Tholen, gem. Poortvliet-cn-Nieuw-Strijen. *
Dit kast. werd hier gebouwd in het jaar 1204 door H dgo van V o o r n e
een magtig Ridder, die .W il l em I , Graaf van Holland, de heerschap-
sehappij in Zeeland zocht te betwisten. Het werd echter door des
Graven brooder F l o r is , Domproost van Utrecht, overweldigd en om-
vergeworpen. Dejuiste plaats waar dit kast. gestaan heeft, weet men
met meerj op tc geven. Men gist echter, dat die geweest is , ten